Αναπτυξιακή ασφυξία στην αγορά
Η ελληνική οικονομία προσπαθεί να σταθεί όρθια, όμως χωρίς ουσιαστική τραπεζική χρηματοδότηση η προσπάθεια μοιάζει μάταιη. Ο ρόλος των τραπεζών ως κινητήριας δύναμης της οικονομίας έχει ατονήσει, καθώς μετά τη χρεοκοπία και τα μνημόνια προτίμησαν να περιορίσουν δραστικά τον δανεισμό, φοβούμενες την επανάληψη μιας κρίσης κόκκινων δανείων. Το αποτέλεσμα είναι μια αγορά σε παρατεταμένη ασφυξία, όπου η ανάπτυξη εμποδίζεται πριν καν ξεκινήσει.
Ακόμη και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, έχει επανειλημμένα τονίσει πως οι τράπεζες πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο, αυξάνοντας τη ροή δανείων προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Κατακόρυφη πτώση στις νέες χορηγήσεις
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Οι καθαρές ροές δανείων προς την οικονομία την τετραετία 2022-2025 φτάνουν μόλις τα 2,9 δισ. ευρώ, όταν στο αντίστοιχο διάστημα 2006-2009 ανέρχονταν στα 18,7 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, η σημερινή χρηματοδότηση αντιστοιχεί μόλις στο 15,5% των επιπέδων προ κρίσης.
Αντίστοιχη είναι η εικόνα στα επιχειρηματικά δάνεια. Από μέσο όρο 10,07 δισ. ευρώ την περίοδο 2006-2009, οι χορηγήσεις έχουν περιοριστεί στα 2,17 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου στο 1/5 των προηγούμενων επιπέδων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι 18 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης βρίσκονται υπό τη διαχείριση των τραπεζών, όμως η ροή τους στην αγορά παραμένει περιορισμένη.
Τα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια σε ιστορικό ναδίρ
Στα στεγαστικά δάνεια η κατάσταση είναι ακόμη πιο δραματική. Ο μέσος όρος των 8μήνων του 2006-2009 έφτανε τα 5,67 δισ. ευρώ, ενώ σήμερα ο δείκτης είναι αρνητικός (-0,57 δισ.). Δηλαδή οι σημερινές χορηγήσεις είναι έντεκα φορές χαμηλότερες.
Παραμένει, δε, αναπάντητο το ερώτημα τι απέγιναν τα 2 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης που είχαν δοθεί για τα προγράμματα «Σπίτι μου 1» και «Σπίτι μου 2», ώστε να ενισχυθούν τα στεγαστικά.
Στα καταναλωτικά δάνεια, η εικόνα δεν διαφέρει: από 2,79 δισ. ευρώ το 2006-2009, ο μέσος όρος έχει κατρακυλήσει στα 258 εκατομμύρια ευρώ.
Τράπεζες ασφαλείς, οικονομία σε κίνδυνο
Η υποχρηματοδότηση προσφέρει προσωρινή ασφάλεια στις τράπεζες, καθώς μειώνει τον πιστωτικό κίνδυνο. Όμως για την ευρύτερη οικονομία λειτουργεί σαν βραδυφλεγής βόμβα. Επενδύσεις δεν προχωρούν, η αγορά δεν αιμοδοτείται και η ανάπτυξη μένει στάσιμη.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις –ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας– βρίσκονται σχεδόν εκτός συστήματος, αδυνατώντας να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση που χρειάζονται. Παρά τα προγράμματα που τροφοδοτούνται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, τα κεφάλαια παραμένουν εγκλωβισμένα στις τράπεζες.
Ο πέμπτος πυλώνας και ο φόβος των «κόκκινων»
Η δημιουργία του πέμπτου τραπεζικού πυλώνα από την κυβέρνηση υποτίθεται πως θα έφερνε νέα πνοή στη χρηματοδότηση. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει διαφορετική: οι μηχανισμοί παραμένουν διστακτικοί και ο φόβος των νέων «κόκκινων δανείων» συνεχίζει να παγώνει τις πιστώσεις.
Η ελληνική οικονομία, έτσι, κινδυνεύει να παραμείνει σε βαθιά κατάψυξη, όσο οι τράπεζες φυλάνε τα κεφάλαια και η αγορά στερείται το οξυγόνο που χρειάζεται για να αναπνεύσει.
