Τρία φιλειρηνικά σενάρια στις αρχές της δεκαετίας του 1930

Γιατί τα έγραψαν οι Θ. Συναδινός, Τ. Μωραϊτίνης και Ηλ. Βουτιερίδης

Από τον 
Ελευθέριο Σκιαδά

Τρία από τα ωραιότερα ελληνικά προπολεμικά κινηματογραφικά σενάρια γράφτηκαν για διεθνή διαγωνισμό που προκηρύχθηκε από την Κοινωνία των Εθνών! Η τελευταία είχε συστήσει τη Διεθνή Οργάνωση για τη Διάδοση του Κινηματογράφου, η οποία με τη σειρά της προκήρυξε διεθνή διαγωνισμό για τη συγγραφή ενός κινηματογραφικού έργου που θα εμπνεόταν από τις αρχές της κοινωνίας και της ειρήνης. Το ποσόν που θα κέρδιζε ο νικητής δεν ήταν ευκαταφρόνητο, αφού ανερχόταν σε 150.000 φράγκα, τα οποία αντιστοιχούσαν σε 450.000 δραχμές, ποσόν ιλιγγιώδες για την ελληνική πραγματικότητα!

Σε κάθε χώρα καταρτίστηκαν επιτροπές με αρμοδιότητα την επιλογή των καλύτερων έργων. Στην Ελλάδα, η Εταιρεία Δραματικών Συγγραφέων προκήρυξε τον διαγωνισμό, στο οποίο συμμετείχαν είκοσι συγγραφείς. Εν τέλει, η ελληνική επιτροπή, με μυστική ψηφοφορία, διάλεξε τρία κινηματογραφικά σενάρια, που ήταν ο «Νικητής» του Θεόδωρου Συναδινού, οι «Αμφικτυονίαι» του Ηλία Βουτιερίδη και ο «Αρχοντας του κόσμου» του Τίμου Μωραϊτίνη. Το τελευταίο σενάριο ήταν γνωστό στους Αθηναίους, αφού το έργο του Τ. Μωραϊτίνη ήδη είχε ανέβει στη σκηνή και είχε χειροκροτηθεί.

Αλλά ο συγγραφέας μετασκεύασε το έργο του και το αποτέλεσμα θεωρήθηκε επιτυχημένο. Προέβλεπε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε εποχή κατά την οποία δεν απασχολούσε την παγκόσμια κοινότητα τέτοιο ζήτημα, κατεβάζοντας τον διάβολο στη γη. Αυτός ήταν ο άρχοντας του κόσμου, ενώ έκανε λόγο για «νέον όπλον», που θα εξαφάνιζε εντός λίγων ωρών την ανθρωπότητα. Εκ των υστέρων, η φανταστική αυτή σύλληψη του Τ. Μωραϊτίνη θεωρήθηκε ότι προέβλεπε την ατομική βόμβα. Ο διάβολος παίρνει διάφορες μορφές, βάζει μια δακτυλογράφο να κλέψει τα σχέδια ειρηνεύσεως από την Κοινωνία των Εθνών, αλλά η δακτυλογράφος, διαβάζοντας τα σχέδια, μετατρέπεται σε εμπνευσμένη υπερασπίστρια της ειρήνης, ενώ ο διάβολος πέφτει με αεροπλάνο στα Τάρταρα.

Ο Θ. Συναδινός στον «Νικητή» του αναφέρεται μάλλον στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Βάζει την κόρη ενός Γάλλου στρατηγού που βρίσκεται στην Αθήνα να γνωρίζεται με τον στρατιωτικό ακόλουθο της γερμανικής πρεσβείας. Οι δύο νέοι αναπτύσσουν ένα τρυφερό αίσθημα και αποφασίζουν να ενώσουν τη ζωή τους στο επιβλητικό τοπίο των Δελφών. Οι αντιρρήσεις του Γάλλου στρατηγού κάμπτονται όταν ο Γερμανός αξιωματικός αποφασίζει να εγκαταλείψει τον στρατό και να εγκατασταθεί στη Γαλλία. Ο πόλεμος του 1914, όμως, καταστρέφει την ευτυχία του ζευγαριού και βάζει σε περιπέτειες την οικογένεια.

Σε εντελώς άλλη εποχή κινήθηκε ο Ηλίας Βουτιερίδης, προτιμώντας να αναδείξει τις Αμφικτιονίες και να πλέξει την υπόθεσή του γύρω από τους Δελφούς και τις υπώρειες του Παρνασσού. Δεν παραλείπει να συμπεριλάβει και το ερωτικό στοιχείο, παρουσιάζοντας μια παρθένα από την Κίρρα να ερωτεύεται έναν νεαρό χιλίαρχο από τη Σικυώνα.

Μόλις έγινε γνωστή η απόφαση για την επιλογή των τριών έργων, ξέσπασε πόλεμος στις στήλες των εφημερίδων. Οσο για την τύχη των σεναρίων, η Διεθνής Επιτροπή της διά του Κινηματογράφου Φιλολογικής και Καλλιτεχνικής Διαδόσεως αποφάνθηκε ότι κανένα από τα έργα που είχαν υποβληθεί δεν άξιζε να πάρει το βραβείο των 150.000 φράγκων. Οπότε ακύρωσε τον διαγωνισμό, για να τον προκηρύξει εκ νέου για το επόμενο έτος. «Ο Αρχοντας του Κόσμου» του Τ. Μωραϊτίνη θεωρήθηκε μία από τις κορυφαίες δημιουργίες του και κατατάχθηκε στην κατηγορία της φιλοσοφικής σάτιρας. Παίχτηκε στο θέατρο Κεντρικόν από τον θίασο του Β. Αργυρόπουλου, βραβεύθηκε στον Κοτοπούλειο Διαγωνισμό και εκτυπώθηκε σε βιβλίο. Επίσης, «Ο Νικητής» του Θεόδωρου Συναδινού ανέβηκε στο Κεντρικόν (1933) από τη Μαρίκα Κοτοπούλη και την ίδια χρονιά εκδόθηκε από τα «Εκδοτικά Καταστήματα Ακροπόλεως».