Θέμα αντισυνταγματικότητας εγείρει έκθεση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής σχετικά με το νομοσχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Ενα μόλις εικοσιτετράωρο προτού ξεκινήσει η συζήτηση επί του σχεδίου νόμου, πόρισμα-κόλαφος του Επιστημονικού Συμβουλίου, στο οποίο επισημαίνεται ότι η διάταξη περί Συμβουλίων Διοίκησης καταργεί το αυτοδιοίκητο των ιδρυμάτων, ανάβει φωτιές στην κυρία Αννα Διαμαντοπούλου. Τώρα η υπουργός Παιδείας τρέχει και δεν φτάνει προκειμένου να έρθει σε συνεννόηση με τους επικεφαλής του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), για να γλιτώσει τον διασυρμό από τις προσφυγές που αναμένεται να καταθέσουν και να κερδίσουν οι εκπρόσωποι της πανεπιστημιακής κοινότητας εφόσον ψηφιστεί το νομοσχέδιο. Από τα συμπεράσματα της έκθεσης καθίσταται σαφές ότι πλήρης αυτοδιοίκηση σημαίνει να αναδεικνύονται τα όργανα που διοικούν τα ΑΕΙ από όσους τα απαρτίζουν (καθηγητές, φοιτητές, διοικητικό προσωπικό) και όχι από τα Συμβούλια Διοίκησης. Το γεγονός αυτό «σε κάθε περίπτωση θα αποτελέσει αντικείμενο δικαστικής εκτίμησης» τονίζουν τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου.
Οι επίμαχες διατάξεις του νομοσχεδίου για την Ανώτατη Εκπαίδευση
– Αντισυνταγματικές, ασαφείς και αντικρουόμενες αποδεικνύονται οι διατάξεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και αφορούν τα Συμβούλια Διοίκησης, όπως προκύπτει από τις παρατηρήσεις του Επιστημονικού Συμβουλίου. Η έκθεση δικαιώνει πρυτάνεις και πανεπιστημιακούς, οι οποίοι υποστήριζαν ότι η υπουργός Παιδείας προωθεί την κατάργηση του αυτοδιοίκητου των ιδρυμάτων με το να εκλέγονται οι πρυτανικές αρχές από τα Συμβούλια Διοίκησης. Αυτό ακριβώς επισημαίνει και το Επιστημονικό Συμβούλιο, σημειώνοντας ότι πλήρης αυτοδιοίκηση σημαίνει να αναδεικνύονται τα όργανα που διοικούν τα ΑΕΙ μόνο από όσους τα απαρτίζουν. Παράλληλα, διαπιστώνει αντιφάσεις ως προς τις αρμοδιότητες των Συμβουλίων Διοίκησης, καθώς στο σχέδιο νόμου προβλέπεται ότι τα Συμβούλια έχουν ελεγκτικό ρόλο και ρόλο έγκρισης συγκεκριμένων πράξεων της διοίκησης του ιδρύματος. Ως εκ τούτου, το Επιστημονικό Συμβούλιο διαπιστώνει ότι το να εκλέγεται ο πρύτανης από το Συμβούλιο Διοίκησης είναι παράτυπο, αφού είναι εκτός των αρμοδιοτήτων του.
– Σε σύγκρουση με τις αποφάσεις που έχει λάβει το ΣτΕ είναι και η διάταξη στο νομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση σύμφωνα με την οποία ο πρύτανης εκλέγεται κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης και μπορεί να προέρχεται από ίδρυμα της αλλοδαπής. Ετσι, στην έκθεση διατυπώνεται ρητά η θέση ότι «ο πρύτανης πρέπει να είναι μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας του συγκεκριμένου εκάστοτε ΑΕΙ».
– Ασάφειες εντοπίζει και στη σύνθεση των Συμβουλίων Διοίκησης το Επιστημονικό Συμβούλιο και ιδιαίτερα στον τρόπο με τον οποίο θα εκλέγονται τα εσωτερικά του μέλη. Το νομοσχέδιο προβλέπει εκλογή μέσω ψηφοδελτίου με σειρά προτίμησης, ωστόσο δεν καθορίζει πώς θα μετατρέπονται οι ψήφοι που λαμβάνει ο υποψήφιος σε έδρες στο Συμβούλιο Διοίκησης.
– Επιεικώς προβληματικές αποδεικνύονται, σύμφωνα με το πόρισμα του Επιστημονικού Συμβουλίου, και εκείνες οι διατάξεις του νομοσχεδίου που σχετίζονται με την εξέλιξη των καθηγητών. Καταρχάς, οι προϋποθέσεις για να ανέλθει βαθμίδα ένας καθηγητής πρέπει να είναι κοινές σε όλα τα πανεπιστήμια και όχι να καθορίζονται από κάθε ίδρυμα ξεχωριστά, όπως προτείνεται στο σχέδιο νόμου. Αυτό τονίζεται στην έκθεση, με τη λογική ότι οι καθηγητικές βαθμίδες είναι ίδιες για όλα τα ΑΕΙ. Επιπλέον, τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου διαπιστώνουν ότι το νομοσχέδιο θέτει σοβαρούς και αδικαιολόγητους περιορισμούς για την εξέλιξη των καθηγητών. Και αυτό γιατί ορίζεται ότι, για να ανέλθει βαθμίδα ο ενδιαφερόμενος, «πρέπει απαραιτήτως να έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον έναν από τους τρεις κύκλους σπουδών» σε άλλο ίδρυμα από αυτό που επιθυμεί να εκλεγεί. Γίνεται, λοιπόν, μια άνευ ουσίας διάκριση σε βάρος όσων αποφάσισαν να γίνουν καθηγητές στο πανεπιστήμιο από το οποίο αποφοίτησαν. Τέλος, «νομικά μη αξιολογήσιμο» και άρα άκυρο χαρακτηρίζει το Επιστημονικό Συμβούλιο τον όρο «διαπρεπής» καθηγητής που χρησιμοποιείται στο νομοσχέδιο. Ο συγκεκριμένος όρος βρίσκεται σε διάταξη, η οποία αναφέρει ότι για να εξελιχθεί ένας καθηγητής, θα πρέπει να αξιολογηθεί από «τέσσερις διαπρεπείς πανεπιστημιακούς της αλλοδαπής».
Παπανδρέου στηρίζει Διαμαντοπούλου
Μαυρισμένος από τα μπάνια του, ο πρωθυπουργός επέστρεψε στην Αθήνα για να δώσει ξεκάθαρη ψήφο εμπιστοσύνης στην κυρία Διαμαντοπούλου με την παρουσία του στη συζήτηση επί του νομοσχεδίου για την Ανώτατη Εκπαίδευση, που ξεκινά σήμερα στη Βουλή και θα ολοκληρωθεί αύριο με την ψήφισή του. Μάλιστα, ο κ. Γιώργος Παπανδρέου αναμένεται να πάρει τον λόγο, προκειμένου να επισημάνει την αναγκαιότητα της εν λόγω μεταρρύθμισης, απευθυνόμενος, κυρίως, σε μερίδα βουλευτών οι οποίοι έχουν εκφράσει αμφιβολίες για το σχέδιο νόμου και επιφυλάσσονται, μέχρι να πάρουν το τελικό κείμενο στα χέρια τους, για το αν θα το υπερψηφίσουν ή όχι.
Μετά τον κ. Κώστα Καρτάλη, βουλευτή του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος άσκησε δριμεία κριτική στην υπουργό Παιδείας για το επίμαχο νομοσχέδιο, υποστηρίζοντας ότι θα ενισχύσει την αδιαφάνεια στα ιδρύματα, σειρά πήρε ο κ. Σπύρος Βούγιας, βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος. Ο πρώην υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη εξέφρασε την άποψη ότι πρέπει να υπάρξουν βελτιωτικές αλλαγές στο υπό συζήτηση σχέδιο νόμου και επεσήμανε την ανάγκη να γίνει αποδεκτός ο νόμος από τους πανεπιστημιακούς, οι οποίοι θα κληθούν να τον υλοποιήσουν. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε, σε αντίθετη περίπτωση θα είναι ένα ακόμα νομοσχέδιο που είτε δεν θα εφαρμοστεί ποτέ είτε δεν θα βρει σοβαρή εφαρμογή στην πράξη.
Πάντως, η κυρία Διαμαντοπούλου, με σκοπό να εξασφαλίσει έστω και την ελάχιστη συναίνεση της πανεπιστημιακής κοινότητας και για να αποφύγει τυχόν «διαρροές εκ των έσω», έχει ήδη προχωρήσει σε τροποποιήσεις σε σχέση με το αρχικό κείμενο. Σύμφωνα με πληροφορίες, εμφανίζεται θετική και σε περαιτέρω αλλαγές αποκλειστικά και μόνο για να διασφαλίσει ότι θα ψηφιστεί το σχέδιο νόμου επί της αρχής.
Στα …οπλα πρυτάνεις, καθηγητές και φοιτητές
Καυτό προβλέπεται το φθινόπωρο στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση εφόσον ψηφιστεί το νομοσχέδιο για τα πανεπιστημιακά και τα τεχνολογικά ιδρύματα, με τους εμπλεκόμενους φορείς να οδηγούνται σε μετωπική σύγκρουση με την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας. Πρυτάνεις, πρόεδροι ΤΕΙ και πανεπιστημιακοί απορρίπτουν το σχέδιο νόμου, ενώ η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ) καλεί, με επιστολές της, τους βουλευτές να καταψηφίσουν το νομοσχέδιο. Στην αντεπίθεση περνάει και η φοιτητική κοινότητα, η οποία έχει προγραμματίσει πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο σήμερα στις 12 το μεσημέρι στα Προπύλαια.
Τόσο οι πρυτανικές αρχές όσο και οι καθηγητές των πανεπιστημίων κάνουν λόγο για επουσιώδεις αλλαγές, που όχι μόνο δεν προσφέρουν τίποτα στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αλλά μεθοδεύουν την υποβάθμισή της. Στην έκτακτη σύνοδό τους οι πρυτάνεις επανέλαβαν ότι δεν υπάρχει δυνατότητα συναίνεσης, καθώς η κυρία Αννα Διαμαντοπούλου αγνόησε τις πρυτανικές αρχές και δεν υιοθέτησε καμία από τις προτάσεις που κατέθεσαν. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το συνδικαλιστικό όργανο των πανεπιστημιακών, οι οποίοι έκαναν λόγο για «την παγκόσμια αρνητική πρωτοτυπία» που φέρνει το νομοσχέδιο να μπορεί ένα τμήμα να χορηγεί μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών χωρίς να έχει την υποχρέωση να χορηγεί βασικό πτυχίο. Από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι της Πρωτοβουλίας Καθηγητών σημείωσαν ότι με το υπό συζήτηση νομοσχέδιο επιδιώκεται «να μετατραπούν τα ιδρύματα σε ανώνυμες εταιρίες και να εμπορευματοποιηθεί η γνώση».
Ωστόσο οι εκπρόσωποι της ΠΟΣΔΕΠ εμφανίστηκαν αντίθετοι στο να βάλουν λουκέτο στα ιδρύματα διαβεβαιώνοντας ότι η έναρξη της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς θα βρει τα πανεπιστήμια ανοιχτά. Οπως είπαν, «υπάρχουν πολλές μορφές αντιδράσεων» οι οποίες θα επιστρατευθούν, καθώς αν τελικά ψηφιστεί το σχέδιο νόμου για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα δημιουργηθούν τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των ιδρυμάτων. Κατά των εκτεταμένων κινητοποιήσεων που θα κρατήσουν κλειστά τα πανεπιστήμια τάχθηκαν και οι πρυτάνεις.
Στον αντίποδα, ανοιχτά άφησαν όλα τα ενδεχόμενα οι πρόεδροι ΤΕΙ, οι οποίοι εξετάζουν την περίπτωση να προχωρήσουν σε απεργία διαρκείας με την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς. Η βασική τους διαφωνία με το νομοσχέδιο είναι η διάταξη περί εξομοίωσης των πτυχίων που απονέμουν τα Πολυτεχνεία με μάστερ, καθώς εκτιμούν ότι κάτι τέτοιο θα λειτουργήσει εις βάρος των τεχνολογικών ιδρυμάτων. Θα επιδιώξουν, πάντως, στο ερχόμενο διάστημα να συναντηθούν με την υπουργό Παιδείας και με τους προκατόχους της προκειμένου να μην περάσει η διάταξη που, όπως λένε, θα απαξιώσει τα ΤΕΙ στα μάτια των φοιτητών.
Εύη Πανταζοπούλου
Μ.Η.Τ. 232120