Εν μέσω της χειρότερης οικονομικής κρίσης και ενώ οι επιχειρήσεις κατεβάζουν ρολά η μία μετά την άλλη, υπάρχει και ένας κλάδος που ζει στιγμές άνθησης, η ενοικίαση προσωπικού. Επιχειρήσεις κάθε είδους, από τράπεζες και ασφαλιστικές μέχρι μέσα ενημέρωσης και εργοστάσια, προτιμούν, από το να «φορτωθούν» τα βάρη ενός μόνιμου υπαλλήλου, να απευθυνούν σε μια εταιρία ενοικίασης προσωπικού που θα τους προμηθεύσει υπάλληλο με τα κατάλληλα προσόντα για όσες μέρες, μήνες ή χρόνια χρειαστεί, χωρίς καμία δέσμευση.
Το φαινόμενο έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις ιδιαίτερα στον τραπεζικό κλάδο, όπου οι ενοικιαζόμενοι υπάλληλοι αντιστοιχούν πλέον στο 10% του συνόλου, εκτελώντας κάθε άλλο παρά βοηθητικές εργασίες. Επί χρόνια εργάζονται στο ίδιο γραφείο με τους μόνιμους υπαλλήλους, όχι μόνο αναλαμβάνοντας ακριβώς τα ίδια καθήκοντα με αυτούς, αλλά πολλές φορές και εκπαιδεύοντάς τους.
Σύμφωνα με τον νόμο που αφορά την ενοικίαση εργασίας, έπειτα από 18 μήνες σε έναν εργοδότη ο εργαζόμενος γίνεται μόνιμος. Μετά το Μνημόνιο το 18μηνο έγινε 36μηνο, όμως και πάλι ο νόμος μένει στα χαρτιά. Στο παρελθόν, ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι μεγάλης τράπεζας είχαν προσφύγει στα δικαστήρια για να αποδείξουν ότι είναι ενοικιαζόμενοι. Ομως, ώσπου να εκδικαστεί η υπόθεση, η εταιρία που εμφανιζόταν ως εργοδότης τους έκλεισε και απλώς οι εργαζόμενοι άλλαξαν εν μία νυκτί εργοδότη, παραμένοντας βέβαια στην ίδια τράπεζα και στο ίδιο γραφείο.
«Συνήθως δεν έχουν άμεση επαφή με τους πελάτες, αλλά βρισκόνται σε ακόμη πιο καίριες θέσεις, στη μηχανογράφηση, στη στεγαστική πίστη και στην έγκριση καταναλωτικών δανείων, ακόμη και στις διευθύνσεις κανονιστικής συμμόρφωσης, που έχουν να κάνουν με το μαύρο χρήμα» λέει ο Γρηγόρης, με πτυχίο στα χρηματοοικονομικά, που εργάζεται σε μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες αλλά είναι πρακτικά υπάλληλος της Mellon. «Μπορεί να μην είμαστε μόνιμοι, να έχουμε προσληφθεί με σύμβαση έργου ή ακόμη και ημέρας, η οποία ανανεώνεται, όμως έχουμε κανονικά πρόσβαση σε όλα τα αρχεία της τράπεζας». Η επεξεργασία των στεγαστικών ή των καταναλωτικών δανείων γίνεται από εμάς, μόνο που στο τέλος προωθούμε τη δουλειά μας στον μόνιμο υπάλληλο για να βάλει υπογραφή.
«Οι μόνιμοι, ως ακριβοπληρωμένοι, φέρουν και το ανάλογο τουπέ» λέει o Στέλιος που, παρά το ότι εργάζεται στην ίδια τράπεζα, «ανήκει» σε διαφορετικό εργοδότη-ενοικιαστή. «Ενας συνάδελφός μου, με τον οποίο εργαζόμαστε στο ίδιο αντικείμενο, μου είπε τις προάλλες: “Μπορείς να σκίσεις και να πετάξεις όλα αυτά τα χαρτιά που έχουν μαζευτεί στο γραφείο μου; ” Γι’ αυτό μάλλον πληρώνομαι, για να κάνω τον καταστροφέα χαρτιού».
Η μόνη τους διαφορά με τους μόνιμους τραπεζοϋπαλλήλους είναι ότι οι ενοικιαζόμενοι αμοίβονται τρεις φορές λιγότερο από αυτούς. Και, παρόλ’ αυτά, είναι οι πρώτοι που δέχονται τον πέλεκυ των περικοπών. «Πέρσι, στις 28 και 29 Ιουνίου, ημέρες 48ωρης γενικής απεργίας, η ICAP Outsourcing και η Mellon κάλεσαν τους εργαζομένους τους να υπογράψουν νέες συμβάσεις για μείωση του ωραρίου από οκτάωρο σε επτάωρο, μετατρέποντάς τους σε υπαλλήλους μερικής απασχόλησης» λέει η Γιώτα. Κανείς από το σωματείο ή το μόνιμο προσωπικό δεν ήταν εκεί λόγω της απεργίας και δεν μπορέσαμε να απευθυνθούμε κάπου». Οι πρώτοι που δεν υπέγραψαν την επόμενη μέρα απολύθηκαν, ενώ μέσα στο καλοκαίρι συνεχίστηκαν οι απολύσεις, συμπεριλαμβάνοντας και κάποιους από αυτούς που υπέγραψαν.
Το δεύτερο χτύπημα στα εισοδήματα των ενοικιαζόμενων υπαλλήλων ήρθε τον Δεκέμβριο, όταν η εταιρία παρουσίασε νέες συμβάσεις ειδικότητας, αλλάζοντας τον τίτλο από «χειριστές ηλεκτρονικού υπολογιστή» σε «υπαλλήλους γραφείου». Η διοίκηση υποσχέθηκε φυσικά ότι δεν θα αλλάξει τίποτα στις απολαβές τους, για να το πάρει πίσω λίγο μετά και να προχωρήσει σε νέες περικοπές, λέγοντάς τους ότι πληρώνονται παραπάνω από αυτά που ορίζει η κλαδική σύμβαση.
Στα χαρτιά στελέχη γραφείου, στην πράξη εργάτες σιδηρουργείου
Δεν είναι μόνο το μισθολογικό όφελος που προσφέρει το καθεστώς της ενοικίασης στους εργοδότες. Στις απεργίες, οι εργαζόμενοι οι οποίοι δεν υπάγονται σε κάποιο συνδικαλιστικό όργανο λειτουργούν ως απεργοσπαστικός μηχανισμός και έτσι και η απεργία γίνεται και η δουλειά της εταιρίας βγαίνει.
«Εχω ακούσει για την ύπαρξη ενοικιαζόμενου ακόμη και σε σιδηρουργεία ή σε εργοαστάσια επίπλων» λέει η Γιώτα. «Η εταιρία τους νοικιάζει ως υπαλλήλους γραφείου και έτσι αναγκάζονται να δουλεύουν υπό αυτές τις συνθήκες, χωρίς φυσικά το επίδομα των βαρέων και ανθυγιεινών».
Το καθεστώς των ενοικιαζόμενων υπαλλήλων λειτουργεί ως μαξιλαράκι ασφαλείας και για το μόνιμο προσωπικό των εταιριών. Ιδιαίτερα στον τραπεζικό κλάδο, που όλα δείχνουν ότι τα τραπεζικά ιδρύματα θα συγχωνευθούν σε δύο τρία, οι μόνιμοι μπορούν να ανακουφιστούν σκεπτόμενοι ότι οι πρώτοι που θα θελήσει να«ξεφορτωθεί» η εταιρία εάν χρειαστεί είναι οι ενοικιαζόμενοι, απέναντι στους οποίους άλλωστε δεν έχει υποχρεώσεις.
Ο Γρηγόρης, ο Στέλιος και η Γιώτα εργάζονται στην ίδια τράπεζα, αλλά υπάγονται σε διαφορετική εταιρία. Τρεις εργαζόμενοι στο ίδιο γραφείο με διαφορετικούς εργοδότες και διαφορετικό μισθό. Μια κατάσταση που συνεχώς γιγαντώνεται και φυσικά μπορεί να γυρίσει σαν μπούμερανγκ στο πρόσωπο των ίδιων των μόνιμων υπαλλήλων. Η ύπαρξη πολύ φθηνότερης λύσης πάντα μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης στο μέχρι πρότινος παγιωμένο εργασιακό καθεστώς.
Αρχίζουν δυναμικό αγώνα
Η πρόσφατη ίδρυση του Συλλόγου Δανειζόμενου Προσωπικού Τραπεζικού Τομέα προσπαθεί να προσφέρει την αναγκαία συνδικαλιστική ομπρέλα που χρειάζονταν οι εργαζόμενοι. «Στις 26 Σεπτεμβρίου ήταν η πρώτη φορά που συμμετείχαμε σε γενική απεργία και κατεβήκαμε οργανωμένα με πανό στο συλλαλητήριο» λέει η Γιώτα. «Από τότε βέβαια η διοίκηση προσπαθεί να σπάσει το σωματείο, παρακινώντας όσους θεωρούν ότι είναι μέλη του να δηλώσουν κρυφά άδεια και να πληρωθούν».
«Υπάρχει δικτύωση και το φοβούνται αυτό» συμπληρώνει ο Γρηγόρης. «Η τράπεζα που δουλεύουμε έχει ένα πολύ θετικό προφίλ προς το κοινό και θα έκανε κακό στην εικόνα τους αν γινόταν γνωστός ο τρόπος που δουλεύουν. Δύο φοιτήτριες του ανοιχτού πανεπιστημίου και μόνιμες εργαζόμενες στην τράπεζα απόφάσισαν να κάνουν έρευνα για την πτυχιακή τους το θέμα του δανειζόμενου προσωπικού, όμως αποθαρρύνθηκαν από τη διοίκηση».
Νεκταρία Σταμούλη
Μ.Η.Τ. 232120