Η εκ βαθέων εξομολόγηση του Νίκου Παπανδρέου για τον πατέρα του Ανδρέα που τον «στοιχειώνει» μέχρι σήμερα
Ενα παιδί μέσης ελληνικής οικογένειας είναι αδύνατον να ταυτιστεί με τα παιδικά, εφηβικά και νεανικά χρόνια ενός γόνου από μεγάλο τζάκι της πολιτικής. Ο Νίκος Παπανδρέου, γιος του Ανδρέα, δεν γεννήθηκε και δεν μεγάλωσε με την αγωνία του χαρτζιλικιού ή, πιο μετά, του μεροκάματου, ούτε είχε τις αγωνίες για το πώς θα αγοράσει ένα παιχνίδι που του άρεσε και αργότερα αν θα μπορέσει να πληρώσει τα δίδακτρα, το νοίκι, τους λογαριασμούς.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Αυτό δεν σημαίνει ότι η ζωή του Νίκου Παπανδρέου ήταν πράγματι στρωμένη με ροδοπέταλα. Τα λυμένα «βιοποριστικά» οδηγούν σε μια εύκολη ζωή, αλλά όχι απαραίτητα και σε μια πλήρη και ολοκληρωμένη ενηλικίωση. Ειδικά όταν πρέπει να ζήσεις κάτω από τη βαριά σκιά μιας έντονης και τόσο λαοφιλούς προσωπικότητας όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο ανταγωνισμός είναι διαρκής, ακόμα κι όταν έχει «φύγει» ο πατριάρχης.
Ο Νίκος Παπανδρέου παραμένει, στα 68 του, ένας από τους λιγότερο προβεβλημένους της οικογένειας. Δεν έγινε πρωθυπουργός, όπως ο παππούς του, ο πατέρας του, ο αδερφός του. Μόλις πέρυσι βρέθηκε με βαρύ πολιτικό ρόλο στην Ευρωβουλή. Και χθες, στην εκπομπή του Λιάγκα στον ΑΝΤ1, έδωσε μια από τις συνεντεύξεις που χαρακτηρίζονται ασυνήθιστες, ειδικά για πολιτικούς. Μίλησε ανθρώπινα, περιγράφοντας πώς ήταν η ζωή με πατέρα τον Ανδρέα και τα σημάδια που του άφησε. «Στο δικό μας σπίτι ως παιδιά με τους γονείς μας δεν ακουγόταν το “σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς”. Δεν το λέγαμε στο σπίτι μας» είπε ο Νίκος Παπανδρέου με τον ήπιο τόνο του. Αποκάλυψε ότι ο Ανδρέας ήταν ένας «πατέρας της γενιάς του, ήταν αυστηρός και είχε πολλές απαιτήσεις ως προς τα μαθήματα. Ηταν δεδομένο ότι δεν του αρκούσε το πρώτο πτυχίο μου».
Στη συνέχεια εξέφρασε το παράπονό του ότι ο πατέρας του ποτέ δεν πήγε να πάρει τους βαθμούς του στο σχολείο, να δει έναν αγώνα του όταν έπαιζε μπάσκετ, ούτε ακόμα και όταν έπαιρνε το πτυχίο του στο Γέιλ: «Ηταν ο Έλληνας πατέρας που δεν ερχόταν να δει το παιδί του να παίζει ποδόσφαιρο και μπάσκετ. Ηταν η ζωή του, ήταν η ζωή σου. Δεν ήρθε ποτέ στο σχολείο για τους βαθμούς. Μου έχει μείνει παράπονο. Στο Γέιλ, όταν έπαιρνα το πτυχίο μου, δεν σκέφτηκα να τον καλέσω. Λέω “πού να έρθει από την Ελλάδα τώρα, έχει τόσες δουλειές εκεί, τα βάζει με τον Καραμανλή”. Υστερα από χρόνια τού το είπα, ότι δεν ήταν οι γονείς μου εκεί. Μου λέει “μα, δεν με κάλεσες”. “Νόμιζα ότι δεν με ήθελες” του είπα. “Κι εγώ νόμιζα ότι εσύ δεν με ήθελες εκεί” μου ανταπάντησε. Παρεξήγηση». Ο στενάχωρος τρόπος που μιλούσε χθες ο Νίκος Παπανδρέου έδειχνε ότι η πίεση που ασκήθηκε πάνω του ως παιδί και ως έφηβος ήταν τεράστια και ότι ακόμα μέχρι σήμερα, σχεδόν στα 70 του, κουβαλάει στις πλάτες του τις «παρενέργειες» της «σύγκρισης».
Ως παιδί δεν πήρε αγάπη, όταν μεγάλωνε δεν άκουσε μια κουβέντα αναγνώρισης από την οικογένειά του. Είπε ότι σκέφτηκε ακόμα και να αλλάξει επώνυμο, επειδή κανείς δεν έδινε σημασία στα βιβλία του, λόγω Ανδρέα. Στα 17 του, η μητέρα του Μαργαρίτα τον έφερε άρον άρον από τον Καναδά για να αναλάβει τον δύσκολο ρόλο της νουθέτησης του Ανδρέα στη σχέση του με την Μιμή. Ο νεαρός Νίκος κλήθηκε να διαχειριστεί μια κρίση που απασχολούσε τότε όλα τα ΜΜΕ της χώρας: «Μου κόστισε η πολυτάραχη ζωή του. Στα 17 μου, η μητέρα μου διάλεξε εμένα να έρθω από τον Καναδά, να τον χωρίσω από την κοπέλα του, που ήταν μια έντονη σχέση. Μπήκα μέσα σαν ταύρος για να προστατεύσω το όραμά μου για οικογένεια. Ο πατέρας μου είπε “άκου, Νίκο, σε έχω δει – όταν έχεις ερωτευτεί κάνεις τρέλες. Κι εγώ έχω ερωτευτεί τώρα, θεώρησέ το ότι κάνω τρέλες”. Και τι να του πω; Ηρθαμε σε κόντρα τότε».
Συγκινημένος ο ευρωβουλευτής παραδέχτηκε ότι διαρκώς πίεζε τον εαυτό του για να κερδίσει την επιβράβευση του λαοπρόβλητου και πανίσχυρου πατέρα του: «Ημουν σε κόντρα μαζί του, μάλλον για να του αποδείξω ότι μπορούσα. Ο Ανδρέας έλεγε ότι δεν είναι προνόμιο το επώνυμο και ότι πρέπει να το αποδείξεις ότι έχεις τις ικανότητες. Τρεις μέρες πριν φύγει από τη ζωή, του είπα ότι “ήσουν καταπληκτικός πατέρας”. Και μου απάντησε: “Οχι, δεν ήμουν τόσο καταπληκτικός ως πατέρας”. Κι εκεί κάπου ράγισε η καρδιά μου. Δηλαδή, αποδέχθηκε όλα αυτά που του λέγαμε. Εμείς δεν λέγαμε “σ’ αγαπώ, μ’ αγαπάς”. Αλλά το πιο κοντινό που μπορούσα να πω ήταν “ήσουν ο πιο καλός πατέρας που μπορούσα να έχω”».
Το «φάντασμα» του Ανδρέα Παπανδρέου «κυνηγά» μέχρι και σήμερα τον γιο του. Αν και πλησιάζει στην έβδομη δεκαετία της ζωής του, ο Νίκος σκέφτεται ακόμα ότι ρωτά τον πατέρα του: «“Είσαι ευχαριστημένος μ’ αυτό που κάνω τώρα; Είσαι περήφανος για μένα;” Πολλές φορές στις ομιλίες που κάνω, σκέφτομαι ότι με κοιτάει». Η χθεσινή συνέντευξη ήταν περισσότερο κοινωνιολογική παρά πολιτική. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, πράγματι τα παιδιά που μεγαλώνουν στη σκιά γονιών με μεγάλη επιρροή συνήθως ζουν με την τελειομανία και το «αιώνιο» άγχος να ξεπεράσουν τις υψηλές προσδοκίες της οικογένειάς τους. Συχνά γονατίζουν, άλλοτε απλά συνηθίζουν…
ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
Ευρωβουλευτής και συγγραφέας
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο το 1956. Είναι γιος του Ανδρέα Παπανδρέου και αδερφός του Γιώργου Παπανδρέου. Σπούδασε Οικονομικά στο Γέιλ και Λογοτεχνία στο Βερμόντ, με μεταπτυχιακό στη Δημόσια Διοίκηση και διδακτορικό στο Πρίνστον. Εργάστηκε στην Παγκόσμια Τράπεζα, έχει διδάξει Οικονομικά και Λογοτεχνία και ήταν επιστημονικός σύμβουλος στο υπουργείο Αιγαίου επί Σημίτη. Εχει συγγράψει τέσσερα βιβλία. Το 2019 έθεσε υποψηφιότητα με το ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές. Ανέλαβε ευρωβουλευτής τον Μάιο 2023, μετά την παραίτηση Ανδρουλάκη.