Αν και στις συνήθεις αναφορές στον τραπεζικό Σεπτέμβριο που έρχεται αυτός χαρακτηρίζεται ως «καυτός» ή «θερμός», εμείς προτιμήσαμε σήμερα τον χαρακτηρισμό «σκληρός», γιατί περί αυτού πρόκειται στην πραγματικότητα.
Το μέλλον των συστημικών τραπεζών και της Attica Bank προφανώς δεν είναι τόσο ζοφερό όπως το περιέγραψε ο κύριος Στουρνάρας με την ανεκδιήγητη σύνδεση που έκανε μεταξύ πλειστηριασμών και χρεοκοπίας των τραπεζών. Σίγουρα όμως είναι πολύ δύσκολο και μάλλον ουτοπικό να πει κανείς ότι τα προβλήματα των τραπεζών δεν είναι πολλά και ίσως -για κάποιες απ’ αυτές- δυσεπίλυτα. Κι αυτό ανεξάρτητα απ’ τα παιχνίδια που παίζονται στα warrants, τα οποία και δύσκολο είναι να τα ερμηνεύσουμε και μέχρι τον Δεκέμβριο, που είναι η ημερομηνία για την πρώτη εξάσκησή τους, μπορεί να έχουν αλλάξει πολλά.
Γιατί είναι όμως ο Σεπτέμβριος δύσκολος για τις τράπεζες; Πρώτα πρώτα, ετοιμάζουν τα περίφημα business plans ή, αν προτιμάτε, τα επιχειρησιακά σχέδια, τα οποία οφείλουν να καταθέσουν σε τρεις φορείς: στην Τράπεζα της Ελλάδας, στο υπουργείο Οικονομικών και στην DGComp (Ευρωπαϊκή Αρχή Ανταγωνισμού), στην οποία έχει χρεωθεί ο έλεγχος των τραπεζών μετά την ανακεφαλαιοποίηση. Για να εγκριθούν αυτά τα σχέδια, πρέπει να υπάρχει σύμφωνη γνώμη και των τριών φορέων.
Ο ορίζοντάς τους θα είναι τριετής και ουσιαστικά αποτελεί ένα ημερολόγιο, το οποίο θα καταγράφει την πορεία των υποχρεώσεων των τραπεζών, όπως εκπορεύονται από τα Μνημόνια, κοινώς την πώληση όλων των μη τραπεζικών δραστηριοτήτων, είτε αυτά είναι ασφαλιστικές εταιρίες είτε είναι εταιρίες διαχείρισης ακινήτων ή, στην περίπτωση της Εθνικής, ο Αστέρας Βουλιαγμένης. Υποτίθεται ότι όλες αυτές οι υποχρεώσεις προκύπτουν από τις απαιτήσεις που εκπορεύονται από τη Βασιλεία ΙΙΙ «Περί εξυγίανσης των ισολογισμών». Αυτά βέβαια δεν θα συνέβαιναν εάν δεν είχαν φτάσει οι τράπεζες να χρειαστούν το ΤΧΣ προκειμένου να συνεχίσουν τη λειτουργία τους. Καμία ευρωπαϊκή Αρχή δεν είπε στην Εθνική να πουλήσει την Παγγαία ή στη Eurobank τη Eurobank Properties, όμως φαίνεται ότι αφενός η ανοδική πορεία που έχουν πάρει τα «κόκκινα» δάνεια και αφετέρου η συνέχιση από μεριάς των τραπεζών των υψηλών επιτοκίων στους προθεσμιακούς λογαριασμούς αποτελούν πλέον μια μόνιμη αιματηρή πληγή απ’ την οποία χάνουν ζεστό χρήμα. Και μη δίνετε σημασία σε όσα λέγονται περί μείωσης των επιτοκίων… Μια επίσκεψη σε μια τράπεζα μ’ ένα καλό ποσό μεταφοράς από μια άλλη (ας πούμε 200.000 ευρώ) θα σας πείσει ότι αυτό το περίφημο προθεσμιακό 3%-3,15% είναι μόνο στα χαρτιά.
Πέρα απ’ τα περίφημα business plans, τα οποία έχουν τρία χρόνια περιθώριο υλοποίησης προκειμένου ν’ αντλήσουν μεγαλύτερη ρευστότητα απ’ αυτή που πήραν απ’ τις ανακεφαλαιοποιήσεις, η αγωνία των τραπεζιτών έχει να κάνει με τα αποτελέσματα που θα βγάλει η BlackRock, η οποία ξετινάζει πλέον κάθε πιθανό και απίθανο δάνειο που έχει δοθεί στο παρελθόν, είτε επιχειρηματικό είτε στον δημόσιο τομέα. Ο φόβος είναι μήπως η έρευνα αυτή οδηγήσει σε νέες διαγραφές και ανεβάσει τα επισφαλή δάνεια ακόμα και στο 50%.
Το παραπάνω ενδεχόμενο, σε συνδυασμό με τα νεότερα φορολογικά νομοθετήματα, κάνει τους τραπεζίτες κυριολεκτικά να έχουν χάσει τον ύπνο τους. Ενας σοβαρός τραπεζικός παράγοντας μας εκμυστηρεύτηκε πρόσφατα τον τρόμο που έχει προκαλέσει στα τραπεζικά ιδρύματα η απόφαση της κυβέρνησης να βάζει χέρι στους τραπεζικούς λογαριασμούς όποιων πιστεύει ότι είναι φοροφυγάδες και να μπορεί να εισπράξει απ’ τον τραπεζικό λογαριασμό τους τα χρωστούμενα. Στην ερώτησή μας αν πιστεύει ότι το Δημόσιο θα φτάσει να το κάνει αυτό, η απάντηση ήταν καταφατική, δηλώνοντάς μας μάλιστα κατηγορηματικά ότι οι απώλειες καταθέσεων του Αυγούστου οφείλονται ακριβώς σ’ αυτό το γεγονός. Το πρόβλημα μπορεί να είναι μεγάλο και θα φανεί πολύ σύντομα, μια και ο απλός πολίτης αυτή την περίοδο έχει να πληρώσει το νέο χαράτσι, τον φόρο εισοδήματος, τον ΦΑΠ του 2011 και τον ΦΑΠ του 2012. Δεν είναι και λίγα δισεκατομμύρια αυτά που περιμένει να εισπράξει το Δημόσιο μέχρι το τέλος του χρόνου, και θα κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να εμφανίσει πλεόνασμα στις 31 Δεκεμβρίου. Αν οι ίδιοι οι τραπεζίτες, λοιπόν, πιστεύουν ότι θα βάλει χέρι στις καταθέσεις, γιατί να μην το φοβάται και ο μέσος πολίτης;
Τα ασημικά και οι θυγατρικές
Τα business plans που θα καταθέσουν οι περισσότερες τράπεζες δεν περιέχουν την τύχη των θυγατρικών τους εταιριών. Η DGComp έχει ζητήσει να πωληθούν όλες οι ζημιογόνες θυγατρικές ή εκείνες που έχουν χαμηλή απόδοση σε σχέση με τα κεφάλαια που απαιτούνται για τη λειτουργία τους. Σ’ αυτή την κατηγορία εντάσσονται οι περισσότερες απ’ τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια. Το Μνημόνιο δεν έχει ζητήσει κάτι τέτοιο, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι η DGComp, που λειτουργεί ως ελεγκτής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, δεν θα διστάσει να υποχρεώσει τις τράπεζες να πουλήσουν άμεσα τις θυγατρικές τους, είτε αυτές έχουν ενταχθεί στο business plan είτε όχι. Θα σας θυμίσουμε τι έγινε μέσα σε 48 ώρες με τις κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα, για να μην πιστεύει κανείς ότι κάποια πράγματα είναι αδύνατον να συμβούν. Αλλωστε, τραπεζικός παράγοντας με τον οποίο μιλήσαμε πρόσφατα, με εμπειρία πολλών χρόνων, μας τόνισε ότι η σημερινή πραγματικότητα και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ουδεμία σχέση έχει με τις τράπεζες προ της ανακεφαλαιοποίησης. Αυτό είναι ιδιαίτερα φανερό στις συναλλαγές του Δημοσίου με τα τραπεζικά ιδρύματα, μια και είναι ξεκάθαρο πλέον ότι «το αφεντικό» δεν είναι ένας ιδιώτης ή το κράτος, αλλά ένας απρόσωπος γραφειοκράτης τραπεζίτης των Βρυξελλών.
Βασίλης Κωνταντουλάκης
