Ξεδιπλώνει το δέρμα πάνω στον σιδερένιο πάγκο, μετράει το πάχος του με απόλυτη ακρίβεια και σημαδεύει την επιφάνειά του με κίτρινη ξυλομπογιά. Κόβει με ψαλίδι ένα στρογγυλό κομμάτι, το μουλιάζει σε μεταλλική σκάφη με νερό και ύστερα από λίγα λεπτά αρχίζει το ράψιμο. «Το δέρμα θέλει μεγάλη προσοχή και υπομονή. Πρέπει να δεις αν ταιριάζει, να ελέγξεις αν έχει τρύπες, να το στερεώσεις σωστά, είναι το πιο δύσκολο στάδιο της κατασκευής» εξηγεί η Κλειώ Ξηρού, που εδώ και περίπου 15 χρόνια φτιάχνει χειροποίητα τύμπανα, νταούλια, ντέφια, τουμπιά, μπεντίρ, ούντου, τουμπελέκια και άλλα παραδοσιακά κρουστά, σε ένα μικρό υπόγειο στη Νέα Σμύρνη.
Στην είσοδο του εργαστηρίου της δεν υπάρχει επιγραφή. Μόνο μια μικρή αφίσα με τη στάμπα «Kleo Drums», κολλημένη στο πράσινο σιδερένιο παράθυρο. «Οι ταμπέλες είναι για τους περαστικούς και εγώ… δεν τους θέλω στα πόδια μου. Οχι ότι δεν είμαι κοινωνική, το αντίθετο! Αλλά προτιμώ να δουλεύω μόνη» λέει γελώντας. Γεννημένη στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, «ερωτεύτηκε» τη μουσική από μικρό παιδί και λίγα χρόνια αργότερα, ως φοιτήτρια Φιλοσοφίας, άρχισε να παίζει κρουστά σε μπάντες, μαζί με φίλους. «Χρήματα δεν υπήρχαν, επομένως τα περισσότερα όργανα ήταν δανεικά ή μεταχειρισμένα, σε κακή κατάσταση, και χρειάζονταν επισκευές. Κάπως έτσι εγώ και ένας φίλος μου, ο Μόργκεν, ξεκινήσαμε τα πειράματα με το δέρμα, το ξύλο και άλλα υλικά».
Στην Ελλάδα ταξίδευε συχνά. «Κυρίως λόγω καταγωγής και επειδή είχα συγγενείς εδώ. Δεν ήμουν όμως ιδιαίτερα δεμένη με το ελληνικό στοιχείο, ώσπου… ανακάλυψα την ελληνική μουσική παράδοση, ακούγοντας τους δίσκους του Ρος Ντέιλι». Οταν ήρθε για μόνιμη εγκατάσταση, τρύπωσε στο εργαστήριο ενός γνωστού της, που έφτιαχνε έγχορδα και κρουστά, και «μυήθηκε» στα μυστικά της κατασκευής χειροποίητων μουσικών οργάνων. «Είχα την ευκαιρία να δουλέψω, να εξελιχθώ, να γνωρίσω πολλούς τεχνίτες, μουσικούς όπως ο Ρος Ντέιλι και ο Σουδανός Αμίν Αλαγκαμπού, αλλά και σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Περικλής Παπαπετρόπουλος και ο Ζαχαρίας Σπυριδάκης, που τότε ήταν στο ξεκίνημά τους. Αυτοί οι άνθρωποι αγοράζουν σήμερα τα δικά μου κρουστά, είναι… μαγικό αυτό που συμβαίνει».
Παραγγελίες online
Στο πελατολόγιό της βρίσκονται επίσης κορυφαία ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής, όπως ο Σταμάτης Κραουνάκης, το Μουσείο Λαϊκών Οργάνων στην Πλάκα, καταστήματα στα Εξάρχεια και στο Ναύπλιο, αλλά και επαγγελματίες ή ερασιτέχνες μουσικοί σε Ευρώπη, Κίνα, Αυστραλία και Ιαπωνία. Οι παραγγελίες δίνονται μέσω διαδικτύου ή κατόπιν ραντεβού στο εργαστήριό της. Ενα μικρό δωμάτιο γεμάτο ξύλινα και σιδερένια ράφια, «φορτωμένα» με ετοιμοπαράδοτα ή μισοφτιαγμένα κρουστά, δέρματα κατσίκας, σιδερένια στεφάνια, πένσες, κατσαβίδια, κλειδιά, χρώματα, κλωστές και σκοινιά ιστιοπλοϊκών. Στο υπόγειο «βασίλειό» της η 43χρονη Κλειώ, μητέρα δύο παιδιών, δίνει «ζωή» στον πηλό και στο ξύλο, πειραματίζεται με νέους ήχους και καινούργια υλικά, επισκευάζει ακόμα και αρχαίες άρπες ή λύρες.
«Είμαι ένας κανονικός μάστορας! Οι περισσότεροι δεν ξέρουν για τις επισκευές, επιδιορθώνω όλα τα μουσικά όργανα που έχουν δέρμα». Σε κάθε κατασκευή χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά υλικά από την Ελλάδα. «Οξιά, πηλό Χαλκίδας, το 95% των υλικών μου είναι ελληνικά. Θέλω να πετυχαίνω πάντα το καλύτερο αποτέλεσμα και, αφού μπορώ να το έχω χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, ελληνικό δέρμα, γιατί να μην το προτιμήσω;» λέει η ίδια, ενώ στερεώνει με σφιγκτήρες το ξύλινο πλαίσιο ενός τυμπάνου. «Αυτό θέλει ακόμα πολλή δουλειά. Να τελειώσει το σώμα, το τρίψιμο, να μπει το χρώμα και να στεγνώσει, να περαστεί τρεις φορές με βερνίκι, να μπουν τα στεφάνια και το δέρμα και, στο τέλος, να γίνει το κούρδισμα. Το επάγγελμά μου θεωρείται ανδρικό, επειδή έχει πολλές εργασίες. Αλλοι πιστεύουν ότι είναι εύκολο. Από εκείνους όμως που δοκίμασαν να το κάνουν λίγοι τα κατάφεραν».
Και κοσμήματα!
Εκτός από νταούλια, τύμπανα και πήλινα κρουστά, η Κλειώ Ξηρού σχεδιάζει και τα δικά της κοσμήματα, χρησιμοποιώντας συνήθως «παράξενα» υλικά, όπως μάρκες τυχερών παιχνιδιών ή κινηματογραφικά φιλμ. «Φτιάχνω δαχτυλίδια, σκουλαρίκια και βραχιόλια, δουλεύοντας κυρίως με παλιά υλικά που είχαν άλλη χρήση. Για παράδειγμα, έχω φτιάξει σκουλαρίκια με μπάλες του μπίνγκο, ένα αμερικανικό παιχνίδι τύχης με αριθμούς. Προσπαθώ να συνδυάζω τα κλασικά υλικά, όπως το ασήμι ή ο χρυσός, με τα εναλλακτικά, όπως το φιλμ ή οι μάρκες του πόκερ. Την κατασκευή κοσμημάτων τη βλέπω περισσότερο σαν χόμπι, όχι σαν δουλειά» αναφέρει η ίδια. Τα κοσμήματα που φτιάχνει στο εργαστήριό της πωλούνται σε μουσεία, γκαλερί και επιλεγμένα καταστήματα.
Το (αφρικανικό) ούντου
Αφρικανικό κρουστό από πηλό, με βαθύ ήχο που παράγεται από τον ξερό κρότο των δαχτύλων πάνω στο σώμα του οργάνου και από το κλείσιμο της τρύπας με την παλάμη. «Φτιάχνεται με κόκκινο πηλό Χαλκίδας που ψήνεται στους 1.000 βαθμούς, χρωματίζεται και γυαλώνεται εσωτερικά. Ο μουσικός μπορεί να γεμίσει τη στάμνα με νερό και να αλλάξει την τονικότητά της». Οπως όλα τα κρουστά, το ούντου είναι ευαίσθητο στις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας και δεν πρέπει να μένει εκτεθειμένο στον ήλιο ή κοντά σε άλλες πηγές θερμότητας και ψύξης.
Η τζαμάλα από την οξιά
Χειροποίητο παιδικό κρουστό από μασίφ οξιά, που χρησιμοποιούν τα παιδιά σε χωριά της Θράκης όταν βγαίνουν για τα κάλαντα. «Είναι ένα κομμάτι ξύλο σε σχήμα Γ, που παράγει έναν πολύ ωραίο ήχο, διαφορετικό από το συνηθισμένο τρίγωνο των Χριστουγέννων. Παλαιότερα βέβαια, στη Θράκη, η τζαμάλα ήταν λίγο μεγαλύτερη σε μέγεθος. Πριν από λίγο καιρό έστειλα 100 κομμάτια στην Αμερική, σε μια μεγάλη χριστουγεννιάτικη αγορά, ενώ δίνω μερικά κομμάτια στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων, σε άλλα μουσεία και σε ορισμένα καταστήματα στην Αθήνα».
Ο μακεδονίτικος νταϊρές
Πρόκειται για το παραδοσιακό ελληνικό τύμπανο, γνωστό και ως ντέφι. Φτιάχνεται με οξιά, ψαρόκολλα και δέρμα, έχει διάμετρο 30-60 εκατοστά και βάθος 6-14 εκατοστά. «Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, όπως το ηπειρώτικο και θρακιώτικο ντέφι, ο μακεδονίτικος νταχαρές ή νταϊρές, ο τουμπανάς των Φούρνων, ο περσικός νταχαρές και το αραβικό μπεντίρ. Στο ξύλινο πλαίσιο τοποθετούνται κύμβαλα (ή αλλιώς ζίλια) που δίνουν έναν χαρακτηριστικό ήχο, το δέρμα καρφώνεται ή ράβεται πάνω στο ξύλο και το χαρακτηριστικό κόψιμο προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα και άνεση στο κράτημα».
Γεράσιμος Κόντος
Μ.Η.Τ. 232120