Μια πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Πειραιά κατασκευάζει φιγούρες του αγαπημένου λαϊκού ήρωα και τον στέλνει σε γάμους και βαφτίσεις
Από τον
Γεράσιμο Κόντο
Φωτό: Δημ. Γκολφομήτσος
Ο τετραπέρατος Καραγκιόζης, ο πιστός φίλος του Χατζηαβάτης, ο πάντα ευγενικός και καλοντυμένος σιορ Διονύσιος, ο… φωνακλάς μπαρμπα-Γιώργος και η πανέμορφη Βεζυροπούλα «μετακόμισαν» σε ένα ισόγειο 40 τ.μ. στην Ηλιούπολη και… ξεσηκώνουν τη γειτονιά με τα τραγούδια, τους χορούς και τους καβγάδες τους. «Συγκάτοικός» τους στο φωτεινό διαμέρισμα-εργαστήριο, με την επιγραφή «MyKaragiozis» στην είσοδο και τις χειροποίητες ξύλινες φιγούρες στη βιτρίνα, είναι η 34χρονη Λίζα Μάντζιου, απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά, η οποία αποφάσισε να αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό και να στραφεί στη λαϊκή παράδοση.
«Με τον Καραγκιόζη… γνωριστήκαμε όταν ήμουν παιδί, τότε που άρχισα να παρακολουθώ παραστάσεις Θεάτρου Σκιών. Η σχέση μας όμως χτίστηκε στο κατάστημα του πατέρα μου, που είχε αφιερώσει μια γωνιά στον αγαπημένο λαϊκό ήρωα των Ελλήνων» αναφέρει η ίδια στην «κυριακάτικη δημοκρατία».
Στη μικρή οικογενειακή επιχείρηση, με αντικείμενο τις εκδόσεις βιβλίων και ημερολογίων και την πώληση ειδών λαϊκής τέχνης, συναρμολόγησε τις πρώτες φιγούρες της.
«Ο ρόλος μου όμως ήταν βοηθητικός, δεν σκεφτόμουν να ασχοληθώ επαγγελματικά με τον Καραγκιόζη. Μου άρεσαν τα θεωρητικά μαθήματα, η Ιστορία, είχα άλλα πράγματα στο μυαλό μου. Στη συνέχεια εργάστηκα ως συμβασιούχος σε δήμους και σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες. Και όταν με ρώτησε ο πατέρας μου αν ήθελα να κρατήσω την επιχείρηση απάντησα αρνητικά».
Από το Ναύπλιο
Η… σπίθα άναψε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στο Ναύπλιο, όταν επισκέφθηκε το εργαστήριο ενός τεχνίτη που έφτιαχνε χειροποίητες φιγούρες. «Ενθουσιάστηκα με την ιδέα, βρήκα έναν ζωγράφο για να με βοηθήσει στα σκίτσα και ξεκινήσαμε τους πειραματισμούς. Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν 18 μήνες για να καταλήξουμε στα σχέδια». Το καλοκαίρι του 2014 οι πολύχρωμες φιγούρες του Καραγκιόζη, της Αγλαΐας, του Μορφονιού, του Βεληγκέκα και του Σταύρακα πήραν θέση στα σιδερένια ράφια του εργαστηρίου και οι ξύλινοι πάγκοι γέμισαν με μπρελόκ, μαγνητάκια και σετ χαρτοκοπτικής για παιδιά.
«Σήμερα κατασκευάζονται στο εργαστήριο 23 πρωτότυπες φιγούρες και 12 μαγνητάκια. Η συλλογή περιλαμβάνει εννέα φιγούρες του Καραγκιόζη, που μεταμορφώνεται σε καφετζή, μάγειρα, σημαιοφόρο, οικολόγο, δάσκαλο, γιατρό και… γαμπρό, αλλά και τις φιγούρες των υπόλοιπων κλασικών ηρώων. Ολα τα είδη διατίθενται σε χονδρική και λιανική πώληση, σε τιμές που ξεκινούν από τα 2 ευρώ».
Η διαδικασία κατασκευής μιας φιγούρας είναι σύνθετη και απαιτεί χρόνο, υπομονή και έμφαση στις λεπτομέρειες.
Η διαδικασία
«Σε πρώτη φάση πρέπει να επιλέξεις το ξύλο που θα χρησιμοποιήσεις. Ακολουθούν η εκτύπωση του σχεδίου, η κοπή της φιγούρας με τρυπάνι (σέγα) και η συναρμολόγησή της με πριτσίνια. Οι φιγούρες σχεδιάζονται σε διάφορα μεγέθη. Από τα οκτώ – εννέα εκατοστά για τα μαγνητάκια ως τα 50-60 εκατοστά για τις φιγούρες που πατούν σε ξύλινη βάση και το ένα – ενάμισι μέτρο για τις διακοσμητικές φιγούρες και τα αυτοκόλλητα που τοποθετούνται ως διακοσμητικά στοιχεία σε καταστήματα, καφενεία και εστιατόρια».
Στην κορυφή των προτιμήσεων των πελατών που σταματούν στο εργαστήριο για να προμηθευτούν τις φιγούρες των αγαπημένων ηρώων τους βρίσκονται ο Καραγκιόζης σημαιοφόρος, το Κολλητήρι και το καταραμένο φίδι.
«Τους αρέσουν επίσης η Βεζυροπούλα, ο μπαρμπα-Γιώργος, η Αγλαΐα νύφη, όλες οι φιγούρες έχουν το κοινό τους. Η δική μου… αδυναμία είναι πάντως ο Καραγκιόζης οικολόγος, που κρατάει λουλούδια και στέλνει το δικό του μήνυμα για την ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτή είναι άλλωστε και η οπτική μου για τον Καραγκιόζη. Θέλω να τον βλέπω χαρούμενο, με ωραία, ζωηρά χρώματα. Θέλω να αποκτήσει νέα πνοή, νέα ταυτότητα. Να του δώσω την ευκαιρία να… ταξιδέψει στην Ελλάδα, φορώντας τις παραδοσιακές στολές της Κρήτης, της Ηπείρου, του Πόντου και των νησιών. Να γνωρίσει όλο τον κόσμο, να γίνει σαολίν στην Κίνα και γονδολιέρης στη Βενετία. Ελπίζω ότι ως του χρόνου το καλοκαίρι θα καταφέρω να παρουσιάζω έξι – επτά καινούργιες φιγούρες με τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Είναι το προσωπικό μου στοίχημα, ο επόμενος στόχος μου».
Το εργαστήριο που ξυπνά μνήμες στους ηλικιωμένους και δίνει χαρά στα παιδιά
Το κατώφλι του εργαστηρίου MyKaragiozis της Λίζας Μάντζιου περνούν καθημερινά αρκετοί γονείς και ηλικιωμένοι, που αγοράζουν φιγούρες για τα παιδιά και τα εγγόνια τους ή «ταξιδεύουν» στο παρελθόν, τότε που περίμεναν με λαχτάρα να ανάψει το φως της λάμπας και να σχηματιστεί στο λευκό πανί του μπερντέ η σκιά του Καραγκιόζη.
«Ερχονται παππούδες και γιαγιάδες και συγκινούνται, επειδή συναντούν ξανά τον Νιόνιο, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Πασά και τον Χατζηαβάτη και θυμούνται τα παιδικά τους χρόνια. Οι γονείς ζητούν συνήθως πληροφορίες για τα σχέδια και τις τιμές, ενώ με επισκέπτονται και πολλά πιτσιρίκια. Κάθε μεσημέρι, όταν χτυπάει το τελευταίο κουδούνι στο σχολείο που λειτουργεί λίγο πιο κάτω, οι μαθητές κολλάνε τα προσωπάκια τους στο τζάμι, χαζεύουν τις φιγούρες και ξεφωνίζουν από χαρά. Είναι μια από τις πιο όμορφες στιγμές της ημέρας μου» λέει η 34χρονη.
Στα χρόνια της κρίσης το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τον Καραγκιόζη έχει αυξηθεί σημαντικά.
«Υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση εδώ. Την ώρα που οι παραδοσιακοί τρόποι κατασκευής της φιγούρας χάνονται και τα εργαστήρια που έχουν απομείνει σε όλη τη χώρα μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε μας οδηγούν στην… αγκαλιά του Καραγκιόζη. Σε αυτή τη δύσκολη εποχή που διανύουμε, ο κόσμος ταυτίζεται με τον Καραγκιόζη, τον ακούραστο Ελληνα που κουβαλάει στην καμπούρα του τα βάσανα μιας χώρας και κάνει ό,τι περνάει από το μακρύ χέρι του για να εξασφαλίσει το ψωμί της οικογένειάς του. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο γίνεται γιατρός, φούρναρης, μαραγκός, δάσκαλος, μάγειρας, αστροναύτης, κάνει οποιαδήποτε δουλειά και σκαρφίζεται πονηριές. Είναι ένα σύμβολο ο Καραγκιόζης, με ιστορία 220 ετών. Ενας λαϊκός ήρωας, στο πρόσωπο του οποίου αποτυπώνεται η ιστορία της Ελλάδας». Μπαίνοντας στο εργαστήριό της οι περισσότεροι πελάτες εντυπωσιάζονται με τις μεθόδους και τα υλικά που χρησιμοποιεί και τη «βομβαρδίζουν» με ιδέες για νέα σχέδια και προϊόντα.
Το ξύλο
«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια στροφή του κοινού προς τα ξύλινα παιχνίδια. Οι φιγούρες μου είναι ξύλινες, χειροποίητες, φτιαγμένες από υλικά φιλικά στο περιβάλλον. Τα εκτιμούν όλα αυτά οι γονείς. Το ξύλο έχει τον δικό του χαρακτήρα, το μυρίζεις, το νιώθεις. Μια ξύλινη φιγούρα έχει άλλη αξία, ξεφεύγει από τα τυποποιημένα παιχνίδια που κυκλοφορούν στα περισσότερα καταστήματα. Προσπαθώ να ακούω τον κόσμο, τις επιθυμίες του, να παίρνω ιδέες από τους πελάτες».
Το τελευταίο διάστημα ο αγαπημένος λαϊκός ήρωας των Ελλήνων… σέρνει τον χορό και σε γαμήλια γλέντια, καθώς πολλά νέα ζευγάρια που θέλουν να δώσουν μια χιουμοριστική (και ταυτόχρονα παραδοσιακή) νότα στην τελετή επιλέγουν για τις μπομπονιέρες τους τις μικρές ξύλινες φιγούρες του γαμπρού Καραγκιόζη και της νύφης Αγλαΐας.
«Σε περιπτώσεις που ο γάμος του ζευγαριού συμπίπτει με τη βάφτιση του μωρού του προστίθεται στην παρέα και το Κολλητήρι. Ξόδεψα πολλές ώρες για να βρω τα κατάλληλα υλικά -τούλια, υφάσματα, λινάτσες, κουτιά, κορδέλες- για τις μπομπονιέρες και κατέληξα σε 12 σχέδια, με φιγούρες των οκτώ εκατοστών. Ο Γάμος του Καραγκιόζη είναι μια από τις πιο δημοφιλείς παραστάσεις στο Θέατρο Σκιών και με μεγάλη χαρά διαπιστώνω ότι πολλοί νέοι άνθρωποι επιστρέφουν εκεί, στην εποχή της αθωότητας, όταν φτάνει η ώρα να διοργανώσουν τον δικό τους γάμο».
Συνεργασία με σχολεία
Σε συνεργασία με παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία και δημοτικά σχολεία της Αττικής το εργαστήριο MyKaragiozis υλοποιεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Play and Learn», δίνοντας την ευκαιρία στους μαθητές να μάθουν την ιστορία του Καραγκιόζη και να κατασκευάσουν τις φιγούρες των αγαπημένων ηρώων τους. «Οι συναντήσεις πραγματοποιούνται στα σχολεία και διαρκούν 60-75 λεπτά. Σε κάθε δράση, εκτός από τη ζωγραφική και τη συναρμολόγηση ξύλινης φιγούρας, παρουσιάζεται και ένα πρωτότυπο έργο, μια μικρή περιπέτεια του Καραγκιόζη, αφιερωμένη στα παιδιά» αναφέρει η Λίζα Μάντζιου.
Στην Αγ. Μαρίνα Ηλιούπολης
Το εργαστήριο MyKaragiozis της Λίζας Μάντζιου υποδέχεται καθημερινά μικρούς και μεγάλους στην οδό Πατριάρχου Γρηγορίου 3, στην Αγία Μαρίνα Ηλιούπολης.
Διαθέτει μεγάλη ποικιλία από ξύλινες φιγούρες, συνεργάζεται με καταστήματα σε όλη την Ελλάδα και αναλαμβάνει τη διακόσμηση επαγγελματικών χώρων (ξενοδοχεία, χώροι εστίασης κ.λπ.) και τη δημιουργική απασχόληση παιδιών σε πάρτι γενεθλίων και σχολικές εκδηλώσεις.
Περισσότερες πληροφορίες για τη συλλογή από φιγούρες, μπρελόκ, μαγνητάκια και άλλα είδη δίνονται στην ηλεκτρονική σελίδα www.facebook.com/mykaragiozis και στα τηλέφωνα 2155052889 και 6946531516.
Δείτε παρακάτω τις φωτογραφίες:
Μ.Η.Τ. 232120