Κρίσιμη συνάντηση με καυτό παρασκήνιο

Ο Τραμπ υποδέχτηκε στον Λευκό Οίκο τον Νετανιάχου, με βασικό αντικείμενο συζήτησης την επόμενη μέρα του πολέμου Ισραήλ – Ιράν

Εν μέσω μιας πολύ κρίσιμης συγκυρίας για τη Μέση Ανατολή λαμβάνει χώρα η επίσκεψη του Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο. Μόλις δύο εβδομάδες μετά τις επιθέσεις ΗΠΑ και Ισραήλ κατά ιρανικών στόχων, με φόντο μια εύθραυστη παύση εχθροπραξιών στη Λωρίδα της Γάζας, η παγκόσμια προσοχή στρέφεται ξανά προς τη διπλωματία. Στο επίκεντρο της επίσκεψης του πρωθυπουργού του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται φυσικά το γεύμα εργασίας με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, που επρόκειτο να έχουν τα ξημερώματα (ώρα Ελλάδας) στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του κρατικού ραδιοφώνου του Ισραήλ, το βασικό αντικείμενο της συνάντησης ήταν η «επόμενη ημέρα» του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.

Ειδικότερα επρόκειτο να συζητηθούν οι εναλλακτικές προτάσεις που σκοπεύει να παρουσιάσει η αμερικανική πλευρά προς την κυβέρνηση της Τεχεράνης αναφορικά με έναν αναθεωρημένο μηχανισμό ελέγχου του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Οι διαβουλεύσεις αυτές μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν προβλέπεται να πραγματοποιηθούν την επόμενη εβδομάδα στη Νορβηγία. Αντίθετα, το πρόγραμμα συναντήσεων του Ισραηλινού πρωθυπουργού με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον ειδικό απεσταλμένο του Λευκού Οίκου για τη Μέση Ανατολή, Στίβεν Γουίτκοφ, περιλαμβάνει ευρύτερη θεματολογία.

Τις επόμενες ημέρες ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θα συναντηθεί με τον Αμερικανό υπουργό Αμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, με παράγοντες του τοπικού εβραϊκού λόμπι και με τον υπουργό Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, για την οριστικοποίηση της διμερούς συμφωνίας περί δασμών, με την προοπτική την Πέμπτη να επιστρέψει στο Ισραήλ. Εάν τελικά, στο μεταξύ, από τις συνομιλίες στην Ντόχα προκύψει συμφωνία εκεχειρίας για τη Γάζα, θεωρείται βέβαιο ότι οι Τραμπ και Νετανιάχου θα συναντηθούν ξανά, ενώ δεν αποκλείεται, αναλόγως των εξελίξεων, ο Νετανιάχου να παρατείνει την παραμονή του στις ΗΠΑ ίσως και μέχρι το Σάββατο (12/7), κάτι που έχει συμβεί ξανά στο παρελθόν.

Απελευθέρωση ομήρων

Η πρόταση των ΗΠΑ, που προβλέπει απελευθέρωση 10 ομήρων με αντάλλαγμα 60ήμερη κατάπαυση του πυρός, έχει γίνει δεκτή από το Ισραήλ, ενώ η Χαμάς εμφανίζεται διστακτικά θετική, ζητώντας όμως εγγυήσεις για την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων, τη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας και την απελευθέρωση κρατουμένων. Ωστόσο, το κλίμα στις διαπραγματεύσεις παραμένει αντιφατικό. Ανώτατοι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η ισραηλινή αντιπροσωπία δεν διαθέτει την εξουσιοδότηση να υπογράψει συμφωνία, ενώ το γραφείο του Νετανιάχου το διαψεύδει, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο για θετική έκβαση.

Οι δηλώσεις Τραμπ, που κάνει λόγο για «καλές πιθανότητες» συμφωνίας, δίνουν έναν τόνο συγκρατημένης αισιοδοξίας και είναι σαφές πως ο Ρεπουμπλικάνος ασκεί πίεση να κηρυχθεί νέα κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, που παραμένει βυθισμένη σε καταστροφική ανθρωπιστική κατάσταση έπειτα από 21 μήνες πολέμου. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε, αναχωρώντας για την Ουάσινγκτον, πως έδωσε στους διαπραγματευτές του «σαφείς οδηγίες»: Να καταλήξουν σε συμφωνία «με τους όρους που αποδεχόμαστε», ενώ το Σάββατο ο επικεφαλής της ισραηλινής κυβέρνησης χαρακτήρισε «απαράδεκτες» τις «αλλαγές που επιδιώκει η Χαμάς να γίνουν στην πρόταση», που υποβλήθηκε αρχικά από τις ΗΠΑ, και της διαβιβάστηκε από τους μεσολαβητές, την Αίγυπτο και το Κατάρ.

Η ανάγκη επίλυσης της κρίσης στη Γάζα πάντως είναι επιτακτική. Η ανθρωπιστική κατάσταση έχει φτάσει σε οριακό σημείο και η κοινή γνώμη, διεθνώς και στο Ισραήλ, απαιτεί λύσεις. Η απελευθέρωση των τελευταίων ομήρων αποτελεί κεντρικό σημείο κάθε πιθανής συμφωνίας, ενώ η Χαμάς συνεχίζει να προβάλλει σθεναρή αντίσταση στην πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας και την αποχώρησή της από την εξουσία. Την ίδια στιγμή στο παρασκήνιο κυριαρχεί η σκιά του Ιράν. Οι πρόσφατες επιθέσεις έπληξαν κρίσιμες υποδομές του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, ωστόσο η στρατιωτική λύση δεν μπορεί να υποκαταστήσει μια μακροπρόθεσμη συμφωνία.

Μυστικές συνομιλίες

Πάντως, είναι πανθομολογούμενο πως σημαντικό στοιχείο των επόμενων ημερών είναι οι μυστικές διμερείς συνομιλίες ΗΠΑ – Ιράν, που αναμένεται να διεξαχθούν στη Νορβηγία. Η Ουάσινγκτον φαίνεται έτοιμη να προτείνει έναν νέο μηχανισμό ελέγχου του ιρανικού προγράμματος, ενώ η Τεχεράνη -παρά την επιθετική ρητορική- δίνει διακριτικά σημάδια ετοιμότητας για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Το παράθυρο ευκαιρίας είναι μικρό αλλά υπαρκτό. Η επίσκεψη Νετανιάχου, όμως, δεν αφορά μόνο το Ισραήλ. Είναι μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας επαναχάραξης της περιφερειακής στρατηγικής, με στόχο όχι μόνο την εξουδετέρωση απειλών, αλλά και την ενσωμάτωση χωρών όπως η Σαουδική Αραβία και η Ιορδανία σε ένα νέο πλαίσιο σταθερότητας. Ο γεωπολιτικός άξονας Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC), που είχε δρομολογηθεί πριν από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, μπορεί να αναβιώσει εφόσον εδραιωθεί η ειρήνη.