«Εγώ δεν θα γίνω πολιτικός. Είμαι επαναστάτης. Γιατί δεν υπάρχει αληθινός ποιητής που να μην είναι επαναστάτης» σημείωνε ο δραματουργός-ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα λίγο πριν εκτελεστεί από τους παραστρατιωτικούς οπαδούς του δικτάτορα Φράνκο.
Τα σημάδια της Ισπανίας του Φράνκο μοιάζουν να σβήνουν για πρώτη φορά στη σκιά της Puerta del Sol -Πύλη του Ηλίου- ανάμεσα σε χαρτόκουτα και πλαστικές τέντες όπου διανυκτερεύουν οι Indignados της Ισπανίας, πρωτεργάτες του κινήματος της 15ης Μαΐου. Ο ισπανικός Μάης λαμβάνει χώρα στην ιβηρική χερσόνησο με καθυστέρηση τεσσάρων δεκαετιών εξαιτίας της δικτατορίας που διήρκεσε περισσότερο από τριάντα χρόνια. Οι «Αγανακτισμένοι» της ισπανικής γης δείχνουν να εμπνέονται από τον σουρεαλισμό του γαλλικού Μάη και συνάμα να βαδίζουν πιστά στα χνάρια της αραβικής άνοιξης. Παράλληλα μεταγγίζουν ευλαβικά το πνεύμα εξέγερσης στις γείτονες χώρες, Ελλάδα, Πορτογαλία, Γαλλία, που πλήττονται από υψηλούς δείκτες ανεργίας, εργασιακό καθεστώς μόνιμης ανασφάλειας και νεανικό πεσιμισμό. Ανήκουν όλοι άλλωστε στη «χαμένη γενιά» της γηραιάς ηπείρου με κοινό παρονομαστή την ανυπαρξία μέλλοντος και κοινό αίτημα την «πραγματική δημοκρατία». Αλλωστε η «πλασματική δημοκρατία», που οικοδομήθηκε πάνω στη «συμφωνία για τη λήθη» – μια συνθήκη σιωπής ανάμεσα στην ισπανική κυβέρνηση και τον στρατό με στόχο την εξασφάλιση της γενικής αμνηστίας για το καθεστώς του Φράνκο-καταρρέει.
Κάποτε οι ονειροπόλοι επαναστάτες του ’68 δήλωναν σουρεαλιστές ζητώντας το ανέφικτο. Οι σύγχρονοι πραγματιστές διαδηλωτές της ιβηρικής χερσονήσου δηλώνουν «ανέφικτοι» που ζητούν το ρεαλιστικό. «Αν δεν μας αφήσετε να ονειρευόμαστε δεν θα σας αφήσουμε να κοιμηθείτε» βροντοφωνάζουν συνωστισμένοι σε πλατείες απαιτώντας κοινωνική δικαιοσύνη. Αποστέλλουν ποικιλόμορφα μηνύματα με ειδικό σημειολογικό βάρος και με αναπτυγμένη αίσθηση του χιούμορ. Κάποιοι κρατούν στα χέρια παντελόνια με βγαλμένες τις φόδρες από τις τσέπες τους για να επιδείξουν τα άδεια πορτοφόλια τους. Αλλοι υψώνουν τις κιθάρες μαζί με τα πλακάτ και τις φωνές τους. Η ειρηνική εξέγερσή τους μοιάζει με υπαίθριο φεστιβάλ γεμάτο μουσικές και χρώματα. Οι Ισπανοί συγκαταλέγονται άλλωστε ανάμεσα στους «αλλοτινούς εύθυμους της Ευρώπης» και αποδεικνύουν έμπρακτα ότι ακόμα και εν μέσω οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής κρίσης γνωρίζουν πώς να μετατρέψουν το πεδίο μάχης σε γλέντι.
Οι εικόνες εορταστικής κατάληψης της πλατείας Ταχρίρ της Αιγύπτου αναβιώνουν στην καρδιά της Μαδρίτης. «Δεν είμαστε απαθής γενιά» διαδηλώνουν ακούραστα εδώ και περισσότερο από δέκα ημέρες αποτινάσσοντας την ετικέτα νεανικής απάθειας και αδιαφορίας που τους έχουν κολλήσει κοινωνιολόγοι και πολιτικοί αναλυτές.
Το κίνημα Μ15 ξεπέρασε τις μικρές ισπανικές προσδοκίες. Ισως γιατί η σύγχρονη ισπανική νεολαία έμοιαζε με γενιά ανίκανη να ανταποκριθεί σε μια κρίση. Ετσι παρουσιαζόταν άλλωστε μέσα στις σελίδες διεθνών και εθνικών δημοσιευμάτων. Εξάλλου η Ισπανία ουδέποτε θεωρήθηκε μια χώρα εκπαιδευμένη στις κινητοποιήσεις. Αντιθέτως η νεανική αδιαφορία έδειχνε να εδράζεται στην ιβηρική χερσόνησο. Απόγνωση, παραίτηση, θυμός, μηδενισμός, ατομικισμός. Ποικίλες αναγνώσεις της αποκοπής των νέων της ιβηρικής χερσονήσου από την πολιτική ζωή. «Κανένας δεν περίμενε την ισπανική επανάσταση» αναγράφεται σε ένα από τα πλακάτ που υψώνουν στα χέρια οι διαδηλωτές. Κι όμως συνέβη.
Οι «ninis», όπως απογράφονται στην Ισπανία οι νέοι που ούτε εργάζονται ούτε σπουδάζουν, εξεγέρθηκαν. Κι όχι βίαια. Τουλάχιστον προς το παρόν. Κρατούν μπουκάλια γεμάτα ρούμι και sangria, πάλλονται σε λάτιν και ροκ ρυθμούς, στήνουν αυτοσχέδιους καταυλισμούς.
Μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τη γέννηση του κινήματος M15, όπως είναι ευρέως γνωστό το κίνημα των Ισπανών «Αγανακτισμένων», η ισπανική απόγνωση και το ισπανικό έλλειμμα ελπίδας είχαν αποτυπωθεί σε ιστοσελίδα του facebook. «Νεότητα δίχως κατοικία. Δίχως σύνταξη. Δίχως φόβο». Με αυτές τις φράσεις που ταλαντεύονται ανάμεσα σε πεσιμισμό, αγανάκτηση και απάθεια, συστήθηκε η ισπανική οργάνωση Νεότητα δίχως Μέλλον στη σελίδα κοινωνικής δικτύωσης. Τη σκυτάλη έλαβε σύντομα ο διαδικτυακός τόπος των «Αγανακτισμένων». Τότε οι «ninis», που στερούνταν παρελθόν κινητοποιήσεων και γνώριζαν μόνο πώς να συναθροίζονται για το καθιερωμένο bottelon – υπαίθριες μαζώξεις σε πλατείες και σε πεζοδρομημένα σοκάκια συνοδευόμενες από άφθονο αλκοόλ με στόχο τη σπανιόλικη αλεγκρία- βγήκαν στους δρόμους με όραμα την αφύπνιση συνειδήσεων και στρεφόμενοι ενάντια στο κομματικό κατεστημένο. Δεν μοιάζει να υπάρχει άλλωστε πλέον κανένα διακύβευμα για εκείνους. Ο δημόσιος τομέας υφίσταται άγριες περικοπές και ο ιδιωτικός απολύει αντί να προσλαμβάνει.
«Οι νέοι βγήκαν στον δρόμο και αίφνης γέρασαν όλα τα κόμματα» αναγράφει ένα από τα απειράριθμα πλακάτ μέσα στο πλήθος με τα υψωμένα χέρια. Και επιβεβαιώνονται, αφού η κατάληψη της Puerta del Sol επιβίωσε και μετά τις κάλπες των τοπικών εκλογών αποδεικνύοντας πως δεν είχε κομματικό στόχο. Αλλωστε το M15 μετεξελίσσεται το ίδιο σε πολιτικό κίνημα αλλά όχι σε κομματικό σχηματισμό, σηματοδοτώντας τη γέννηση της ευρωπαϊκής άνοιξης με έδρα την Πύλη του Ηλίου και της ελπίδας για μια πιο «φωτεινή πραγματικότητα».
Ποιοι είναι οι διαδηλωτές που έχουν για σημαία τους τον Λόρκα
«Δεν είμαστε εμπόρευμα στα χέρια πολιτικών και τραπεζιτών» αναγράφεται στην ιστοσελίδα των «Indignados» στο facebook. Αυτοαποκαλούνται «Αγανακτισμένοι» και δηλώνουν κάτοικοι της Puerta del Sol και άλλων κεντρικών πλατειών των ισπανικών πόλεων. Αντιστέκονται στη νέα τάξη πραγμάτων, απορρίπτουν τη διαφθορά, καταγγέλλουν το έλλειμμα δικαιοσύνης και την ανικανότητα των κυβερνώντων αντιπροτείνοντας μια «ηθική επανάσταση». Δεν είναι όλοι άνεργοι ούτε όλοι νέοι ούτε μοιράζονται τις ίδιες πολιτικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις. Είναι όμως όλοι «Αγανακτισμένοι» και έχουν έρθει στην πλειοψηφία τους αντιμέτωποι με την επιδημία στρες.
Περισσότεροι από τους μισούς Ισπανούς επιβιώνουν χάρη σε μηνιαία οικογενειακή οικονομική βοήθεια. Οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί τούς έχουν προσωρινά σώσει από τον δρόμο επιμηκύνοντας ωστόσο το στρίμωγμά τους στην κουκέτα του παιδικού δωματίου.
Στην Πύλη του Ηλίου βρέθηκαν όμως αίφνης στο απυρόβλητο της οικονομικοπολιτικοκοινωνικής αποσταθεροποίησης, που συχνά ταυτίζεται με την ψυχική αποσταθεροποίηση. Οι «Indignados» προτιμούν να ζουν με το όνειρο μιας καλύτερης ζωής συνοδευόμενο από ποιητικά συνθήματα παρά να βρουν προσωρινό καταφύγιο σε μια χούφτα αγχολυτικά. Αλλωστε «κανείς δεν πυροβολεί τους ποιητές», όπως αρεσκόταν να επαναλαμβάνει μέχρι τέλους ο Ισπανός ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Κι ας έπεσε νεκρός από τα πυρά των πιστών στον Φράνκο δυνάμεων. Οι στίχοι του παραμένουν ζωντανοί και εμπνέουν περισσότερο από επτά δεκαετίες μετά τους σύγχρονους «Indignados».
Ο φόβος μετάστασης της εξέγερσης σε Γαλλία και Πορτογαλία
Οι κάτοικοι της ιβηρικής χερσονήσου μοιάζουν να παραδίδουν πλέον μαθήματα επαναστατικής ιστορίας στους κατοίκους της γηραιάς ηπείρου, παρά την απουσία ισπανικού παρελθόντος μαζικών διαμαρτυριών και απεργιών.
Η επίδραση ντόμινο της ισπανικής εξέγερσης έχει ήδη ξεκινήσει. Εκτός από την Ελλάδα, που έλαβε θριαμβευτικά τη σκυτάλη, το επαναστατικό πνεύμα των «Αγανακτισμένων» ταξίδεψε στη Γαλλία με έδρα την ιστορική πλατεία Βαστίλη. Εκεί συναθροίζονται οι ισπανόφωνοι της πόλης του φωτός παρέα με εκατοντάδες Γαλάτες με το ίδιο όραμα. Στη Γαλλία το ποσοστό ανεργίας έχει φτάσει το 23,3% σε νέους κάτω των 25 ετών και γίνεται πλέον ευρέως λόγος για τη Γενιά Υ ή αλλιώς Γενιά Ζάπινγκ – κάτι που σημαίνει «ανικανοποίητη γενιά της κινητικότητας».
Ο φόβος μετάστασης της ισπανικής εξέγερσης και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη είναι περισσότερο από υπαρκτός. Οι Πορτογάλοι που βαριανασαίνουν κάτω από τη διεφθαρμένη διακυβέρνηση και τα σκληρά μέτρα λιτότητας συντάσσουν ήδη το δικό τους μανιφέστο της «Αγανάκτησης» εν όψει των προσεχών εκλογών. Είχε προηγηθεί η πολυπληθής κινητοποίησή τους κατά της λιτότητας με χαρακτηριστικό σύνθημα «παχύσαρκοι πολιτικοί, σκελετωμένος λαός», που ενέπνευσε την ισπανική εξέγερση η οποία ακολούθησε αμέσως μετά. Αναμένεται η συνέχεια…
ΝΟΥΜΕΡΑ
41,6% είναι το ποσοστό ανεργίας, το οποίο είναι διπλό από το μέσο ευρωπαϊκό ποσοστό
45,3% είναι το ποσοστό ανέργων έως και 25 ετών
34,7% των νέων κάτω των 30 ετών είναι άνεργοι
28,4% των Ισπανών έχει εγκαταλείψει το σχολείο
40% έχει πλεόνασμα προσόντων
53,9% εισπράττει χρήματα από την οικογένεια
ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ
Δεν υπάρχει έλλειψη χρημάτων, υπάρχει πλεόνασμα κλεφτών
Δεν υπάρχει δημοκρατία αν κυβερνούν οι αγορές
Δεν είμαστε εμπόρευμα στα χέρια πολιτικών και τραπεζιτών
Το μέλλον σου είναι τώρα
Νέοι Ισπανοί με προσόντα δεν βρίσκουν δουλειά
Βία είναι να μη βγάζεις τον μήνα, βία είναι να κερδίζεις 600 ευρώ!
Δεν θα μας φιμώσουν!
Εξοργίσου!
Μόλις γράψαμε ιστορία! Δεν γυρίζουμε πίσω!
Δημοκράτης; Μη σιωπάς! Στο δρόμο!
Δήμητρα Αθανασοπούλου
