Τα όρια της Ψυχικής Υγείας στη χώρα μας δοκιμάζονται από την έλλειψη προσωπικού, την ανεπάρκεια των δομών, την οικονομική κρίση και τις αρνητικές επιπτώσεις της συνολικά στον τομέα της Υγείας. Το πρόσφατο περιστατικό στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί, όπου ασθενής σκότωσε ασθενή, ήταν η σταγόνα για να ξεχειλίσει το ποτήρι και να έρθουν στην επιφάνεια όλες οι παθογένειες του συστήματος.
Στην μεγάλη έρευνα του ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Α.Ξανθός αποκαλύπτει τα άμεσα μέτρα που θα λάβει, όπως η αλλαγή των ψυχιατρικών εφημερίων. Εξηγεί γιατί θα ζητήσει επαναδιαπραγμάτευση στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, καθώς τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί είναι μη ρεαλιστικά. Οι διοικητές των ψυχιατρικών νοσοκομείων αναφέρουν ότι στα ιδρύματα που διοικούν δεν έχει γίνει καμιά πρόσληψη την τελευταία πενταετία, ενώ οι εργαζόμενοι και οι γιατροί στις ψυχιατρικές κλινικές των νοσοκομείων λένε ότι έχουν αυξηθεί μέχρι και 50% οι εισαγωγές ασθενών, πολλοί από τους οποίους νοσηλεύονται σε ράντζα.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι αργά ή γρήγορα τα ψυχιατρικά νοσοκομεία θα πρέπει να κλείσουν και να δημιουργηθούν δομές Ψυχικής Υγείας κοντά σε όσους τις έχουν ανάγκη. Την ίδια ώρα οι εισαγγελικές εντολές για νοσηλεία σε ψυχιατρικά νοσοκομεία και κλινικές δημόσιων νοσοκομείων έχουν αυξηθεί από 50 έως 70%. Παρότι τα σοβαρά ψυχιατρικά περιστατικά όπως η σχιζοφρένεια δείχνουν να σταθεροποιούνται όσον αφορά στην εμφάνισή τους στο πληθυσμό, η μείζονα κατάθλιψη αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς. Μάλιστα οι ιδιώτες γιατροί πολλές φορές συνεχίζουν να παρακολουθούν τους ασθενείς τους, ακόμα και χωρίς αμοιβή.
Μεγάλη πληγή η έλλειψη προσωπικού και στις ψυχιατρικές δομές της χώρας
Καμία πρόσληψη νοσηλευτικού προσωπικού δεν έχει γίνει τα τελευταία 5 χρόνια στα δυο μεγαλύτερα ψυχιατρικά νοσοκομεία της Αττικής, στο Δαφνί και το «Δρομοκαΐτειο», επισημαίνει ο διοικητής στο Δαφνί Παύλος Θεοδωράκης. «Το 2010 είχαμε 1.050 νοσηλευτές και σήμερα έχουμε μόνο 700, καθώς 250 συνταξιοδοτήθηκαν και οι θέσεις τους δεν αναπληρώθηκαν ποτέ».
Ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ αναγνωρίζει ότι υπάρχει υποστελέχωση των δομών, αλλά εξηγεί ότι περιστατικά σαν αυτό που συνέβη στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί όπου ασθενής δολοφόνησε ασθενή είναι ακραία, δύσκολα, με βαριά ψυχοπαθολογία. «Σε αυτές τις περιπτώσεις -αν δεν υπάρχουν ειδικές μονάδες απομόνωσης, εξειδικευμένο και επαρκές προσωπικό- το σύστημα νοσηλείας είναι «ευάλωτο» σε τέτοιες ιδιαίτερα σοβαρές και ακραίες ψυχικές διαταραχές» επισημαίνει ο Ανδρέας Ξανθός, ο οποίος τονίζει ότι η έλλειψη προσωπικού είναι μόνο μια παράμετρος στο πρόβλημα.
Ο Π. Θεοδωράκης, παρότι εκτιμά ότι η αύξηση των εισαγωγών στα ψυχιατρικά νοσοκομεία είναι μικρή την περίοδο της κρίσης καθώς υπολογίζεται γύρω στο 2%, επισημαίνει ότι οι νοσηλευτές δεν επαρκούν και η δουλειά τους γίνεται πιο δύσκολη, με αποτέλεσμα να καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να φέρουν το έργο τους σε πέρας. «Ένας διεγερτικός ασθενής είναι διαφορετικό όταν αντιμετωπίζεται από δυο νοσηλευτές αντί για τρεις. Λειτουργούμε με τα δυο τρίτα ενώ θα έπρεπε να λειτουργούμε με τα τρία τρίτα του προσωπικού». Σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ αν αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες νοσηλείας των πασχόντων είναι ελλιπείς, ο διοικητής του νοσοκομείου τονίζει: «Παρέχεται καλή φροντίδα, αλλά θα μπορούσαν να δημιουργηθούν οι συνθήκες για να παρέχεται αυτή που πρέπει. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας».
‘Αμεσα μέτρα και επαναδιαπραγμάτευση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης ανακοινώνει ο Α.Ξανθός
Όπως αποκαλύπτει ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, θα επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία Λυκουρέτζου – Αντόρ (πρώην υπουργός Υγείας και Επίτροπος Κοινωνικών Υποθέσεων της Ε.Ε. αντίστοιχα) για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, όσον αφορά στις δομές αλλά και στα χρονοδιαγράμματα.
Ο Α. Ξανθός κάνει λόγο για μετασχηματισμό του ασύλου και εξηγεί ότι «η διαδικασία αυτή θα πρέπει να γίνει ομαλά ώστε να υπάρξει συνέχεια στη φροντίδα των ασθενών».
Ανάμεσα στα μέτρα που προτίθεται άμεσα να λάβει το υπουργείο Υγείας, είναι η αναδιοργάνωση της εφημερίας των ψυχιατρικών κλινικών στο Λεκανοπέδιο, ώστε να γίνει μια πιο ισόρροπη κατανομή των περιστατικών.
Μακροπρόθεσμα -όπως λέει- θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα δίκτυο υπηρεσιών στην κοινότητα, προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι υποτροπές των σοβαρών ψυχιατρικών περιστατικών κοντά στον τόπο διαμονής των ασθενών για να μην αναγκάζονται οι συγγενείς τους να απευθύνονται στα δημόσια νοσοκομεία ή στα ψυχιατρικά νοσοκομεία.
Ωστόσο, ο αναπληρωτής υπουργός τονίζει ότι όλα αυτά θα πρέπει να γίνουν σταδιακά και ότι στην αρχή τουλάχιστον θα πρέπει να διατηρηθούν κάποιες ψυχιατρικές δομές που να προσφέρουν υπηρεσίες στα πολύ βαριά περιστατικά. Αναφερόμενος σε αυτό που συνέβη στο Δαφνί, λέει ότι υπάρχει ο κίνδυνος να υπάρξει στιγματισμός και να ενισχυθούν οι φωνές για τη δημιουργία ακόμη πιο ισχυρού ασύλου. «Και εμείς είμαστε αντίθετοι με αυτό, καθώς είμαστε αποφασισμένοι να προσχωρήσουμε την αποασυλοποίηση» καταλήγει.
Τα ψυχιατρεία αργά ή γρήγορα θα πρέπει να κλείσουν
Πάντως, ο κ. Θεοδωράκης δεν φαίνεται να εκπλήσεται με τα όσα συνέβησαν πρόσφατα στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί. «Δεν είναι πρωτόγνωρο γεγονός στα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις στο παρελθόν, όπου ασθενείς έχουν βάλει φωτιά για να κάψουν άλλους ασθενείς. Μπορώ να αναφέρω πολλά περιστατικά, τα οποία ευτυχώς δεν είναι πολύ συχνά. Δυστυχώς, τα ίδια τα ψυχιατρεία γεννούν αυτά τα φαινόμενα. Γι αυτό και είναι νοσοκομεία που πρέπει να καταργηθούν». Ερωτηθείς για το αν στο πλαίσιο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης θα κλείσουν τα ψυχιατρικά νοσοκομεία, εκτιμά ότι αργά ή γρήγορα, αυτό θα πρέπει να γίνει. Αλλά πριν γίνει θα πρέπει να δημιουργηθούν επαρκείς δομές στα δημόσια νοσοκομεία και την κοινότητα.
Στα όρια τους οι ψυχιατρικές κλινικές στα δημόσια νοσοκομεία. Καθημερινότητα τα ράντζα.
Οι ψυχιατρικές κλινικές, πάντως, στα περισσότερα δημόσια νοσοκομεία είναι πλήρεις και πολλές φορές χρειάζεται οι ασθενείς να νοσηλευθούν σε ράντζα, αναφέρει ο πρόεδρος των εργαζομένων στον «Ευαγγελισμό» Ηλίας Σιώρας. «Στο νοσοκομείο μας η πληρότητα στην ψυχιατρική κλινική κυμαίνεται από 150%-200% και υπάρχουν τουλάχιστον 20-25 ράντζα στους διαδρόμους του Ευαγγελισμού κάθε φορά που εφημερεύει η κλινική», επισημαίνει ο Η. Σιώρας, ο οποίος κάνει λόγο για υπερ-συγκέντρωση ασθενών, την ίδια ώρα που καταγράφεται «εγκληματική» έλλειψη προσωπικού. Είναι ξεκάθαρο, τονίζει, ότι υπάρχει αύξηση των ψυχιατρικών περιστατικών στα δημόσια νοσοκομεία, η οποία δεν οφείλεται μόνο στις δύσκολες συνθήκες που δημιούργησε η οικονομική κρίση, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι κλείνουν πολλές ψυχιατρικές δομές στο πλαίσιο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. «Είναι αδιανόητο να πηγαίνουν στα δικαστήρια νοσηλευτές, οι οποίοι για εμένα είναι ήρωες, ακόμη και ως κατηγορούμενοι, για περιστατικά που συμβαίνουν στις ψυχιατρικές κλινικές» καταλήγει.
Από την πλευρά της η συντονίστρια ψυχιατρικής του τμήματος στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» Μ. Διαλυνά τονίζει ότι έχουν αυξηθεί έως και 70% οι εισαγωγές μετά από εισαγγελική εντολή στην ψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου «παρότι δεν υπάρχει υποδομή, ούτε τα κατάλληλα κτίρια για να νοσηλευθούν τόσο βαριά περιστατικά». Αναφερόμενη στις ελλείψεις προσωπικού, τονίζει ότι «έχουμε 18 κλίνες και 10 ράντζα στο διάδρομο. Έχουμε μόνο πέντε γιατρούς ενώ θα έπρεπε να έχουμε 12 κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παραμένει κλειστή η νέα πτέρυγα».
Καλπάζει η κατάθλιψη, σταθερή παραμένει η σοβαρή ψυχιατρική νοσηρότητα όπως η σχιζοφρένεια.
Οι επιστήμονες που ασχολούνται με την Ψυχική Υγεία εκτιμούν ότι έχει αυξηθεί η ψυχιατρική νοσηρότητα λόγω της κρίσης, αλλά όχι η βαριά ψυχιατρική νοσηρότητα όπως είναι η σχιζοφρένεια. «Έχουν αυξηθεί οι καταθλιπτικές διαταραχές και γι αυτό έχει αυξηθεί και η ζήτηση στις υπηρεσίας Ψυχικής Υγείας στην κοινότητα» επισημαίνει ο Π. Θεοδωράκης.
Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μαρίνα Οικονόμου επιβεβαιώνει ότι η μείζονα, δηλαδή η κλινική κατάθλιψη, έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της οικονομικής κρίσης τα τελευταία χρόνια. Από μελέτες το 2008 έχει εντοπιστεί στο 3,3% του πληθυσμού, το 2009 στο 6,8%, το 2011 στο 8,2% και το 2013 στο 12,3%. «Αυτό που φαίνεται είναι ότι όσοι είχαν οικογενειακό εισόδημα κάτω από 400 ευρώ, ήταν υποαπασχολούμενοι και άνεργοι, εμφάνιζαν πιο υψηλά ποσοστά κλινικής κατάθλιψης από άλλους στον πληθυσμό» αναφέρει η κ. Οικονόμου, η οποία εξηγεί ότι πολλοί ιδιώτες ψυχίατροι εξακολουθούν να βλέπουν δωρεάν ασθενείς τους που λόγω της οικονομικής ανέχειας δεν μπορούν πλέον να τους πληρώσουν.
«Πόσο τελικά απέχουν τα ψυχιατρεία από την Σπιναλόγκα;»
Ο Π.Θεοδωράκης σχολιάζοντας το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί κατά πολύ οι εισαγγελικές εντολές για νοσηλεία ασθενών στα γενικά αλλά και τα ψυχιατρικά νοσοκομεία, εξηγεί ότι ανέκαθεν στην Ελλάδα οι εισαγγελικές εντολές ήταν αυξημένες, καθώς τα προηγούμενα χρόνια είχαν φθάσει στο 30% σε σχέση με το 15% που ισχύει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μάλιστα, τονίζει ότι λόγω της κρίσης τα τελευταία χρόνια η αύξηση των εισαγγελικών εντολών ξεπερνά το 40% και ίσως φθάνει στο 50%, γιατί είναι η εύκολη λύση για τους συγγενείς όταν δεν υπάρχουν δομές δίπλα στο σπίτι τους, εύκολα προσβάσιμες και αποτελεσματικές για τον ασθενή τους. «Αν πρότεινα σε ένα συγγενή ότι θα μπορεί ο άνθρωπός του να δέχεται δυο επισκέψεις την εβδομάδα στο σπίτι του από έναν ειδικό ψυχικής υγείας ή να μπει στο ψυχιατρείο, να είστε σίγουροι ότι θα διάλεγε την πρώτη επιλογή» επισημαίνει. Δυστυχώς, τα ψυχιατρεία είναι κάποια απομονωμένα νοσοκομεία όπου, όπως λέει ο κ. Θεοδωράκης, «εξορίζονται» οι ασθενείς ενώ θα μπορούσαν, εάν υπήρχαν οι δομές, να νοσηλευτούν δίπλα στο σπίτι τους και να παρακολουθούνται εκεί. Ο ίδιος προβληματίζεται και μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ εκφράζει το ρητορικό ερώτημα: «Πόσο τελικά απέχουν τα ψυχιατρεία από την Σπιναλόγκα;»
