Μια υποψηφιότητα για τα προσεχή Οσκαρ στην κατηγορία Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και ένα θέμα που κυριαρχεί έως σήμερα στην επικαιρότητα των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης. Το «Paradise Lost 3: Purgatory» πρόκειται να συγκεντρώσει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που θα πραγματοποιηθεί από τις 9 έως τις 18 Μαρτίου με θέμα τις «Εικόνες του 21ου αιώνα».
Το «Purgatory» αποτελεί το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας «Χαμένος Παράδεισος» των Τζο Μπέρλιντζερ και Μπρους Σινόφσκι, οι οποίοι προσπαθούν εδώ και χρόνια να ρίξουν φως στην υπόθεση των τριών 8χρονων αγοριών που βρέθηκαν βιασμένα και τεμαχισμένα στο δυτικό Μέμφις του Αρκάνσας το 1993.
Εναν χρόνο εργότερα κάθισαν στο εδώλιο τρεις έφηβοι, οι Ντέιμιεν Ικολς, Τζέισον Μπάλντουιν και Τζέσι Μισκέλεϊ Τζούνιορ. Η καταδίκη τους έγινε με ελλιπή στοιχεία, καθώς το μόνο κίνητρο για την ενοχή τους που αναγνώρισε το δικαστήριο -κρίνοντάς τους και από την εμμονή τους στα μαύρα ρούχα και τη μουσική heavy metal- ήταν η συμμετοχή τους σε σατανιστικές τελετές.
Η υπόθεση έγινε γνωστή ως «The West Memphis Three», παίρνοντας μάλιστα τεράστιες διαστάσεις από το 1996 και μετά, όταν ο Μπέρλιντζερ και ο Σινόφσκι παρουσίασαν το πρώτο τους σχετικό ντοκιμαντέρ «Paradise Lost: The Child Murders at Robin Hood Hills». Με αυτό προσπάθησαν να πείσουν τον κόσμο για την αθωότητα των κατηγορουμένων, ανοίγοντας παράλληλα μια μεγάλη συζήτηση για το κυνήγι μαγισσών κατά της διαφορετικότητας στην αμερικανική επαρχία. Το ντοκιμαντέρ, στο οποίο οι Metallica επέτρεψαν για πρώτη φορά να χρησιμοποιηθεί τραγούδι τους, υμνήθηκε από τους κριτικούς και άνοιξε τον δρόμο για περαιτέρω έρευνα της υπόθεσης.
Το 2000 οι δημιουργοί επανήλθαν με το δεύτερο μέρος, «Paradise Lost: Revelations», αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για την υπόθεση και δίνοντας έτσι το έναυσμα για την επανεξέτασή της με τη βοήθεια του DNA. Στο μεταξύ, οι «τρεις του Δυτικού Μέμφις» είχαν αρχίσει να εμπνέουν συγκροτήματα, συγγραφείς και ανθρώπους της κινηματογραφικής βιομηχανίας όπως ο Τζόνι Ντεπ και ο Πίτερ Τζάκσον, οι οποίοι τάχθηκαν υπέρ της αθώωσής τους.
Το 2010, και ενώ οι δημιουργοί ολοκλήρωναν το τρίτο μέρος του ντοκιμαντέρ «Χαμένος Παράδεισος», η υπόθεση πήρε αναπάντεχη τροπή. Λόγω έλλειψης στοιχείων οι κατηγορούμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι, αν και υποχρεώθηκαν να ομολογήσουν την ενοχή τους, προκειμένου να ισχύσει η ευνοϊκή απόφαση της απαλλαγής τους. Λίγες μέρες νωρίτερα ο Τζο Μπέρλιντζερ και ο Μπρους Σινόφσκι είχαν ανακοινώσει την πρόθεσή τους να γυρίσουν και τέταρτο ντοκιμαντέρ.
«Είμαστε πολύ χαρούμενοι που δεν θα χρειαστεί να το κάνουμε τελικά» δήλωσαν μετά την αποφυλάκιση των τριών του δυτικού Μέμφις. «Δύο δεκαετίες από τη ζωή τους έχουν ήδη χαθεί» συμπλήρωσε ο Μπέρλιντζερ, στην περίπτωση του οποίου η τέχνη του ντοκιμαντέρ αποδείχτηκε ένα δυνατό όπλο ακτιβισμού. Πάντως η απόφαση της Αμερικανικής Ακαδημίας να το συμπεριλάβει στις υποψηφιότητες για Οσκαρ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Σύμφωνα με το BBC, οι γονείς δύο εκ των θυμάτων δηλώνουν απογοητευμένοι από την απόφαση της Ακαδημίας, υποστηρίζοντας ότι η ταινία όχι μόνο δεν έπρεπε να προταθεί για Οσκαρ, αλλά αντιθέτως θα έπρεπε να χαρακτηριστεί απάτη», αφού «κάνει ήρωες τους δράστες». Το «Paradise Lost: Purgatory» δεν είναι η μόνη συμμετοχή στο φεστιβάλ της συμπρωτεύουσας που επικεντρώνεται στο αμερικανικό δικαστικό σύστημα. Και ο Βέρνερ Χέρτζοκ κάνει το ίδιο στο φιλμ «Μέσα στην άβυσσο: Μια ιστορία θανάτου, μια ιστορία ζωής».
Το ντοκιμαντέρ αφηγείται μια άλλη υπόθεση δολοφονιών, καταγράφοντας τον αντίκτυπο της δίκης στα συγγενικά πρόσωπα των δολοφονημένων και των καταδικασθέντων. Στα πολύ ενδιαφέροντα του φετινού θεσμού σημειώστε και το ντοκιμαντέρ-μανιφέστο του Τζαφάρ Παναχί ενάντια στο απολυταρχικό καθεστώς του Ιράν, με τίτλο «This is not a film», καθώς και το «Vivan Las Antipodas» που αναφέρεται στους τέσσερις αντίποδες της γης, Αργεντινή – Κίνα, Χιλή – Ρωσία, ΗΠΑ – Αφρική, Ισπανία – Νέα Ζηλανδία.
Ηλίας Μαραβέγιας
