Πρόκειται αναμφίβολα για μία ιστορική συμφωνία που «χαλαρώνει» για έξι μήνες τις δυτικές κυρώσεις προς το Ιράν, με αντάλλαγμα τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος – συμφωνία που ίσως οδηγήσει και στην εξομάλυνση της δεκαετούς διεθνούς διένεξης. Τα ξημερώματα της Κυριακής οι υπουργοί Εξωτερικών της «ομάδας 5+1» (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία) ανακοίνωσαν την επιτυχία των τετραήμερων συνομιλιών στη Γενεύη, σφίγγοντας θερμά το χέρι του Ιρανού ομολόγου τους Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ (απέφυγε για θρησκευτικούς λόγους τη χειραψία με τη γυναίκα επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάθριν Αστον). Το ερώτημα ωστόσο που απασχόλησε όλες τις πλευρές (παρά τις δηλώσεις του Βρετανού Ουίλιαμ Χέιγκ ότι η συμφωνία «είναι καλή για όλον τον κόσμο» ή του Ρώσου Σεργκέι Λαβρόφ ότι «δεν υπάρχει χαμένος») είναι ποιος πήρε περισσότερα από τις διαπραγματεύσεις.
Ετσι, παρότι ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ και ο πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ροχανί πανηγύρισαν τη συμφωνία, ανακοινώνοντας ότι το δικαίωμα στον εμπλουτισμό ουρανίου επί ιρανικού εδάφους έγινε δεκτό, ο Τζον Κέρι έσπευσε να διαψεύσει: «Το πρώτο στάδιο δεν αναφέρει ότι το Ιράν έχει δικαίωμα στον εμπλουτισμό ουρανίου, παρά τα διάφορα σχόλια». Ο πρόεδρος Ομπάμα έκανε λόγο για ένα σημαντικό πρώτο βήμα, σημειώνοντας ωστόσο ότι τεράστια προσκόμματα παραμένουν και πως αν το Ιράν δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις, οι ΗΠΑ θα αναστείλουν ξανά τη χαλάρωση των κυρώσεων.
Τι ακριβώς προβλέπει η συμφωνία; Το Ιράν διατηρεί τη δυνατότητα εμπλουτισμού ουρανίου, θα σταματήσει όμως τον εμπλουτισμό σε επίπεδο άνω του 5% (που αρκεί για χρήση για ειρηνικούς σκοπούς, όχι όμως για δημιουργία πυρηνικών όπλων). Επίσης θα διατηρήσει και τα υπάρχοντα αποθέματά του με εμπλουτισμό ως και 20% -μία βασική απαίτηση της Τεχεράνης-, πλην εξουδετερώνοντάς τα από ενδεχόμενο επιπλέον εμπλουτισμό. Διατηρεί τις συσκευές φυγοκέντρισής του, που παγώνουν όμως για έξι μήνες, σταματά τη χρήση του αντιδραστήρα βαρέος ύδατος στο Αράκ και ανοίγει τον δρόμο για επιθεωρήσεις του ΟΗΕ στη στρατιωτική βάση Παρτσίν.
Σκληρές αντιδράσεις από Ισραήλ
Κακή χαρακτήρισε τη συμφωνία της Γενεύης το Ισραήλ, προειδοποιώντας -σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Ναφτάλι Μπένετ- ότι δεν δεσμεύεται από αυτήν και διατηρεί το δικαίωμα στην αυτοάμυνα. «Είναι μία κακή συμφωνία, που προσφέρει ακριβώς αυτό που ήθελε το Ιράν: την ουσιαστική άρση των κυρώσεων και τη διατήρηση βασικού μέρους του πυρηνικού του προγράμματος» αναφέρει ανακοίνωση του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Και ο υπουργός Εξωτερικών Αβιγκντορ Λίμπερμαν τη χαρακτήρισε «τη μεγαλύτερη διπλωματική νίκη του Ιράν». Από πλευράς του, επιδιώκοντας να καθησυχάσει τους ισραηλινούς συμμάχους, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι δήλωσε ότι η συμφωνία θα κάνει «τον κόσμο πιο ασφαλή, το Ισραήλ και τους εταίρους μας στην περιοχή πιο ασφαλείς».
Μυρτώ Μπούτση
Μ.Η.Τ. 232120