Η «δημοκρατία» παρουσιάζει έναν αναλυτικό οδηγό με όλες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται και διαφέρουν από Ταμείο σε Ταμείο
Χιλιάδες εργαζόμενοι που ασφαλίστηκαν πριν από το 1993 σε ΙΚΑ, Δημόσιο και Ταμεία ΔΕΚΟ – Τραπεζών διατηρούν μέχρι το τέλος του 2025 το δικαίωμα να αποχωρήσουν με σύνταξη σε ηλικία μικρότερη των 62 ετών. Οι προϋποθέσεις διαφέρουν ανάλογα με το Ταμείο, τα έτη ασφάλισης, την οικογενειακή κατάσταση και την ηλικία κατά την οποία θεμελιώθηκε το συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
- Του Σπύρου Φρεμεντίτη*
Η «δημοκρατία» συγκέντρωσε όλες αυτές τις κατηγορίες συνταξιούχων και παρουσιάζει σήμερα έναν αναλυτικό συνταξιοδοτικό οδηγό με όλες εκείνες τις περιπτώσεις που μπορούν να αποχωρήσουν με σύνταξη σε ηλικία 62 ετών ή και νωρίτερα.
Ασφαλισμένοι πρώην ΙΚΑ
Οι παλιοί ασφαλισμένοι στο τ.ΙΚΑ που είχαν συμπληρώσει τις απαραίτητες ημέρες ασφάλισης μέχρι το 2012 μπορούν και φέτος να κατοχυρώσουν δικαίωμα εξόδου πριν από τα 62.
Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν οι μητέρες με ανήλικο τέκνο.
Οσες είχαν 5.500 ημέρες ασφάλισης έως το 2010 και έκλεισαν το 55ο έτος της ηλικίας τους μέχρι το 2018 μπορούν να αποχωρήσουν με πλήρη σύνταξη στα 61, εφόσον δεν έχουν ήδη επιλέξει τη μειωμένη.
Οι μητέρες που συμπλήρωσαν τις 5.500 ημέρες το 2010 ή το 2011 και είχαν γίνει 50 ή 52 ετών αντίστοιχα έως το 2017 ή το 2018 θεμελιώνουν δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη στα 58,5 έτη ή αντίστοιχα στο 60ό έτος και δύο μήνες όριο που συμπληρώνεται μέσα στο 2025.
Οσες είχαν 5.500 ημέρες το 2012 και έγιναν 55 ετών έως το 2018 βγαίνουν με μειωμένη σύνταξη στα 61, ενώ, αν η ηλικία των 55 συμπληρώθηκε μετά το 2019, η έξοδος γίνεται στα 62.
Στην ίδια κατηγορία υπάγονται και άνδρες ή γυναίκες με 10.500 ημέρες ασφάλισης έως το 2012 που μπορούν να αποχωρήσουν με σύνταξη κάτω των 62 ετών. Οσοι έχουν 7.500 από αυτές τις ημέρες στα βαρέα δικαιούνται μειωμένη σύνταξη στα 60 και πλήρη στα 62.
Επιπλέον, γυναίκες στα βαρέα επαγγέλματα που είχαν το 2010, το 2011 ή το 2012 τουλάχιστον 3.600 ημέρες στα βαρέα και 4.500 συνολικά μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στα 55, 56 ή 57 έτη αντίστοιχα, εφόσον τουλάχιστον 1.000 βαρέα ένσημα έχουν πραγματοποιηθεί στα τελευταία 17 χρόνια πριν από την αίτηση συνταξιοδότησης.
Ταμεία ΔΕΚΟ και τραπεζών
Για τους ασφαλισμένους στα ειδικά ταμεία ΔΕΚΟ, τραπεζών, αν η 35ετία συμπληρώνεται μετά το 2022, το όριο ανεβαίνει στα 62 έτη και απαιτούνται 40 χρόνια ασφάλισης.
Οι μητέρες με ανήλικο παιδί και 25ετία το 2010 που έκλεισαν το 50ό έτος έως το 2017 μπορούν να αποχωρήσουν με πλήρη σύνταξη στα 58,5 έτη. Οι ίδιες προϋποθέσεις ισχύουν και για όσες είχαν 25ετία το 2011 και έκλεισαν τα 52 έως το 2017. Αντίστοιχα, μητέρες που το 2012 είχαν 25ετία και έγιναν 55 ετών ως το 2018 βγαίνουν στα 61 έτη.
Δημόσιο
Επτά μεγάλες κατηγορίες δημοσίων υπαλλήλων μπορούν να αποχωρήσουν με πλήρη ή μειωμένη σύνταξη πριν από τα 62. Οι ρυθμίσεις αυτές αφορούν όσους έχουν προσληφθεί πριν από το 1993.
Γονείς με ανήλικο τέκνο το 2011 και 25ετία, γεννημένοι έως 12/1965, αν έγιναν 52 χρονών το 2018 μπορούν να φύγουν στα 60 έτη και δύο μήνες.
Τρίτεκνοι υπάλληλοι με 20 χρόνια το 2011 και 21 έτη στο σύνολο οι οποίοι έγιναν 52 ετών το 2018 μπορούν να αποχωρήσουν στα 60 έτη και δύο μήνες.
Τρίτεκνοι με 23 χρόνια το 2012 και γεννημένοι έως 12/1963 θεμελιώνουν δικαίωμα στα 61.
Ελεύθεροι επαγγελματίες (ΟΑΕΕ – ΕΤΑΑ – ΟΓΑ)
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολουμένους, αλλά και αγρότες, το όριο για πλήρη σύνταξη παραμένει στα 62 έτη με την προϋπόθεση 40 ετών ασφάλισης. Οσοι δεν συγκεντρώνουν τα απαιτούμενα χρόνια αποχωρούν στα 67 έτη. Ωστόσο, αν έχουν διαδοχική ασφάλιση με Ταμεία μισθωτών (όπως τ. ΙΚΑ), μπορούν να αποχωρήσουν στα 62 με μειωμένη σύνταξη, αρκεί να έχουν ενεργό ασφαλιστικό δεσμό την τελευταία πενταετία, δηλαδή τουλάχιστον 100 ένσημα ανά έτος.
*Δικηγόρος – Δημοσιογράφος
Ειδικός για ασφαλιστικά και εργατικά θέματα
[email protected]
Τι πρέπει να προσέξουν οι ασφαλισμένοι
Η θεμελίωση δικαιώματος είναι το «κλειδί» για την έξοδο πριν από τα 62. Κρίσιμη θεωρείται η ημερομηνία κατά την οποία συμπληρώθηκαν οι απαιτούμενες ημέρες ή τα έτη ασφάλισης, καθώς και η ηλικία που είχε ο ασφαλισμένος τότε. Οι παλαιές ρυθμίσεις εξακολουθούν να ισχύουν για όσους πρόλαβαν να κατοχυρώσουν δικαίωμα έως το 2022, ενώ από το 2023 και μετά τα περισσότερα όρια σταθεροποιούνται στα 62 έτη.
Κάθε ασφαλισμένος πρέπει να εξετάσει προσεκτικά τον ατομικό του φάκελο, καθώς μικρές διαφορές -ακόμη και λίγων μηνών- μπορούν να αλλάξουν ριζικά την ημερομηνία συνταξιοδότησης. Μέχρι το τέλος της φετινής χρονιά το 2025 χωρεί ορισμένες μεταβατικές ρυθμίσεις για τους παλιούς ασφαλισμένους. Οσοι πρόλαβαν να συμπληρώσουν τις απαιτούμενες ημέρες ή έτη ασφάλισης πριν από την καθιέρωση των ενιαίων ορίων έχουν τη δυνατότητα να αποχωρήσουν πριν από τα 62 με πλήρη ή μειωμένη σύνταξη.
Συνιστούμε για τους μισθωτούς να προχωρήσουν σε ανακεφαλαίωση του χρόνου ασφάλισης για να κερδίσουν χρόνο κατά το στάδιο εξέτασης της αίτησης συνταξιοδότησης.
Ερωτήσεις αναγνωστών
- ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΑΠΟ ΑΘΗΝΑ
Γιατί δεν μπορεί να λάβω επίδομα ανεργίας αν και πληρώνω εισφορές;
Είμαι συνταξιούχος και εργάζομαι ως εποχικός. Ενώ πληρώνω εισφορές υπέρ ΔΥΠΑ, δεν μπορώ να λάβω επίδομα ανεργίας. Τι συμβαίνει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η περίπτωσή σας, αγαπητέ κ. Χαρίλαε, είναι αρκετά συχνή μεταξύ συνταξιούχων που εργάζονται εποχικά, κυρίως σε τουριστικά επαγγέλματα. Παρότι καταβάλλετε κανονικά εισφορές υπέρ της ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ), η ισχύουσα νομοθεσία δεν επιτρέπει τη χορήγηση επιδόματος ανεργίας σε άτομα που λαμβάνουν οποιαδήποτε μορφή σύνταξης.
Ο Νόμος 1545/1985, που αποτελεί το βασικό νομοθέτημα για την προστασία των ανέργων, προβλέπει ρητά (άρθρα 3 και 4) ότι δικαιούχος επιδόματος είναι ο εργαζόμενος που έχασε ακούσια την εργασία του, είναι ικανός και διαθέσιμος για εργασία, δεν εργάζεται και δεν λαμβάνει σύνταξη. Επομένως, η λήψη σύνταξης -γήρατος, αναπηρίας, χηρείας ή προσωρινής- θεωρείται ασυμβίβαστη με το επίδομα ανεργίας.
Αυτό σημαίνει ότι, ακόμα κι αν καταβάλλετε εισφορές υπέρ ανεργίας λόγω της εποχικής σας απασχόλησης, το δικαίωμα δεν ενεργοποιείται, αφού η ιδιότητά σας ως συνταξιούχου υπερισχύει. Οι εισφορές αυτές παρακρατούνται υποχρεωτικά βάσει της νομοθεσίας, χωρίς να εξασφαλίζουν ωστόσο πρόσβαση σε παροχές ανεργίας.
Αρκετοί κοινωνικοί φορείς και συνδικαλιστικά όργανα έχουν θέσει το ζήτημα της «άδικης» αυτής ρύθμισης, υποστηρίζοντας ότι οι συνταξιούχοι που επανεντάσσονται προσωρινά στην αγορά εργασίας και καταβάλλουν εισφορές θα έπρεπε να δικαιούνται τουλάχιστον ένα αναλογικό βοήθημα ανεργίας. Μέχρι σήμερα, ωστόσο, δεν έχει υπάρξει σχετική τροποποίηση.
Συνοψίζοντας, το γεγονός ότι είστε συνταξιούχος αποκλείει την καταβολή επιδόματος ανεργίας, ακόμα κι αν πληρώνετε εισφορές ΔΥΠΑ. Οι εισφορές αυτές δεν χάνονται εντελώς, αφού συνυπολογίζονται στη συνολική ασφαλιστική δραστηριότητα, αλλά δεν δημιουργούν δικαίωμα για επιδότηση ανεργίας.
- ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΠΟ ΚΑΛΑΜΑΤΑ
Αξίζει να αγοράσω πλασματικά έτη;
Είμαι 59 ετών ιδιωτικός υπάλληλος και έχω 35 έτη ασφάλισης και συντάξιμο μισθό 1.300€. Αξίζει η εξαγορά 5 πλασματικών ετών για να θεμελιώσω συνταξιοδοτικό δικαίωμα για πλήρη σύνταξη;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η περίπτωση του κ. Μιχάλη είναι χαρακτηριστική πολλών ασφαλισμένων που πλησιάζουν το όριο συνταξιοδότησης και εξετάζουν αν τους συμφέρει οικονομικά να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη.
Σύμφωνα με το ισχύον ασφαλιστικό καθεστώς, όποιος έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης μπορεί να λάβει πλήρη σύνταξη στα 62, ενώ με λιγότερα έτη μπορεί να λάβει μειωμένη σύνταξη στο ίδιο όριο ηλικίας ή πλήρη στα 67. Ο κύριος Μιχάλης, στα 59 του, με 35 πραγματικά έτη, έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει έως 5 πλασματικά έτη (στρατιωτική θητεία, σπουδές, παιδιά κ.ά.) ώστε να φτάσει τα 40.
Αν δεν προβεί σε εξαγορά, θα λάβει μειωμένη σύνταξη στα 62, περίπου 790 ευρώ καθαρά, όπως υπολογίζεται με βάση τον συντάξιμο μισθό των 1.300 ευρώ. Αντίθετα, εάν αναγνωρίσει τα 5 πλασματικά έτη και θεμελιώσει δικαίωμα για πλήρη σύνταξη στα 62, η σύνταξή του θα ανέλθει περίπου στα 1.080–1.100 ευρώ. Η διαφορά δηλαδή είναι περίπου 290 ευρώ τον μήνα, δηλαδή πάνω από 3.000 ευρώ ετησίως.
Το κόστος εξαγοράς πλασματικών ετών ανέρχεται σε 20% του συντάξιμου μισθού για κάθε μήνα αναγνώρισης. Για μισθό 1.300 ευρώ αυτό σημαίνει περίπου 260 ευρώ τον μήνα, ή 3.120 ευρώ τον χρόνο. Για πέντε έτη, το συνολικό ποσό φτάνει τα 15.600 ευρώ.
Από οικονομικής άποψης, η επένδυση αυτή μπορεί να αποσβεστεί σε περίπου 5-6 χρόνια μετά τη συνταξιοδότηση, χάρη στη διαφορά της σύνταξης. Εφόσον, λοιπόν, υπάρχει δυνατότητα καταβολής του ποσού (είτε εφάπαξ είτε σε 60 δόσεις), η εξαγορά θεωρείται επωφελής επιλογή, ιδίως για ασφαλισμένους με σταθερό εισόδημα και προοπτική μακρόχρονης λήψης σύνταξης. Συνολικά, η αναγνώριση πλασματικών ετών δεν είναι μόνο αριθμητικό θέμα. Δίνει τη δυνατότητα θεμελίωσης δικαιώματος νωρίτερα και αυξάνει αισθητά τη σύνταξη. Ωστόσο, η απόφαση πρέπει να ληφθεί με βάση την προσωπική οικονομική δυνατότητα, τα χρόνια εργασίας που απομένουν και τη συνολική προοπτική ζωής μετά τη συνταξιοδότηση.
- ΑΡΕΤΗ ΑΠΟ ΝΙΚΑΙΑ
Τι κάνω αν δεν φαίνονται τα παλιά μου ένσημα στον ΕΦΚΑ;
Εχω 3.700 ημέρες ασφάλισης έως το 1990, αλλά μετά σταμάτησα. Το 2023 ξεκίνησα να εργάζομαι και μέχρι τα 67 μου θα έχω 4.500 ημέρες ασφάλισης για να συνταξιοδοτηθώ. Τα παλιά ένσημα δεν φαίνονται ηλεκτρονικά στον ΕΦΚΑ. Τι μπορώ να κάνω;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η κυρία Αρετή αντιμετωπίζει ένα ζήτημα που αφορά χιλιάδες παλαιούς ασφαλισμένους: τα «χαμένα» ένσημα προ του 1990, τα οποία δεν έχουν περαστεί στα ηλεκτρονικά συστήματα του ΕΦΚΑ.
Καταρχάς, είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι οι παλιές ασφαλιστικές εισφορές δεν χάνονται, αρκεί να υπάρξουν αποδεικτικά στοιχεία (βιβλιάρια ενσήμων, βεβαιώσεις εργοδότη, αποδείξεις αποδοχών, καταστάσεις ΙΚΑ, καταχωρίσεις στο ΑΜΚΑ κ.λπ.). Τα ένσημα προ του 2002 σε πολλές περιπτώσεις φυλάσσονται μόνο σε έντυπη μορφή, στα αρχεία των παλαιών υποκαταστημάτων ΙΚΑ.
Η διαδικασία αποκατάστασης απαιτεί αίτηση στον ΕΦΚΑ για αναζήτηση χειρόγραφων αρχείων και καταμέτρηση ενσήμων. Ο ασφαλισμένος πρέπει να υποβάλει επίσημο αίτημα στο αρμόδιο τμήμα του ΕΦΚΑ (ανάλογα με το πρώην Ταμείο), προσκομίζοντας οποιοδήποτε αποδεικτικό τεκμήριο. Εάν βρεθούν οι καρτέλες, οι ημέρες ασφάλισης προστίθενται στον ηλεκτρονικό φάκελο.
Στην περίπτωσή σας, κυρία Αρετή, με 3.700 ημέρες έως το 1990 και άλλες 800 περίπου έως το 2025 φτάνετε συνολικά τις 4.500 ημέρες, δηλαδή το ελάχιστο απαιτούμενο όριο για πλήρη σύνταξη στα 67. Εφόσον επαληθευτούν τα παλιά ένσημα, θα μπορέσετε να κατοχυρώσετε δικαίωμα σύνταξης με βάση τη νομοθεσία του τ. ΙΚΑ. Ιδανικό είναι να κινήσετε άμεσα τη διαδικασία αναζήτησης, καθώς η επεξεργασία των φακέλων μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια, ανάλογα με το αρχείο.
Κάθε εβδομάδα η «δημοκρατία» θα φιλοξενεί το ένθετο «Συντάξεις και Ασφαλιστικό» με θέματα του Σπύρου Φρεμεντίτη, δικηγόρου – δημοσιογράφου, ειδικού για ασφαλιστικά και εργατικά θέματα. Στείλτε τις ερωτήσεις σας διαδικτυακά, στο email [email protected] ή στο τηλέφωνο της εφημερίδας: 2130170400.
