Πλήρης οδηγός για τις έξι κλίμακες ασφαλιστικών εισφορών που καλούνται να επιλέξουν 1.300.000 εργαζόμενοι – Αναλυτικά παραδείγματα για ακριβή υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών ανάλογα με τα έτη προϋπηρεσίας και τις συνολικές εισφορές
- Του Σπύρου Φρεμεντίτη
[email protected]
Χιλιάδες ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες έχουν τη δυνατότητα να κατοχυρώσουν υψηλότερη μελλοντική σύνταξη, εφόσον αποφασίσουν να καταβάλλουν αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές και να μην περιοριστούν στην πρώτη, χαμηλότερη κατηγορία. Η διορία για την επιλογή ανάμεσα στις έξι διαθέσιμες ασφαλιστικές κατηγορίες λήγει το Σάββατο 31 Ιανουαρίου και αφορά περίπου 1,3 εκατ. μη μισθωτούς, οι οποίοι καλούνται να σταθμίσουν τις οικονομικές τους δυνατότητες και να καθορίσουν το ύψος των εισφορών που θα πληρώνουν σε όλη τη διάρκεια του 2026.
Οι εισφορές που αφορούν τόσο τον κλάδο σύνταξης όσο και την υγειονομική περίθαλψη, την επικουρική ασφάλιση και τις εφάπαξ παροχές εμφανίζονται και φέτος αυξημένες σε όλες τις κατηγορίες. Οσοι ασφαλισμένοι δεν προχωρήσουν σε υποβολή αίτησης αλλαγής θα εξακολουθήσουν αυτόματα να υπάγονται στην κατηγορία που είχαν επιλέξει το 2025. Είναι κοινά αποδεκτό ότι οι χαμηλές εισφορές οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε χαμηλότερη σύνταξη στο μέλλον. Παράλληλα, επισημαίνεται ότι η επιλογή ανώτερης κατηγορίας μόνο κατά το τελευταίο έτος πριν από τη συνταξιοδότηση δεν επιφέρει ουσιαστικό όφελος στο τελικό ποσό της σύνταξης.
Πώς να επιλέξεις
Αξιοσημείωτο είναι ότι ουσιαστικά καλύτερες συντάξιμες αποδοχές διαμορφώνονται από την τρίτη ασφαλιστική κατηγορία και άνω. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οκτώ στους δέκα ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολουμένους και αγρότες επιλέγουν τη φθηνότερη, πρώτη κατηγορία, η οποία ύστερα από 40 έτη ασφάλισης οδηγεί σε συντάξεις περίπου 750 ευρώ.
Για λόγους σύγκρισης, η συγκεκριμένη επιλογή αντιστοιχεί σε αποδοχές παρόμοιες με εκείνες ενός ανειδίκευτου εργάτη.
Σήμερα η «δημοκρατία» παρουσιάζει έναν πρακτικό οδηγό για τις έξι ασφαλιστικές κατηγορίες εισφορών που αφορούν τα 1,3 εκατ. ασφαλισμένων, επιχειρώντας μια προβολή στο μέλλον με εκτιμήσεις για το ύψος των συντάξεων.
Ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι
Οι ασφαλιστικές κατηγορίες περιλαμβάνουν εισφορές Κλάδων Σύνταξης και Υγείας. Με τις ασφαλιστικές εισφορές συνεισπράττονται επιπλέον εισφορές υπέρ του Κλάδου Ανεργίας (ΟΑΕΔ) ύψους 10 € και για τους υγειονομικούς υπέρ της Στέγης Υγειονομικών, ύψους 2 €.
Νέοι ασφαλισμένοι:
Προβλέπεται επίσης ειδική κατηγορία με χαμηλότερες εισφορές για νέους ασφαλισμένους και να παραμείνετε σε αυτήν για τα πέντε πρώτα έτη ασφάλισης.
- Πίνακας εισφορών ειδικής κατηγορίας
Για τους ασφαλισμένους με δικαίωμα υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης παρέχεται η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής μεταξύ τριών ασφαλιστικών κατηγοριών ως εξής:
Για τους ασφαλισμένους με δικαίωμα υπαγωγής στον Κλάδο Εφάπαξ Παροχών παρέχεται η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής μεταξύ τριών ασφαλιστικών κατηγοριών ως εξής:
Εισφορές για αγρότες:
Οι ασφαλιστικές κατηγορίες περιλαμβάνουν εισφορές Κλάδων Σύνταξης, Υγείας και υπέρ Λογαριασμού Αγροτικής Εστίας (ΛΑΕ).
Πώς υπολογίζονται οι συντάξεις
Ο τρόπος υπολογισμού της σύνταξης για τους ελεύθερους επαγγελματίες βασίζεται στον μέσο όρο των ασφαλιστικών εισφορών που έχουν καταβληθεί από το 2002 έως και το έτος συνταξιοδότησης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όποιος ξεκινά την ασφάλισή του σήμερα, η μελλοντική του σύνταξη θα προκύψει από τον μέσο όρο των εισφορών ολόκληρου του ασφαλιστικού του βίου και όχι από τα τελευταία χρόνια πριν αποχωρήσει από την εργασία.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις και αναλύσεις ειδικών στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης, με τα σημερινά δεδομένα των ασφαλιστικών εισφορών τα ποσά των συντάξεων διαμορφώνονται ενδεικτικά ως εξής:
– Ασφαλισμένος που παραμένει στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία και συμπληρώνει 30 έτη ασφάλισης αναμένεται να λάβει σύνταξη περίπου 650 ευρώ. Αν ο χρόνος ασφάλισης φτάσει τα 35 έτη, το ποσό ανεβαίνει κοντά στα 750 ευρώ, ενώ με 40 έτη ασφάλισης η σύνταξη διαμορφώνεται γύρω στα 890 ευρώ.
– Για τη δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία η εικόνα είναι ελαφρώς βελτιωμένη. Με 30 έτη ασφάλισης η σύνταξη εκτιμάται στα 700 ευρώ, με 35 έτη αγγίζει τα 820 ευρώ και με 40 έτη ασφάλισης μπορεί να φτάσει περίπου στα 980 ευρώ. Οπως τονίζουν οι ειδικοί, ουσιαστικά καλύτερα ποσά προκύπτουν από την τρίτη κατηγορία και άνω.
– Στην τρίτη κατηγορία ασφαλισμένος με 30 χρόνια ασφάλισης αναμένεται να λάβει σύνταξη γύρω στα 780 ευρώ. Με 35 έτη το ποσό ανεβαίνει στα 925,60 ευρώ, ενώ με 40 έτη ασφάλισης η σύνταξη προσεγγίζει ή και ξεπερνά τα 1.120 ευρώ.
– Για όσους επιλέγουν την τέταρτη κατηγορία με 33 έτη ασφάλισης η σύνταξη διαμορφώνεται περίπου στα 970 ευρώ. Αν ο ασφαλιστικός βίος φτάσει τα 39 έτη, το ποσό ανεβαίνει στα 1.200 ευρώ, ενώ με 42 έτη ασφάλισης προσεγγίζει τα 1.300 ευρώ.
– Στην πέμπτη ασφαλιστική κατηγορία ασφαλισμένος με 33 χρόνια ασφάλισης μπορεί να προσδοκά σύνταξη περίπου 1.100 ευρώ, ενώ με 40 έτη ασφάλισης το ποσό αυξάνεται σημαντικά και φτάνει γύρω στα 1.500 ευρώ.
– Στην έκτη και υψηλότερη κατηγορία με 35 έτη ασφάλισης η σύνταξη εκτιμάται κοντά στα 1.500 ευρώ, ενώ με 40 χρόνια ασφάλισης μπορεί να ξεπεράσει τα 1.890 ευρώ, διαμορφώνοντας σαφώς ανώτερες συνταξιοδοτικές απολαβές σε σχέση με τις χαμηλότερες κατηγορίες.
Σύνταξη με 40 χρόνια ασφάλισης
Ασφαλιστική κατηγορία Ποσό σύνταξης (€)
1η 890
2η 980
3η 1120
4η 1300
5η 1500
6η 1890
Τα αναφερόμενα ποσά έχουν καθαρά ενδεικτικό και προσεγγιστικό χαρακτήρα, καθώς το τελικό ύψος της σύνταξης επηρεάζεται από σειρά παραμέτρων, όπως οι συντάξιμες αποδοχές, η εξέλιξη των μισθών και του πληθωρισμού, οι εκάστοτε δημοσιονομικές και ασφαλιστικές ρυθμίσεις, καθώς και η ασφαλιστική κατηγορία που επιλέγει ο ασφαλισμένος. Οι υπολογισμοί που ακολουθούν στηρίζονται στα σημερινά δεδομένα εισφορών ανά κατηγορία και σε εκτιμήσεις για τα μελλοντικά ποσά σύνταξης.
Ερωτήσεις αναγνωστών
- Πώς παίρνω σύνταξη ως παλιός ασφαλισμένος με βαρέα; (Ανδρέας από Πάτρα)
Τον Νοέμβριο συμπλήρωσα το 62ο έτος της ηλικίας μου κι έχω συγκεντρώσει στο ΙΚΑ 6.700 ένσημα και από αυτά τα 4.200 είναι βαρέα. Πώς μπορώ να πάρω σύνταξη ως παλαιός ασφαλισμένος με τα βαρέα ένσημα που έχω;
Αγαπητέ Ανδρέα, στην περίπτωσή σας, ως παλαιός ασφαλισμένος στο ΙΚΑ, υπάρχουν ευνοϊκότερες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης λόγω της ασφάλισης σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Εχετε συμπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας σας και διαθέτετε συνολικά 6.700 ένσημα, εκ των οποίων τα 4.200 είναι βαρέα. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για τη θεμελίωση δικαιώματος πλήρους σύνταξης με τις διατάξεις των βαρέων απαιτούνται τουλάχιστον 4.500 ημέρες ασφάλισης, από τις οποίες τουλάχιστον οι 3.600 πρέπει να είναι βαρέα και ανθυγιεινά, καθώς και η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας.
Επιπλέον, τίθεται μια κρίσιμη προϋπόθεση, η οποία αφορά τον πρόσφατο ασφαλιστικό χρόνο. Συγκεκριμένα, πριν από την κατάθεση της αίτησης συνταξιοδότησης πρέπει να έχετε πραγματοποιήσει τουλάχιστον 1.000 βαρέα ένσημα μέσα στα τελευταία 17 έτη πριν από τη συνταξιοδότηση. Η προϋπόθεση αυτή ελέγχεται αυστηρά από τον e-ΕΦΚΑ και είναι απαραίτητη για την εφαρμογή των διατάξεων των βαρέων.
Εφόσον, λοιπόν, πληροίτε και αυτή την τελευταία προϋπόθεση, δηλαδή διαθέτετε τα 1.000 βαρέα ένσημα εντός της τελευταίας 17ετίας, μπορείτε να υποβάλετε αίτηση συνταξιοδότησης οποτεδήποτε το επιθυμείτε, χωρίς να απαιτείται εξαγορά πλασματικών χρόνων. Η σύνταξή σας θα είναι πλήρης και θα υπολογιστεί με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού σας βίου.
- Είμαι 60 ετών. Πότε μπορώ να βγω στη σύνταξη; (Κώστας από Μεσολόγγι)
Είμαι 60 ετών, έχω συνολική ασφάλιση σε ΙΚΑ και ΟΑΕΕ 41 χρόνια και εργάζομαι ακόμη. Πότε μπορώ να βγω στη σύνταξη; Μπορώ να παραιτηθώ τώρα;
Αγαπητέ Κώστα, σε ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Στη δική σας περίπτωση έχετε συμπληρώσει το 60ό έτος της ηλικίας σας και διαθέτετε συνολικό χρόνο ασφάλισης 41 χρόνια, ο οποίος προέρχεται από διαδοχική ασφάλιση σε ΙΚΑ και ΟΑΕΕ. Παράλληλα, συνεχίζετε να εργάζεστε. Η νομοθεσία προβλέπει ότι για τη χορήγηση πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος απαιτούνται 40 έτη ασφάλισης και η συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας.
Από τη στιγμή που έχετε ήδη συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης, δηλαδή τα 40 έτη, έχετε τη δυνατότητα να διακόψετε την εργασία σας οποτεδήποτε, χωρίς να θίγεται το συνταξιοδοτικό σας δικαίωμα. Ωστόσο, η αίτηση για τη σύνταξη μπορεί να κατατεθεί μόνο μετά τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας σας. Ο χρόνος ασφάλισης στο ΙΚΑ θα προσμετρηθεί κανονικά μέσω των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης, χωρίς να απαιτείται κάποια πρόσθετη ενέργεια εκ μέρους σας. Συνεπώς, μπορείτε να παραιτηθείτε τώρα και να αναμείνετε τη συμπλήρωση του ηλικιακού ορίου, ώστε να υποβάλετε την αίτηση συνταξιοδότησης και να λάβετε πλήρη σύνταξη.
- Με ποιες προϋποθέσεις μπορώ να πάρω πλήρη σύνταξη με 37 χρόνια ασφάλισης; (Αγαθή από Αθήνα)
Είμαι 65 χρονών, έχω στον ΟΑΕΕ 37 χρόνια ασφάλισης και δουλεύω ακόμη. Το κατάστημα το διατηρώ με πολύ κόπο κι έχω απλήρωτες εισφορές τουλάχιστον πέντε χρόνια. Με ποιες προϋποθέσεις μπορώ να πάρω πλήρη σύνταξη;
Είστε 65 ετών και διαθέτετε 37 χρόνια ασφάλισης στον ΟΑΕΕ, ενώ συνεχίζετε να εργάζεστε. Οι γενικές προϋποθέσεις για τη χορήγηση πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος στον ΟΑΕΕ είναι η συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας και η ύπαρξη τουλάχιστον 15 ετών ασφάλισης. Εφόσον πληροίτε τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης, θα μπορείτε να υποβάλετε αίτηση συνταξιοδότησης μόλις συμπληρώσετε το 67ο έτος, χωρίς να απαιτούνται εξαγορές πλασματικών χρόνων.
Ωστόσο, υπάρχει και εναλλακτική δυνατότητα για άμεση συνταξιοδότηση. Αν διαθέτετε πλασματικό χρόνο, όπως χρόνος τέκνων, στρατιωτική θητεία ή άλλες αναγνωρίσεις, συνολικής διάρκειας περίπου τριών ετών, μπορείτε να προχωρήσετε στην εξαγορά αυτού του χρόνου. Με τον τρόπο αυτό θα συμπληρώσετε 40 έτη ασφάλισης και θα μπορέσετε να λάβετε πλήρη σύνταξη άμεσα, δεδομένου ότι έχετε ήδη συμπληρώσει το όριο ηλικίας των 62 ετών.
Το κόστος της εξαγοράς μπορεί να καταβληθεί εφάπαξ ή να παρακρατηθεί από το ποσό της σύνταξής σας, διευκολύνοντας έτσι τη διαδικασία χωρίς άμεση οικονομική επιβάρυνση. Σε ό,τι αφορά τις οφειλές σας στον ΕΦΚΑ μη Μισθωτών πρώην ΟΑΕΕ θα ήταν σκόπιμο να επισκεφτείτε έναν εργατολόγο να δείτε πού βρίσκονται. Αν είναι μέχρι 20.000 ευρώ, μπορούν να παρακρατηθούν από τη σύνταξή σας. Υπερβάλλον ποσό θα αναζητηθεί η καταβολή του. Εως 30.000 ευρώ μπορείτε να ρυθμίσετε υπό τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, εάν υπάρχουν τουλάχιστον 20 χρόνια εργασίας χωρίς οφειλές και οι τραπεζικές καταθέσεις σας είναι έως 12.000 ευρώ. Οπωσδήποτε η περίπτωσή σας απαιτεί προσεχτική διερεύνηση.
- Με ποιον τρόπο μπορώ να συνταξιοδοτηθώ με πλήρη ή μειωμένη σύνταξη; (Ξενοφών από Λευκάδα)
Διαθέτω συνολική ασφάλιση στο ΙΚΑ 5.600 ένσημα και είμαι 59 χρονών και εργάζομαι με πλήρη ένσημα. Με ποιον τρόπο μπορώ να συνταξιοδοτηθώ με πλήρη ή μειωμένη σύνταξη;
Αγαπητέ Ξενοφών, σε ευχαριστούμε για την επικοινωνία. Διαθέτετε 5.600 ένσημα στο ΙΚΑ, είστε 59 ετών και εργάζεστε με πλήρη ασφάλιση. Στην περίπτωσή σας οι βασικές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης είναι η συμπλήρωση 4.500 ημερών ασφάλισης και το όριο ηλικίας των 67 ετών για πλήρη σύνταξη. Για μειωμένη σύνταξη, το όριο ηλικίας μειώνεται στο 62ο έτος.
Για τη χορήγηση μειωμένης σύνταξης, εκτός από τα 4.500 ένσημα, απαιτείται επιπλέον να έχετε πραγματοποιήσει τουλάχιστον 100 ημέρες ασφάλισης ανά έτος κατά την τελευταία πενταετία πριν από την υποβολή της αίτησης. Οι 100 αυτές ημέρες μπορούν να συμπληρωθούν είτε με εργασία είτε μέσω προαιρετικής ασφάλισης. Εφόσον διαθέτετε ήδη τα απαιτούμενα ένσημα, το μόνο που απομένει είναι η συμπλήρωση των αντίστοιχων ηλικιακών ορίων. Οταν φτάσετε στα 62 έτη, θα μπορείτε να αιτηθείτε μειωμένη σύνταξη, ενώ στα 67 έτη πλήρη σύνταξη, ανάλογα με την επιλογή που εξυπηρετεί καλύτερα τις προσωπικές και οικονομικές σας ανάγκες. Η μείωση της σύνταξής σας στα 62 θα είναι κατά 30% επί της εθνικής συντάξεώς σας.
*Κάθε εβδομάδα η «δημοκρατία» θα φιλοξενεί το ένθετο «Συντάξεις και Ασφαλιστικό» με θέματα του Σπύρου Φρεμεντίτη, δικηγόρου – δημοσιογράφου, ειδικού για ασφαλιστικά και εργατικά θέματα. Στείλτε τις ερωτήσεις σας διαδικτυακά, στο email [email protected] ή στο τηλέφωνο της εφημερίδας: 2130170400.
