Μισθοί φτώχειας, burnout και ανασφάλεια: Το πορτρέτο της νέας γενιάς εργαζομένων
Μια γενιά που εργάζεται, αλλά δυσκολεύεται να ζήσει ανεξάρτητα. Που επενδύει στη μόρφωση, αλλά δεν βρίσκει διέξοδο στην αγορά εργασίας. Που διψά για δημιουργικότητα και ουσιαστικό νόημα, αλλά συναντά εξάντληση, χαμηλούς μισθούς και έλλειψη προοπτικής. Αυτή είναι η εικόνα που αναδύεται από την έρευνα «Νέοι και Εργασία 2025» του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, σε συνεργασία με την εταιρεία ALCO, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2025 σε πανελλαδικό δείγμα 1.500 εργαζόμενων νέων έως 29 ετών.
Η έρευνα εξετάζει τη στάση της Generation Z απέναντι στην εργασία, την εκπαίδευση και το μέλλον, σκιαγραφώντας μια γενιά που επιδιώκει αξιοπρέπεια και σταθερότητα μέσα σε ένα περιβάλλον ανασφάλειας και εξουθένωσης. Τα ευρήματα κατατάσσονται σε επτά θεματικούς άξονες και φωτίζουν όψεις της καθημερινότητας, των αξιών και των προοπτικών των νέων εργαζομένων.
Οικονομική εξάρτηση: Η ενηλικίωση σε αναμονή
Η έρευνα ξεκινά με ένα εύρημα που συμπυκνώνει το αδιέξοδο της νέας γενιάς: μόλις 2 στους 10 νέους εργάζονται και ζουν μόνοι τους. Το 45% εξακολουθεί να διαμένει με την οικογένειά του, ενώ το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 65% μεταξύ όσων εργάζονται μερικώς. Ένα 30% ζει με σύντροφο ή φίλο, αλλά μόνο το ίδιο ποσοστό συμβάλλει οικονομικά στα έξοδα στέγασης.
Η εικόνα είναι σαφής: η αυτονομία παραμένει πολυτέλεια. Επτά στους δέκα δηλώνουν ότι το εισόδημά τους δεν καλύπτει ούτε τις βασικές ανάγκες, ενώ το 62% παραδέχεται ότι εξαρτάται οικονομικά από τους γονείς του.
Η παρατεταμένη εξάρτηση, όπως σημειώνει η έρευνα, δεν είναι επιλογή, αλλά αναγκαιότητα. Οι χαμηλοί μισθοί, η ακρίβεια στη στέγαση και η ανεπάρκεια του κοινωνικού κράτους μεταθέτουν χρονικά τη μετάβαση στην πραγματική ενηλικίωση: τη δημιουργία οικογένειας, σπιτιού ή επαγγελματικής ταυτότητας. Η νέα γενιά εργάζεται, αλλά δεν μπορεί να ζήσει ως ενήλικη, εγκλωβισμένη ανάμεσα στην επιβίωση και στην ανεξαρτησία που δεν έρχεται ποτέ.
Από το πτυχίο στο αδιέξοδο: Το χάσμα εκπαίδευσης και εργασίας
Η ασυνέχεια ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην απασχόληση αποτελεί ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα. Σχεδόν 4 στους 10 νέους εργάζονται σε αντικείμενο άσχετο με τις σπουδές τους, ενώ το 49% δηλώνει ότι η εκπαίδευσή του δεν τον προετοίμασε επαρκώς για την αγορά εργασίας.
Κι όμως, η Generation Z δεν εγκαταλείπει τη μάθηση: το 86% εκφράζει έντονη διάθεση για συνεχιζόμενη εκπαίδευση, δείχνοντας ότι η νέα γενιά βλέπει τη γνώση ως επένδυση. Παράλληλα, το 65% αισθάνεται επαρκές σε ψηφιακές δεξιότητες – κάτι που όμως δεν μεταφράζεται αυτόματα σε επαγγελματική απορρόφηση.
Η έρευνα επισημαίνει ότι η ελληνική αγορά εργασίας εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από χαμηλή οργανωσιακή και τεχνολογική ωριμότητα, αδυνατώντας να αξιοποιήσει τη μόρφωση και τη δημιουργικότητα των νέων. Έτσι, η πιο μορφωμένη γενιά στην ιστορία της χώρας καταλήγει και η πιο υποαπασχολούμενη, παγιδευμένη ανάμεσα στη γνώση και στην απογοήτευση.
Εργασιακή καθημερινότητα: Εξουθένωση ως νέα κανονικότητα
Η Generation Z βιώνει την εργασία όχι ως πεδίο εξέλιξης, αλλά ως πηγή πίεσης και εξάντλησης. Το 62% δηλώνει ότι η δουλειά επηρεάζει αρνητικά την προσωπική του ζωή, ενώ 6 στους 10 νιώθουν ήδη επαγγελματική εξουθένωση. Το 46% αναφέρει επιβάρυνση της υγείας ή του ύπνου του, ενώ μόλις το 21% θεωρεί πως έχει ισορροπία μεταξύ ζωής και εργασίας.
Τα ποσοστά είναι ενδεικτικά μιας βαθύτερης κρίσης: η ψυχική κόπωση έχει γίνει δομικό χαρακτηριστικό της νέας εργασιακής πραγματικότητας. Η πίεση για απόδοση, τα εκτεταμένα ωράρια και η απουσία συλλογικής προστασίας οδηγούν σε ένα φαινόμενο διάχυτου burnout. Παράλληλα, μόνο το 35% δηλώνει ικανοποιημένο από τη δουλειά του, ενώ πάνω από τους μισούς αντιμετωπίζουν άγχος ή στρες σε καθημερινή βάση.
Η έρευνα αναδεικνύει μια ανησυχητική τάση: οι νέοι εργάζονται περισσότερο, αλλά νιώθουν όλο και λιγότερο συνδεδεμένοι με αυτό που κάνουν. Τα όρια μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής θολώνουν, μετατρέποντας την ψυχική ανθεκτικότητα σε προσωπική ευθύνη, αντί για συλλογική προστασία.
Οι αξίες της νέας γενιάς: Η ψυχική υγεία πάνω από το χρήμα
Η Generation Z εισάγει ένα νέο αξιακό πλαίσιο γύρω από την εργασία. Για το 70% των νέων, η ψυχική υγεία προηγείται της οικονομικής ασφάλειας, ενώ το 73% θεωρεί ότι η δουλειά πρέπει να έχει νόημα και πέρα από τον μισθό.
Σχεδόν οι μισοί (47%) βλέπουν την εργασία ως βασικό στοιχείο ταυτότητας και αυτοεκτίμησης, ωστόσο το 44% δηλώνει πως θα εγκατέλειπε μια δουλειά που δεν τον εκφράζει, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε απώλεια εισοδήματος.
Μόνο το 36% αισθάνεται ότι η εργασία του του επιτρέπει να αναπτύσσει πρωτοβουλίες, ενώ η δημιουργικότητα επιβραβεύεται μόλις στο 24%. Παράλληλα, το 72% προτιμά να εργάζεται σε εταιρείες που σέβονται το περιβάλλον και την κοινωνία, επιβεβαιώνοντας ότι η νέα γενιά αναζητά εργοδότες με αξίες.
Ωστόσο, το 65% δηλώνει ότι θα δεχόταν άτυπη ή «μαύρη» εργασία ελλείψει εναλλακτικής. Μια αντίφαση που αποκαλύπτει το βάθος της ανασφάλειας: οι αξίες υπάρχουν, αλλά η επιβίωση προηγείται.
Θεσμοί και συλλογική δράση: Χαμηλή εμπιστοσύνη, αλλά υψηλή διάθεση συμμετοχής
Η εμπιστοσύνη των νέων στους θεσμούς προστασίας της εργασίας είναι ιδιαίτερα χαμηλή: μόλις το 15% δηλώνει εμπιστοσύνη, ενώ τα δύο τρίτα (65%) εκφράζουν δυσπιστία. Παρ’ όλα αυτά, η διάθεση για συλλογική δράση δεν έχει σβήσει.
Το 30% των νέων δηλώνει ότι υπάρχει ενεργό σωματείο στον χώρο εργασίας του, ενώ το 36% έχει ήδη συμμετάσχει σε απεργία ή κινητοποίηση. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι 67% δηλώνει πρόθυμο να συμμετάσχει σε απεργία, εφόσον θεωρεί δίκαιο το αίτημα, ενώ αντίστοιχο ποσοστό πιστεύει ότι οι συλλογικές δράσεις μπορούν να βελτιώσουν τις εργασιακές συνθήκες.
Έξι στους δέκα γνωρίζουν τα εργασιακά τους δικαιώματα, γεγονός που δείχνει ότι η χαμηλή εμπιστοσύνη δεν συνεπάγεται αδιαφορία. Η Generation Z μπορεί να αμφισβητεί τους θεσμούς, αλλά δεν έχει εγκαταλείψει την πίστη στη συλλογική διεκδίκηση – αρκεί να είναι αυθεντική και δίκαιη.
Προοπτικές και μέλλον: Όταν η ελπίδα μεταναστεύει
Η απογοήτευση για το μέλλον κυριαρχεί. Το 72% των νέων δεν βλέπει προοπτικές καριέρας στην Ελλάδα, ενώ μόνο το 9% δηλώνει ικανοποιημένο από τις επαγγελματικές του ευκαιρίες. Το 46% θα ήθελε να εργαστεί στο εξωτερικό, αναζωπυρώνοντας τον φόβο για ένα νέο κύμα brain drain.
Η σύγκριση με τη γενιά των γονιών τους είναι αμείλικτη: σχεδόν 8 στους 10 πιστεύουν ότι εκείνη έζησε καλύτερες συνθήκες εργασίας και κοινωνικής ασφάλειας. Παράλληλα, το 65% θεωρεί πως δεν είναι εφικτό να δημιουργήσει οικογένεια με τις τρέχουσες εργασιακές συνθήκες, γεγονός που αναδεικνύει το πόσο βαθιά η επισφάλεια διαπερνά όχι μόνο το επαγγελματικό, αλλά και το προσωπικό επίπεδο.
Παρά τις δυσκολίες, οι νέοι εμφανίζονται εξοικειωμένοι με την Τεχνητή Νοημοσύνη: το 53% δηλώνει ότι νιώθει άνετα με τη χρήση της στην εργασία του. Ωστόσο, η ανησυχία ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν θα τους ωφελήσουν παραμένει έντονη.
Η γενιά αυτή, όπως σημειώνει η έρευνα, συνδυάζει μορφωτική και αξιακή ωριμότητα με βαθιά κοινωνική ανασφάλεια. Ζει μέσα σε καθεστώς χαμηλών προσδοκιών, σε μια χώρα που δεν της προσφέρει σταθερότητα, προοπτική ή επαρκή αναγνώριση.
Μια γενιά που ζητά όχι απλώς εργασία, αλλά αξιοπρέπεια
Τα συμπεράσματα της έρευνας συνοψίζονται σε ένα διπλό μήνυμα: από τη μία, η Generation Z είναι η πιο μορφωμένη, ευαίσθητη και συνειδητοποιημένη γενιά. Από την άλλη, ζει μέσα σε ένα πλαίσιο όπου η εργασιακή ανασφάλεια, οι χαμηλοί μισθοί και η ψυχική εξάντληση απειλούν να μετατρέψουν την αβεβαιότητα σε μόνιμη κατάσταση.
Χωρίς αύξηση των αμοιβών, ενίσχυση της σταθερότητας, επένδυση στην ψυχική υγεία και ουσιαστική σύνδεση εκπαίδευσης-εργασίας, καμία πολιτική «brain regain» δεν μπορεί να πετύχει.
Η Generation Z δεν διεκδικεί απλώς μια δουλειά – ζητά ένα μέλλον με νόημα, ισορροπία και δικαιοσύνη. Και όσο η ελληνική αγορά εργασίας παραμένει εγκλωβισμένη στο παρελθόν, τόσο αυτή η γενιά θα συνεχίζει να αναζητά το μέλλον της αλλού.
