Η Κομισιόν των σκανδάλων: Σκιές, μίζες και μαύρες βαλίτσες – Από την παραίτηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 26 χρόνια πριν έως σήμερα, σκοτεινές υποθέσεις σοκάρουν την Ε.Ε.
- Βασίλης Γαλούπης
Ηταν Μάρτιος του 1999 όταν η Κομισιόν βίωνε την πρώτη της μεγάλη ντροπή, προκαλώντας έκτοτε μια μόνιμη καχυποψία για το βάθος της διαφθοράς στα σπλάχνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που, στην πραγματικότητα, δρα πάνω από τα εθνικά Κοινοβούλια και το ίδιο το Ευρωκοινοβούλιο.
Στα πρότυπα της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ, μια «κλειστή» Κεντρική Επιτροπή από μη εκλεγμένα μέλη άρχισε να καθορίζει, κυρίως από τη δεκαετία του ’90, μέσω λόμπινγκ και δαιδαλώδους γραφειοκρατίας, τις τύχες όλων των λαών της Ευρώπης. Ο σκοπός, δηλαδή, ήταν να αποκλειστεί από το βασικό κέντρο αποφάσεων των Βρυξελλών η λαϊκή ετυμηγορία.
Διαφορετικά, αν υπήρχαν διαφάνεια και λογοδοσία στα εθνικά Κοινοβούλια ή στο Ευρωκοινοβούλιο για τα έργα της Κομισιόν, δεν θα μπορούσε η κάθε Φον Ντερ Λάιεν να υπογράφει, στα σκοτάδια, τα ιδιωτικά deals με την κάθε φαρμακοβιομηχανία για υπερκοστολογημένα εμβόλια κορονοϊού, προκειμένου να θησαυρίζουν όλοι εκτός από τους φτωχοποιημένους Ευρωπαίους φορολογουμένους.
Οσο οι εθνικές εκλογές, οι ευρωεκλογές και οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί στα κράτη και στην Ε.Ε. παραδίδονται στα χέρια της Κομισιόν και σε στελέχη που δεν έχουν στόχο τη διαφάνεια αλλά τις πανάκριβες συμφωνίες κρυφά από τους ψηφοφόρους, τόσο τα φαινόμενα διαφθοράς θα αυξάνονται. Και θα ποτίζουν με οξύ ένα ήδη σάπιο οικοδόμημα που στέκεται εκεί επειδή σπαταλά το δημόσιο χρήμα των Ευρωπαίων σε αχρείαστους πολέμους, ανέλεγκτες επιδοτήσεις τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ, πράσινες αναπτύξεις για τους κολοσσούς ενέργειας και πολλές μαύρες βαλίτσες μέσω περίεργων επιτροπών…
Από το 1999 μέχρι το τελευταίο σκάνδαλο με πρωταγωνίστρια της Μογκερίνι η Κομισιόν και το Ευρωκοινοβούλιο χάνει την επαφή του με την πραγματικότητα και τις ανάγκες των πολιτών, διασπαθίζοντας τα λεφτά μας και αρπάζοντας μίζες τύπου Κατάρ-γκέιτ από καθεστώτα που ουδεμία σχέση έχουν με τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες και την παραιτημένη από τον ιστορικό της ρόλο Δύση.
Οι σκιές τόσο στην Κομισιόν όσο και στο Ευρωκοινοβούλιο, σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο, διαβρώνουν τις κοινωνίες, οδηγώντας τες στα άκρα, ακόμα και σε πολέμους, προκειμένου να συντηρηθεί οικονομικά και με το στανιό ο άξονας Βερολίνου – Παρισιού. Αδιαφορώντας για χώρες όπως η Ελλάδα, που πλήρωσε με εξόντωση και κηρύγματα μίσους, για παραδειγματισμό, προκειμένου από την πίσω πόρτα να γλιτώσει το τραπεζικό σύστημα.
Το μεγάλο ξήλωμα
Στις 16 Μαρτίου 1999 υπήρξε το πρώτο σοκ στην αξιοπιστία της Κομισιόν, όταν υποχρεώθηκε σε παραίτηση όλη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τότε πρόεδρος ήταν ο πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζακ Ζαντέρ και αιτία για το ξήλωμα της Επιτροπής ήταν οι αποκαλύψεις μιας ανεξάρτητης έκθεσης με την αποκάλυψη σκανδάλων κακοδιαχείρισης κεφαλαίων και νεποτισμού.
Μεταξύ άλλων είχε στοιχειοθετηθεί ότι η Γαλλίδα επίτροπος Εντίτ Κρεσόν είχε προσφέρει ευρωπαϊκά κονδύλια σε φίλο της. Οπως έγραφαν τον Μάρτιο του 1999 και τα ελληνικά ΜΜΕ, «υπό το βάρος του πορίσματος για απάτες και κακοδιαχείριση στην Κομισιόν παραιτήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες σύσσωμη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο πρόεδρός της, Ζακ Ζαντέρ, ανακοίνωσε σήμερα (16 Μαρτίου, 01.45 ώρα Ελλάδος) την ομόφωνη απόφαση των μελών της Επιτροπής να υποβάλουν την παραίτησή τους».
Και πρόσθεταν τα δημοσιεύματα: «Συγχρόνως ο Ζαντέρ τόνισε ότι η απόφαση αυτή έρχεται σε συνέχεια της έκθεσης που παρουσίασε η Επιτροπή των “σοφών” για απάτες, ευνοιοκρατία και κακοδιαχείριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
Οταν ο Ζακ Σαντέρ ανακοίνωσε τότε την παραίτηση και των 20 μελών, όλη η Ευρώπη έμεινε άφωνη. Αν και η Κρεσόν αντιμετώπιζε βαρύτερες κατηγορίες, δεν φάνηκε να αλλάζει τίποτα. Αντίθετα, βρέθηκαν φόρμουλες ώστε η λειτουργία της Κομισιόν να μην ελέγχεται καν από τέτοιες «επιτροπές σοφών».
Πώς το Κολέγιο της Ευρώπης «συνδέει» το ’99 με τη Μογκερίνι
Εκείνη η έκθεση προ 26 ετών απέδιδε συνολική ευθύνη στο εκτελεστικό όργανο της Κοινότητας για απάτες, παρατυπίες και κακοδιαχείριση, με συγκεκριμένες κατηγορίες σε επιτρόπους για νεποτισμό και φαβοριτισμό, αν και υπογράμμιζε ότι «δεν το έκαναν για να αποκομίσουν δικά τους οικονομικά οφέλη».
Η Εντίτ Κρεσόν γεννήθηκε το 1934, και το 1991 έγινε η πρώτη γυναίκα που κατείχε το αξίωμα του πρωθυπουργού της Γαλλίας. Η πολιτική της καριέρα έληξε λόγω του σκανδάλου από κατηγορίες περί δωροδοκίας, ενώ ήταν Ευρωπαία επίτροπος για την Ερευνα και την Εκπαίδευση.
Το πόρισμα των 140 σελίδων χρέωνε στη Γαλλίδα ευθύνες για περίπτωση ευνοιοκρατίας και για απάτες που συνδέονται με ένα πρόγραμμα ονόματι «Λεονάρντο». Κατηγορίες υπήρχαν και για τον Ισπανό επίτροπο Μανουέλ Μαρίν (που απαλλάχτηκε), ενώ στην έκθεση συμπεριλαμβανόταν για νεποτισμό και το όνομα της Γερμανίδας επιτρόπου Μόνικα Βουλφ Ματίες.
Την περασμένη Πέμπτη παραιτήθηκε και από το πόστο της διευθύντριας του Κολεγίου της Ευρώπης η πρώην αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φεντερίκα Μογκερίνι, μετά την απαγγελία κατηγοριών σε βάρος της σε έρευνα για διαφθορά που σχετίζεται με την ανάθεση σύμβασης της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο ίδρυμα για την εκπαίδευση διπλωματών.
Το «Κολέγιο», όμως, είχε βρεθεί στο επίκεντρο και το 1999, που συμπέρανε πως «οι επίτροποι δεν γνώριζαν τι συμβαίνει στις υπηρεσίες που διηύθυναν και είχαν χάσει τον έλεγχο, κάτι που αποτελεί “βαριά ευθύνη” τόσο των ίδιων των επιτρόπων όσο και του ίδιου του “Κολεγίου” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», όπως αναφερόταν.
Το σκάνδαλο με τα εμβόλια της Pfizer και τα μετρητά της… επιρροής
Το επόμενο μεγάλο σκάνδαλο ξέσπασε το 2011, όταν η Ευρώπη κλονιζόταν από την οικονομική κρίση λόγω Lehman Brothers. H OLAF, αρμόδια υπηρεσία της Κομισιόν για την απάτη, ξεκίνησε έρευνα διαφθοράς για τέσσερα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου. Συγκεκριμένα, τους Στράσερ (Αυστρία), Σέβεριν (Ρουμανία), Μπιντεγκάιν (Ισπανία, αθωώθηκε) και Θάλερ (Σλοβενία).
Η υπόθεση αποκαλύφθηκε από τους «Sunday Times», που ισχυρίστηκαν ότι οι κατηγορούμενοι προσπάθησαν, αντί αμοιβής, να επηρεάσουν τη νομοθεσία της Ε.Ε. Οι δημοσιογράφοι των «Sunday Times» προσέγγισαν 60 ευρωβουλευτές, παριστάνοντας τους λομπίστες, ζητώντας να πληρώσουν για να εξαγοράσουν ψήφους υποστήριξης σε τροπολογίες.
Οι Στράσερ, Θάλερ παραιτήθηκαν τον Μάρτιο του 2011. Ο πρώτος καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση, ενώ η OLAF ισχυρίστηκε αρχικά ότι δεν μπόρεσε να βρει «αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την υποψία για αδικοπραγία Θάλερ». Ωστόσο η υπηρεσία καταπολέμησης επιτέθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την «άρνησή του να παράσχει την απαραίτητη υποστήριξη κατά τη διάρκεια της έρευνας»). Τελικά, το 2014 το δικαστικό σύστημα της Σλοβενίας έκρινε τον Θάλερ ένοχο και τον καταδίκασε σε 2,5 χρόνια φυλάκισης.
Ο Σέβεριν κατηγορήθηκε από την υπηρεσία καταπολέμησης διαφθοράς της Ρουμανίας τον Σεπτέμβριο του 2013, και το 2016 καταδικάστηκε σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση.
Το 2021 προέκυψε το μεγάλο σκάνδαλο της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ώστε να καταδειχθεί όχι μόνο η διαφθορά στην ηγεσία της Κομισιόν, αλλά και η ανικανότητα της πολιτικής, δηλαδή της Ευρωβουλής, να τη στείλει σπίτι της με τη σχετική δίωξη για την επιζήμια συμφωνία σε βάρος των φορολογουμένων.
Η υπόθεση είναι, εν πολλοίς, γνωστή. Η Pfizer ευνοήθηκε από τη Γερμανίδα πρόεδρο της Κομισιόν για αγορά υπερτιμημένων εμβολίων κατά του Covid-19 τον Απρίλιο του 2021. Η κολοσσιαία συμφωνία 35 δισ. ευρώ επιβλήθηκε με σκοτεινές διαδικασίες.
Επρόκειτο για 900 εκατ. δόσεις εμβολίων από τη φαρμακευτική πολυεθνική στην οποία ηγείται ο Μπουρλά. Οι δυο τους αντάλλαξαν κρυφά μηνύματα, τα οποία η Φον ντερ Λάιεν ισχυρίστηκε, ψευδώς όπως ο καθένας μπορεί να καταλάβει, ότι… έχασε. Το ανώτατο δικαστήριο της Ε.Ε. απεφάνθη ότι η Φον ντερ Λάιεν παραβίασε τους κανόνες διαφάνειας, καθώς τα μηνύματα εξαφανίστηκαν. Η πρόταση μομφής εναντίον της δεν πέρασε. Καμία δίκη δεν έγινε εναντίον της.
Το Κατάρ-γκέιτ, η Καϊλή, ο ρόλος του Βερολίνου στις μομφές και οι Αζέροι
Ολοι γνωρίζουν πως η Φον ντερ Λάιεν είναι ο βασικός παίκτης του Βερολίνου στην κορυφή της ευρωπαϊκής ιεραρχίας. Η πρώην υπουργός Αμυνας της Γερμανίας «καθαρίζει» απ’ όλα τα σκάνδαλα της ηγεσίας της εξαιτίας της γερμανικής ισχύος στην Ευρωβουλή και των συμμαχιών της καγκελαρίας.
Ετσι, και τις τρεις φορές που έχει γίνει μομφή εναντίον της Φον ντερ Λάιεν η Ευρωβουλή, εξίσου των πολλών σκανδάλων, απορρίπτει στις ψηφοφορίες τις κατηγορίες εναντίον της Γερμανίδας.
Τον Δεκέμβριο του 2022 ήταν η σειρά του Κατάρ-γκέιτ, με μια Ελληνίδα, την αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Εύα Καϊλή, να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, όπως και ο σύζυγός της Φραντζέσκο Τζιόρτζι.
Από την κατοικία της Καϊλή και άλλες τοποθεσίες κατασχέθηκε 1,5 εκατ. ευρώ, χρήματα τα οποία προέρχονταν από παράνομες αμοιβές για προώθηση των συμφερόντων του Κατάρ και του Μαρόκου στο Ευρωκοινοβούλιο.
Αυτές τις μέρες, με αφορμή την υπόθεση Μογκερίνι, η Καϊλή πήρε θέση υπέρ της Ιταλίδας, «συμπεραίνοντας» πως «το Βέλγιο δεν είναι ασφαλές μέρος για πολιτικούς, ιδίως Ιταλούς». Σαν να είναι θέμα τοποθεσιών και εθνικοτήτων τα σκάνδαλα και το ξεμπρόστιασμά τους.
Η Καϊλή χαρακτήρισε τη νέα έρευνα κομμάτι μιας «επιχείρησης που βάζει στο στόχαστρο την Ιταλία» και καταστρέφει πολιτικές καριέρες προτού διαπιστωθούν τα πραγματικά γεγονότα και δήλωσε ότι βλέπει αυτήν την έρευνα κατά της Μογκερίνι ως συνέχεια του Κατάρ-γκέιτ. Εκανε, δηλαδή, σαφείς παραλληλισμούς μεταξύ της δικής της εμπειρίας και της σύντομης κράτησης της Μογκερίνι, επιμένοντας ότι το Κατάρ-γκέιτ είχε παρερμηνευτεί εξαρχής.
Λίγα χρόνια πριν, το 2017, είχε ξεσπάσει το μικρότερης εμβέλειας «σκάνδαλο Laundromat», όταν απαγγέλθηκαν κατηγορίες για δωροδοκία στον Λούκα Βολοντέ, επικεφαλής της Κεντροδεξιάς στην κοινοβουλευτική συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Καρδιά της υπόθεσης ήταν οι προσπάθειες του Αζερμπαϊτζάν για εξαγορά επιρροής εντός Ευρώπης. Μόνο τη διετία 2012-2014 το καθεστώς του Ιλχάμ Αλίγιεφ φέρεται ότι «ξέπλυνε» 2,9 δισ. δολάρια.
Το βάφτισαν «σκάνδαλο Laundromat», όπως ονομάζονται τα αυτόματα πλυντήρια επί πληρωμή. Τα χρήματα έμπαιναν στο «πλυντήριο» μέσω δεκάδων εταιριών με έδρα τη Βρετανία, την Κύπρο και τη Νέα Ζηλανδία.
Ερευνα-σοκ για τη διαφθορά στην Ευρωβουλή
Για το τωρινό σκάνδαλο «η Ούρσουλα καλείται να σώσει την αξιοπιστία της Ε.Ε., που διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο των τελευταίων δεκαετιών», επειδή «δύο από τα πιο βαριά ονόματα των Βρυξελλών, η πρώην επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι και ο ανώτατος αξιωματούχος της Κομισιόν Στέφανο Σανίνο βρίσκονται στο επίκεντρο έρευνας για απάτη», σύμφωνα με το «Politico». Μάλιστα, εκτιμά ότι «οι εξελίξεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν κρίση πλήρους κλίμακας».
Σκάνδαλα όπως ο ΟΠΕΚΕΠΕ, που ξεσπούν επειδή οι ευρωπαϊκές διαδικασίες είναι χαοτικές και επί της ουσίας δεν υπάρχει κανένας έλεγχος μέχρι να φαγωθούν τα χρήματα και όσο οι μηχανισμοί κοιμούνται, καταδεικνύουν ότι το οικοδόμημα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις προσδοκίες των πολιτών.
Σύμφωνα με εκτενή έρευνα, το 2024, από τη διεθνή δημοσιογραφική ερευνητική ομάδα «Follow the Money», είναι «ο ένας στους τέσσερις ευρωβουλευτές που εμπλέκεται σε σκάνδαλα, από παρενόχληση μέχρι διαφθορά».
Οι ερευνητές αναζήτησαν απαντήσεις σε ευρωβουλευτές και επιτρόπους άνω των 20 χωρών-μελών. Στο στόχαστρό τους ήταν να εντοπίσουν παραβατικές συμπεριφορές. Από το ρεπορτάζ προέκυψε πως «253 περιπτώσεις εξωσυζυγικών σχέσεων ευρωβουλευτών έχουν γίνει ειδήσεις τόσο σε τοπικά όσο και σε διεθνή ΜΜΕ».
Για ποινικά και άλλα αδικήματα υπάρχουν καταδίκες για το 3% των ευρωβουλευτών: «Σε σχεδόν όλες τις χώρες της Ε.Ε. τουλάχιστον ένας ή περισσότεροι νομοθέτες εμπλέκονταν σε αμφισβητήσιμη ή κατάφωρα παράνομη συμπεριφορά και οι υποθέσεις ποικίλλουν ως προς τη σοβαρότητά τους».
Οπως επισημαίνεται, «ο εκφοβισμός και η σεξουαλική παρενόχληση, για παράδειγμα, είναι διαβόητα στις Βρυξέλλες: Η συλλογικότητα των μέσων ενημέρωσης διαπίστωσε ότι 37 ευρωβουλευτές είχαν γίνει πρωτοσέλιδα για φερόμενη άσεμνη συμπεριφορά σε 46 περιπτώσεις».
Επίσης, από άλλες 45 υποθέσεις διαφθοράς από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα που συμπεριλήφθηκαν σε αυτήν την καταμέτρηση «η έρευνα κατέγραψε δύο είδη: ευνοιοκρατία (όπως νεποτισμός, ευνοιοκρατία και ψηφοθηρία) με 29 σκάνδαλα και άμεση δωροδοκία με 16 σκάνδαλα.
Η ανάλυση αποκάλυψε επίσης «44 σκάνδαλα που σχετίζονται με απάτη και κλοπή πόρων». Τα στοιχεία δείχνουν ότι μόνο μεταξύ 2019 και 2022 ένας αριθμός 108 μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έπρεπε να επιστρέψει συνολικά περισσότερα από 2 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία, όπως διαπιστώθηκε, είχαν ξοδέψει άσκοπα για τους βοηθούς τους.