Σχεδόν 41% των Ελλήνων δαπανά περισσότερο από 40% του εισοδήματός του στις ανάγκες στέγασής τουΔεν ανήκει στις προθέσεις μου να υποκαταστήσω την… Κασσάνδρα. Πολύ δε περισσότερο να σας μαυρίσω την ψυχή σαββατιάτικα. Δεν θα ’ταν, όμως, και σωστό να μην αναφερθώ ευθέως σ’ αυτό που βλέπω, και φυσικά όχι μόνος μου, να ’ρχεται καταπάνω μας από όλες τις μπάντες. Η πρώτη κατοικία δεν βρίσκεται απλώς στο στόχαστρο, αλλά πιθανότατα έχει αρχίσει και το τράβηγμα της σκανδάλης.
Οι δαπάνες στέγασης που υφίστανται τα νοικοκυριά μας είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερες σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη! Τα στοιχεία προκύπτουν από την τελευταία έρευνα του Housing Europe, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας για τη Δημόσια, Συνεταιριστική και Κοινωνική Στέγη, και δημοσίευσε η «Καθημερινή».
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σχεδόν το 41% των ελληνικών νοικοκυριών δαπανά πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για να καλύψει τις ανάγκες στέγασης, στις οποίες υπολογίζονται το ενοίκιο για όσους ενοικιάζουν ή το στεγαστικό δάνειο για όσους έχουν αποκτήσει σπίτι, η ΔΕΗ, η θέρμανση, η ύδρευση, η τηλεφωνία και τα κοινόχρηστα. Μόλις δύο χρόνια πριν το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 33%. Ο μέσος όρος στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν ξεπερνά το 11,3%!
Το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι το σχετικό ποσοστό ξεπερνά το 90% στα νοικοκυριά που βρίσκονται στα όρια ή κάτω από αυτά της φτώχειας, δηλαδή το εισόδημά τους είναι μικρότερο του 60% του μέσου εισοδήματος. Το εκρηκτικό κοκτέιλ φοροεπιδρομής εις βάρος της ακίνητης περιουσίας έχει καταστήσει αβάσταχτο για όλους μας το τελευταίο καταφύγιό μας, το «κεραμίδι» να μπούμε από κάτω… Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από το 2010 ως το 2015 οι φόροι κατοχής ακινήτων αυξήθηκαν από τα 500.000.000 ευρώ σε 3 δισ. ευρώ, ενώ το 2016 αυξήθηκαν εκ νέου σε 3,5 δισ. ευρώ. Ως αναπόφευκτη συνέπεια, η πτώση της ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα, που έχει υποχωρήσει στο 73,9%, το χαμηλότερο ποσοστό που κατείχε διαχρονικά!
Τα στοιχεία που έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα η Eurostat συμπληρώνουν το εφιαλτικό σκηνικό, καθώς πάνω από ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα ζει σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού! Συγκεκριμένα, το 2016 βρισκόταν αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού το 35,6% του πληθυσμού μας, δηλαδή 3.800.000 άνθρωποι, έναντι 28,1% το 2008. Σε χειρότερη κατάσταση από μας βρίσκονται η Βουλγαρία (40,4%) και η Ρουμανία (38,8%).
Αν κάποιοι έχουν την εντύπωση ότι ο νόμος Κατσέλη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά έδωσε κάποια ανάσα ή ελπίδες για τη σωτηρία της πρώτης κατοικίας, τα στοιχεία είναι δυστυχώς αμείλικτα! Εφτά χρόνια μετά, τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια έχουν τετραπλασιαστεί. Αυτό σημαίνει πως, αν δεν υπήρχε ο νόμος, θα έχαναν τα σπίτια τους λιγότεροι από αυτούς που θα τα χάσουν τώρα. Το 2010 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονταν στο 10% του συνόλου, το 2013 αντιπροσώπευαν το 35% και το 2016 είχαν ξεπεράσει το πενήντα τοις εκατό. Το 2010 τα «κόκκινα» στεγαστικά αντιπροσώπευαν το 10% του συνόλου, το 2015 το 24% και τώρα πάνω από το 30%. Αν οι τράπεζες είχαν αφεθεί να κάνουν τη δουλειά στην αρχή της κρίσης, η κατάσταση θα μπορούσε να μαζευτεί.
Οι καταθέσεις που θα είχαν φύγει θα ήταν λιγότερες και οι τράπεζες θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν με καλύτερους όρους και πολύ νωρίτερα την ανάπτυξη της οικονομίας. Σήμερα μοιάζει απίθανο, καθώς μαζί με όσους έτυχαν της προστασίας αυτής επωφελήθηκαν και όσοι θα μπορούσαν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους και δεν το έκαναν! Ο κανόνας, όμως, για να δουλεύει σωστά ένα τραπεζικό σύστημα είναι όποιος δανείζεται να πληρώνει αυτά που χρωστά και, αν δεν μπορεί, να υφίσταται τις συνέπειες.
Και όταν κάποιοι δεν υφίστανται τις συνέπειες, αναγκαστικά θα τις υποστούμε όλοι μαζί! Κάπως έτσι προέκυψαν οι ανακεφαλαιοποιήσεις και οι κόντρα ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, τα κεφάλαια των οποίων προήλθαν από δανεισμό του Δημοσίου και προστέθηκαν στο δημόσιο χρέος. Και κάπως έτσι δεν κλείνει η αξιολόγηση και οδηγούμαστε εκεί όπου οδηγούμαστε… Στη «σωτηρία» της πρώτης κατοικίας, όπως το άλλο ανέκδοτο με την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ!
Γιώργος Κ. Στράτος
*Δικηγόρος – δημοσιογράφος
Μ.Η.Τ. 232120