Ο κανόνας θέλει όπου πατάει το πόδι του το ΔΝΤ να ενισχύεται ο πρωτογενής τομέας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία), τουλάχιστον από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό επιβεβαιώνεται και στην Ελλάδα, έστω κι αν το ΔΝΤ δεν ήλθε μόνο του, αλλά συμμετέχει στην τρόικα.
Σε όποια γωνιά της ελληνικής περιφέρειας κι αν βρεθήκαμε μέχρι τώρα, για το οδοιπορικό της «δημοκρατίας», διαπιστώσαμε την τάση επιστροφής στην ύπαιθρο από τα μεγάλα αστικά κέντρα των ασφυκτικών συνθηκών. Από τα Γιάννενα μέχρι τη Χίο και τη Λέσβο και από τη Μεσσηνία έως τον Εβρο, το συμπέρασμά μας είναι το ίδιο: Ολοένα και περισσότεροι Ελληνες εγκαταλείπουν τις πόλεις, με πρώτη την Αθήνα, και γυρίζουν στα χωριά τους για να ασχοληθούν με τη γεωργία. Οι λόγοι είναι προφανείς. Η ανεργία θερίζει στα αστικά κέντρα, οι προοπτικές απασχόλησης στις υπηρεσίες και τη μεταποίηση διαρκώς περιορίζονται, ενώ η ζωή εκεί και πιο ακριβή και πιο δύσκολη είναι. Από την άλλη πλευρά, η ύπαιθρος σήμερα παρέχει -κυρίως μέσω της γεωργίας- ευκαιρίες επαγγελματικής διεξόδου και εξασφαλίζει μια ζωή ήρεμη, ποιοτική και οικονομική. Οσοι έχασαν τη δουλειά τους σε επιχειρήσεις των πόλεων διαπιστώνουν ότι το μέλλον τους δεν είναι ευοίωνο σε ένα άγριο περιβάλλον και είτε υλοποίησαν είτε προετοιμάζονται για το εναλλακτικό πλάνο της επανόδου στον τόπο καταγωγής. Εκεί όπου το σπίτι της οικογένειας και στις περισσότερες περιπτώσεις κάποια καλλιεργήσιμη γη αποτελούν την απαραίτητη μαγιά. Μέχρι πριν από τρία τέσσερα χρόνια, οι Ελληνες άφηναν τα χωριά τους για να δοκιμάσουν την τύχη τους στα αστικά κέντρα. Την τελευταία διετία η πορεία είναι η αντίστροφη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Αρχή, το 2010 οι αγρότες αυξήθηκαν κατά 8% ή κατά 60.000 άτομα. Κι αυτό το ρεύμα διογκώνεται, καθώς οι άλλοι τομείς της οικονομίας δεν αναμένεται να σηκώσουν κεφάλι – τουλάχιστον τα επόμενα χρόνια.
Ατομα των μεσαίων ηλικιών είναι στην πλειονότητα αυτά που παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής, έχοντας βιώσει την κατάρρευση του εργασιακού τους κλάδου.
Οι παλιννοστούντες συγκροτούν μια κατηγορία νέου τύπου αγροτών, λόγω της προηγούμενης εργασιακής εμπειρίας και του μορφωτικού επιπέδου τους (είναι αρκετοί οι πτυχιούχοι). Δεν είναι δηλαδή οι τυπικοί Ελληνες γεωργοί, ενώ στα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους ξεχωρίζει η δυνατότητα ενημέρωσης μέσω του Διαδικτύου και η χρήση του e-mail. Με τέτοια χαρακτηριστικά δεν είναι υπερβολικό να υποστηριχτεί ότι μπορούν να φέρουν άνεμο ανανέωσης και νέων ιδεών στην ελληνική γεωργία, η οποία από το 1980 καθηλώθηκε από την απαράδεκτη λογική των επιδοτήσεων.
Οι περισσότεροι από τους… αγρότες της πόλης καταπιάνονται με τη βιολογική γεωργία, συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξή της.
Κι όταν αναφερόμαστε σε βιολογικά προϊόντα πρέπει να γνωρίζουμε ότι είναι εκείνα που για την παραγωγή τους δεν χρησιμοποιούνται συνθετικά ή χημικά λιπάσματα, φυτοφάρμακα ή ορμόνες, αλλά πιο ήπιες μέθοδοι αγροπεριβαλλοντικής παραγωγής, φιλικές προς το περιβάλλον. Γενικά, οι νέοι αγρότες ψάχνονται, επιζητώντας καλλιέργειες πέραν των συνηθισμένων, με αυξημένο προσδοκώμενο εισόδημα.
Μπροστά σ’ αυτήν την κρίσιμη αλλαγή στο εργασιακό πεδίο, η οποία αφορά άμεσα τη μελλοντική κατεύθυνση της ελληνικής οικονομίας (λέμε ότι δεν παράγουμε τίποτα στη χώρα μας, να που μπορεί να επιτευχθεί σημαντική ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής), το κράτος στέκεται από αδιάφορο έως εχθρικό. Αντί να υποστηρίζει την επιστροφή στην ύπαιθρο και την ενασχόληση με τη γεωργία, ώστε να αναπνεύσουν και τα αστικά κέντρα, η κυβέρνηση παίρνει αποφάσεις-τροχοπέδη· χαρακτηριστικές είναι η κατάργηση πληθώρας σχολείων και δημόσιων υπηρεσιών, όπως και η συρρίκνωση νοσηλευτικών μονάδων της περιφέρειας. Ωστόσο, είναι φανερό ότι το ανθρώπινο ποτάμι προς την ύπαιθρο δεν γυρίζει πίσω… Ισως αυτό να είναι και το μοναδικό καλό του Μνημονίου!
Δημήτρης Κυριακόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120