Το παράδειγμα του Απολλωνίου Τυανέως και ο παραλληλισμός στον σύγχρονο κόσμο με τους υποβολείς εργοδότες, αλλά τα «πεινασμένα λιοντάρια»
«Το δένδρον πέπερις φύεται εδώ εις απόκρημνα μέρη, όπου δεν είναι δυνατόν να φθάσουν οι άνθρωποι· οι πίθηκοι όμως, οι οποίοι άφθονοι διαιτώνται εκεί “εν μυχοίς του όρους” τίθενται εις την υπηρεσίαν των ανθρώπων κατά τον εξής έξυπνον τρόπον: από όσα δένδρα φθάνουν, οι Ινδοί 
κόπτουν μερικούς βοστρύχους με καρπόν και, αφού καθαρίσουν ένα μέρος σαν αλώνι γύρω από τα δένδρα, απορρίπτουν εκεί ενδεικτικώς τον καρπόν ως άχρηστον δήθεν και απομακρύνονται. Οι πίθηκοι τα βλέπουν όλα από ψηλά και… πιθηκίζουν τον άνθρωπον. Αναβαίνουν, δηλαδή, αμέσως εις τα δένδρα και μιμούμενοι ακριβώς τας κινήσεις των ανθρώπων γεμίζουν τα αλώνια με βοστρύχους καρπού. Και οι άνθρωποι της περιοχής ευγνωμονούντες προστατεύουσι τους πιθήκους από τους λέοντας».
Κ.Σ. Κιτρινιάρη «Απολλώνιος Τυανεύς – Ανθρωπος ή Δαίμων, Μάγος ή Μύστης», εκδόσεις Νέα Θέσις, σελ. 25
Ο Απολλώνιος Τυανεύς (περ. 15-100 μ.Χ.) είναι μια προσωπικότητα, η οποία σκιαγραφείται ιστορικά με τα χρώματα που ταιριάζουν στη σπανιότητα των ποιοτήτων της. Ο χρωστήρας των συγγραφέων και των μελετητών, για να αποδώσει τη μορφή του Απολλωνίου Τυανέως, τη μια βουτάει στην αλήθεια και την άλλη στον θρύλο. Το αποτέλεσμα είναι αντίστοιχο με εκείνο που προκαλούσε στους μαθητές και ακροατές του η συναναστροφή με τον πυθαγόρειο φιλόσοφο: δέος, έξαψη, θαυμασμός και περιέργεια. Ο Απολλώνιος, που γεννήθηκε στα Τύανα της Καππαδοκίας και περιπλανήθηκε σχεδόν σ’ ολόκληρο τον μέχρι τότε πολιτισμένο κόσμο, έζησε τον 1ο αιώνα μ.Χ., σκόρπισε με ελληνικό φως τα σκότη, όπου κι αν τα βρήκε, και μετέφερε πίσω, στο εθνικό κέντρο, γνώσεις και πολύτιμα θραύσματα από τον σπασμένο καθρέφτη της μιας, μοναδικής, καθολικής επιστήμης: της φιλοσοφίας.
Το πρώτο μέρος του έργου του Κ.Σ. Κιτρινιάρη αφιερώνεται στην αφήγηση του Φιλοστράτου (περ. 170-250 μ.Χ.) για τη ζωή του Απολλωνίου Τυανέως. Εκεί διαβάζουμε και για το πέρασμά του από την Ινδία, όπου οι άνθρωποι είχαν βρει έναν ευφυή τρόπο να συγκεντρώνουν, δίχως να κοπιάζουν ιδιαίτερα, το -υπερπολύτιμο για την εποχή- πιπέρι. Απλούστατα, αξιοποιούσαν τον μιμητισμό των πιθήκων. Οι άνθρωποι έκοβαν καρπούς από το φυτό, τους πετούσαν επιδεικτικά σ’ ένα ξέφωτο ως… άχρηστους και οι πίθηκοι έκαναν το ίδιο, συγκεντρώνοντας όσους καρπούς έβλεπαν! Στην περίπτωση των πιθήκων υπήρχε αντιμίσθιο. Οι Ινδοί εργοδότες και… υποβολείς τους τούς προστάτευαν από τα λιοντάρια. Στον σύγχρονο κόσμο, οι πιθηκίζοντες επιδιώκουν να έχουν αυτή την παροχή, της εξασφάλισης από τους κινδύνους, αλλά το… σενάριο δεν προβλέπει κάτι τέτοιο.
Το άγιον τοις κυσί
Στην θέση των Ινδών που ήθελαν να μαζέψουν άκοπα πιπέρι έχουμε την υπερδομή, που προσπαθεί να μας πείσει να πετάξουμε σαν σκουπίδι ό,τι εκείνη θεωρεί πολύτιμο: τους πνευματικούς (κυρίως) και υλικούς (δευτερευόντως) θησαυρούς της παράδοσης. Τη γλώσσα μας, τις συνήθειές μας, τις ιεροπραξίες και τις γιορτές μας, τις μνήμες ανδραγαθημάτων και τις αφηγήσεις αρετής και απόπειρας προσέγγισης με το θείο, τους βωμούς και τις εστίες μας, όλα θέλουν να τα πετάξουμε στο ξέφωτο για να τα συγκεντρώσουν ύστερα εκείνοι και να επεκτείνουν την κυριαρχία τους.
Οι θαλαμηπόλοι του παγκόσμιου εξουσιαστικού συστήματος είναι σε θέση να αντιστρέφουν το αξιακό σύστημα των νεοπιθήκων. Δεν είναι δα και τόσο δύσκολη υπόθεση, αν στα αμπάρια των πειρατικών, που κουρσεύουν συνειδήσεις, έχουν συγκεντρωθεί λαδωμένα μικρόφωνα, παραισθησιογόνες κάμερες, μισθωμένες γραφίδες που σκαλίζουν νηπενθείς λέξεις – καθώς και μερικά κανονικά πυροβόλα όπλα, αν όλα τα προαναφερθέντα δεν αποδώσουν τα αναμενόμενα.
Οι μαγεμένοι νεοπίθηκοι θα λησμονήσουν τις θυσίες των προγόνων τους και το αίμα των προπατόρων πολεμιστών θα γίνει σπονδή στις κίβδηλες θεότητες του τίποτα. Με τον εκχυνόμενο ιδρώτα των γενεών θα γεμίζουν οι πισίνες των λυγρών, λιπαρών, συβαριτών, των υποβολέων της νέας τάξης.
Ομως, η μεγάλη διαφορά μεταξύ της διδακτικής αφήγησης του Φιλοστράτου για τους πιθήκους που εξασφάλιζαν το πιπέρι των ανθρώπων και των σημερινών πιθηκιζόντων βρίσκεται στο μενού των λεόντων. Στην αρένα της μετανεωτερικότητας, μόλις οι νεοπίθηκοι ολοκληρώσουν τη μεταφορά των διαθεσίμων τους στα αποταμιευτήρια των υποβολέων ρίπτονται στα λιοντάρια, τα αείποτε πεινασμένα.
Παναγιώτης Λιάκος
Μ.Η.Τ. 232120