Ο Εμμανουήλ Γιουβανόπουλος μιλά στην «Ο.Α.» για το μυθιστόρημά του «Ο κούκος και τ’ αηδόνι», που άρχισε να γράφει όταν ήταν μόλις 8 ετών, το χρυσό μετάλλιο που κέρδισε φέτος στην εθνική Ολυμπιάδα Μαθηματικών και την πανελλήνια πρωτιά στη Φυσική
Είναι μόλις 14 ετών, αλλά εντούτοις ο Εμμανουήλ Γιουβανόπουλος έχει κερδίσει τον θαυμασμό και την εκτίμηση όλων χάρη στην πολυσχιδή και χαρισματική προσωπικότητά του. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» αναφέρεται στο μυθιστόρημά του «Ο κούκος και τ’ αηδόνι», το οποίο αφορά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
- Από τον Σωτήρη Λέτσιο
Αρχισε να το γράφει το 2019, όταν ήταν ακόμη 8 ετών, ενώ το βιβλίο εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2021. Ασχολείται με τη μουσική και συμμετέχει σε διαγωνισμούς Μαθηματικών και Φυσικής. Φέτος, μάλιστα, κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στην εθνική ολυμπιάδα μαθηματικών, ενώ χρυσό μετάλλιο πήρε και στη Φυσική και βγήκε πρώτος πανελληνίως!
Πώς αποφασίσατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα για τη Μικρασιατική Καταστροφή; Πόσο εύκολο ήταν αυτό και πού βασιστήκατε για τη συγκέντρωση του απαραίτητου υλικού;
Στη δική μου περίπτωση αφορμή στάθηκαν η καταγωγή (είμαι πέμπτης γενιάς Μικρασιάτης) και το παιδιάστικο πείσμα, το οποίο μέχρι και σήμερα θα έλεγα με διακατέχει. Οταν άρχισα να πηγαίνω Β’ δημοτικού, στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα μνήμης της σφαγής των Μικρασιατών, ζήτησα από τον διευθυντή του σχολείου να μιλήσω μετά την καθιερωμένη πρωινή προσευχή για το συγκεκριμένο αυτό, δραματικό κεφάλαιο, της σύγχρονης Ιστορίας. Η απάντηση, όμως, η οποία δέχτηκα ήταν η εξής: «Εσύ, βρε μπόμπιρα, θα μιλήσεις για τη Μικρασιατική Καταστροφή;» Βέβαια, απροπό, εκείνο που με στενοχώρησε περισσότερο ήταν πως και κανένας άλλος δεν μίλησε γι’ αυτό το μαύρο κεφάλαιο της ελληνικής και όχι μόνο Ιστορίας. Τότε πείσμωσα, θύμωσα και υποσχέθηκα στον εαυτό μου πως θα γράψω ένα βιβλίο, μια ιστορία, που θα μιλάει για όλα αυτά -και όχι μόνο- που δεν με άφηναν λόγω ηλικίας. Ομως δεν ήταν μόνο αυτό, όπως σας είπα, ήταν και η καταγωγή μου και η συμβίωσή μου με τη γιαγιά μου, η οποία ούσα η ίδια Μικρασιάτισσα και έχοντας ζωντανές τις ιστορίες, τις αφηγήσεις και κυρίως τις ίδιες τις μορφές των παππούδων της, που ήρθαν ακρωτηριασμένοι σωματικά και ψυχικά από τη Σμύρνη, μετέδωσε σε εμένα και τη δίδυμη αδερφή μου όχι μόνο τα γεγονότα, αλλά τη γλώσσα και κυρίως την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στη Μικρασία πριν και κατά τη διάρκεια της Καταστροφής. Ετσι είχα και ένα πρωτόλειο υλικό στη διάθεσή μου, το οποίο κατά τη διάρκεια της συγγραφής μεταμορφώθηκε σε κάτι πολύ περισσότερο.
Θα χρησιμοποιήσω σχήμα λιτότητας και θα πω πως δεν ήταν εύκολο, βέβαια δεν ήταν και αποτρεπτικά δύσκολο, ιδιαίτερα αν το συγκρίνω με το μυθιστόρημα που γράφω τώρα, το οποίο κάποιες στιγμές μού δίνει την εντύπωση πως είναι σχεδόν αδύνατον να αποτυπωθεί. Οχι, με αυτή την έννοια δεν ήταν δύσκολο. Λόγω των ιστοριών της γιαγιάς μου υπήρχε μια βάση, όμως παρ’ όλα αυτά η συμβολοποίηση, η σμυρναίικη διάλεκτος και τα σημεία που ήταν ξεκάθαρα μυθοπλασία θέλανε πολλή δουλειά, προσοχή και σεβασμό στα ιστορικά γεγονότα, ώστε να «σμιλευτεί» και να δοθεί στο μυθιστόρημα η τελική του μορφή. Για να απαντήσω πιο συγκεκριμένα στο ερώτημά σας, η συγκέντρωση του απαραίτητου υλικού έγινε με πολύ κλασικό τρόπο και καθόλου πρωτότυπο, θα έλεγα. Από τα βιβλία Ιστορίας που έχω, και είναι πολλά, από το διαδίκτυο και από τα τεράστια ελληνικά λεξικά που κυκλοφορούν. Σε ό,τι αφορά τη μυθοπλασία, η δημιουργία ήταν εξ ολοκλήρου φανταστική, βασισμένη στη δημιουργική μου φαντασία, που δόξα τω Θεώ μου δόθηκε σε αφθονία και δεν με εγκατέλειψε μέχρι τώρα. Ξέρετε, η φαντασία υποτιμάται κατά κόρον συγκριτικά με το βίωμα. Ομως αυτό, κατά την άποψή μου, δεν ισχύει από λυτα. Η φαντασία, όταν υπάρχει, μαζί με την προϋπάρχουσα εσωτερική μας γνώση μπορεί να οδηγήσει σε θαυμαστά πράγματα. Το κακό είναι πως οι άνθρωποι σήμερα δεν πιστεύουν πλέον στα θαύματα. Αυτό εξάλλου το γνωρίζετε, εσείς, καλύτερα από εμένα.
Σε σχέση με άλλα βιβλία που γράφτηκαν για τη Μικρασιατική Καταστροφή το μυθιστόρημά σας ποιες διαφορές πιστεύετε ότι έχει;
Η ερώτησή σας είναι πολύ καλή, επειδή μου δίνει την ευκαιρία να μιλήσω για την ιδιαιτερότητα του βιβλίου μου. Η πρώτη διαφορά που έχει είναι ότι γράφτηκε από έναν ανήλικο, που παρ’ όλα αυτά απευθύνεται ξεκάθαρα σε ενήλικες. Η δεύτερη, θα έλεγα, διαφορά έγκειται στο ποιος διηγείται αυτήν την ιστορία και σε τι χρόνο: παρελθοντικό, παροντικό; Την ιστορία, λοιπόν, αυτή στο βιβλίο μου τη διηγούνται οι νεκροί, τα θύματα. Οχι οι επιζήσαντες, αλλά οι σφαγιασθέντες Μικρασιάτες. Μια τρίτη θα έλεγα διαφορά είναι ότι μέσω της αφήγησης στήνεται μια άτυπη δίκη, ένα δικαστήριο. Και το πιο εξωπραγματικό ακόμα είναι ότι σε αυτή τη δίκη – αφήγηση πρωτοστατούν πέντε Ερινύες, απόκοσμες μορφές: η Ανάγκη, η Ιστορία, η Μνήμη, η Τιμωρία και η Αλήθεια. Βέβαια, τα ονόματα όλων αυτών των μορφών μέσα στο βιβλίο μου είναι τουρκικά για καθαρά λογοτεχνικούς σκοπούς. Προσωποποίησα αυτές τις πέντε γενικές ιδέες, θα έλεγα, και τις μετέτρεψα σε αιώνιους δικαστές, οι οποίες δικάζουν και ίσως τελικά καταδικάζουν όχι μόνο τους υπαιτίους, αλλά και τους σύγχρονους απόγονους των Μικρασιατών, που έχουν ξεχάσει και σουσουδίζουν σύγχρονες ιστορικές «απόψεις», χωρίς όμως πραγματικό ιστορικό υπόβαθρο.
Επίσης, μια βασική, θα έλεγα, διαφορά είναι η υπερφυσική αντίληψη της Μικρασιατικής Καταστροφής, η οποία είναι διάχυτη μέσα στο μυθιστόρημά μου. Ειδικότερα η αντιμετώπιση της Μικρασιατικής Καταστροφής με μια βιβλική ευλάβεια, προσπαθώντας να αποδώσω, χρησιμοποιώντας το ιστορικό αυτό γεγονός και να υπογραμμίσω την τραγικότητα και τη θνητότητα του κόσμου τούτου. Θα τολμούσα να πω πως μέσα στο βιβλίο μου αντιμετωπίζω τη Μικρασιατική Καταστροφή ως μια μικρή «Αποκάλυψη του Ιωάννη», μια αποκάλυψη πριν από την Αποκάλυψη με αφορμή ένα παρελθοντικό ιστορικό γεγονός, που αφορά όμως το μέλλον. Προσδίδω, δηλαδή, στη Μικρασιατική Καταστροφή τέτοιου είδους ποιοτικές διαστάσεις. Αυτά, πιστεύω, διαφοροποιούν το μυθιστόρημά μου από τα υπόλοιπα που κυκλοφορούν για τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Είναι στους στόχους σας η συγγραφή και άλλων λογοτεχνικών έργων στο μέλλον; Θα γράφατε και πάλι βιβλίο με θέμα την ελληνική Ιστορία ή θα διαλέγατε άλλο θέμα;
Ναι. Οσο υπάρχει η ανάγκη να γράφω, θα γράφω. Ηδη γράφω ένα άλλο μυθιστόρημα, το οποίο μάλιστα είναι και τριλογία. Το θέμα δεν είναι ιστορικό, αν και εμπλέκονται ιστορικά γεγονότα, περισσότερο όμως λόγω εποχής και όχι λόγω πλοκής. Συγκυριακά, θα έλεγα. Αυτό το μυθιστόρημα είναι περισσότερο θεολογικό και φιλοσοφικό. Επίσης, είναι ξεκάθαρη η μυθοπλασία, δεν βασίζεται δηλαδή σε πραγματικά γεγονότα. Είναι ένα πολύ δύσκολο και βαρύ μυθιστόρημα. Με καταπονεί, θα έλεγα, περισσότερο, παρά με χαροποιεί, όπως το προηγούμενό μου πόνημα. Φυσικά είναι πολύ πιο απαιτητικό, αφού καταπιάνεται με πολύ δύσκολα θέματα. Ναι, αν μου γεννιόταν η ανάγκη να γράψω και για κάποιο άλλο ιστορικό γεγονός, μέσα από ένα μυθιστόρημα πάντα, φυσικά και θα το έκανα. Δεν υπάρχει κάποιος φραγμός. Γενικότερα τα θέματα προκύπτουν από την ανάγκη που δημιουργείται κάθε φορά και το τι θέλω να πω στους αναγνώστες μου. Ξέρετε, σε εμένα, τουλάχιστον, η συγγραφή μετατρέπεται σε υπέρλογη πράξη!
Εκτός από τη λογοτεχνία, ποια άλλα ενδιαφέροντα έχετε στον τομέα του πολιτισμού; Ποια είναι τα χόμπι σας στον εκτός σχολείου χρόνο σας;
Μαθαίνω άλλες δύο γλώσσες, πέραν των αγγλικών, τα οποία έχω τελειώσει, γαλλικά και γερμανικά. Μαθαίνω βιολί και θεωρητικά της μουσικής στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Παίρνω μέρος σε διαγωνισμούς, Μαθηματικών και Φυσικής, προς το παρόν. Μάλιστα, φέτος στην Εθνική Ολυμπιάδα Μαθηματικών πήρα χρυσό μετάλλιο και βγήκα δεύτερος πανελληνίως, ενώ στη Φυσική πήρα επίσης χρυσό και βγήκα πρώτος πανελληνίως.
Εχετε κάποια πρότυπα που αποτελούν για εσάς σημείο αναφοράς και έμπνευσης στη ζωή σας;
Πρωταρχικό πρότυπο στη ζωή μου είναι ο Θεός, στον οποίο πιστεύω, ο τριαδικός Θεός! Προσπαθώ να πορεύομαι εν Χριστώ, πράγμα το οποίο όσο μεγαλώνω και αντιλαμβάνομαι τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω μου τόσο πιο δύσκολο γίνεται. Πρέπει να γίνεσαι αγαθός, σχεδόν χαζός, για να μπορέσεις να ανοίξεις την αγκαλιά σου στους γύρω σου και κατά συνέπεια στον Χριστό. Προσπαθώ να κλείνω τα αυτιά μου στην πονηράδα, στο συμφέρον μου, αλλιώς νομίζω πως με τόση αδικία που βλέπω γύρω μου θα κακιώσω. Πρότυπά μου επίσης είναι ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Ιων Δραγούμης και συγγραφικά, όπως είπα, ο Ντοστογιέφσκι.
Τι θα θέλατε να σπουδάσετε μετά την αποφοίτησή σας από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση;
Γιατρός! Αποκλειστικά, εμμονικά και με κάθε κόστος!
Είστε ευχαριστημένος από τον τρόπο λειτουργίας σήμερα της ελληνικής εκπαίδευσης και του τρόπου λειτουργίας του σχολείου;
Οχι δεν είμαι. Και δεν είμαι ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο που λέτε. Επειδή μιλάμε για εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο και όχι για παιδεία. Από πότε γίναμε τόσο τεχνοκρατικός λαός που το σχολείο μας διδάσκει δεξιότητες και όχι αξίες και ιδανικά και όχι βαθιά και πραγματική γνώση; Καταντήσαμε να μετράμε με κομπιουτεράκια την ύλη, τα sos θέματα, τα νέα μέτρα και τις αλλαγές της κυβέρνησης για τις πανελλαδικές. Πώς θα εκπαιδευτούν οι πολίτες του αύριο, με το να εξασφαλίσουν το μηνιάτικο από το δημοτικό; Ποιος θα μάθει στα παιδιά ότι η γνώση δεν είναι εφιάλτης, αλλά δύναμη; Ποιος θα τους διαβάσει ένα ποίημα; Ποιος θα τους εξηγήσει τι σημαίνει να είσαι Ελληνας αλλά ταυτόχρονα και πολίτης του κόσμου χωρίς να εξευτελίζεσαι; Βλέπουμε σήμερα εγκληματικές κυβερνητικές ενέργειες. Ποιος θα μάθει στα παιδιά να αντιδρούν, να ρίχνουν κυβερνήσεις όταν χρειάζεται; Τελικά, ποιος θα τους μάθει να μη φοβούνται; Οταν κάποιος αρχίσει και φροντίζει για όλα αυτά μέσα στα ελληνικά σχολεία, τότε, ίσως, θα μπορούμε να πούμε πως έχουμε και παιδεία και εκπαίδευση.
Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους συμμαθητές σας για το πώς πρέπει να οριοθετούν τους στόχους τους και να είναι περισσότερο δημιουργικοί στα σχολικά τους καθήκοντα;
Δεν ξέρω, πραγματικά, πώς οριοθετεί κάποιος τους στόχους του, επειδή κανονικά οι στόχοι δεν πρέπει να έχουν όρια. Πρέπει συνεχώς να μετατίθενται προς τα πάνω. Ούτε μπορώ να τους καθοδηγήσω για το πώς να είναι πιο δημιουργικοί στα σχολικά τους καθήκοντα. Ισως επειδή εγώ ποτέ δεν είδα το σχολείο ως καθήκον, αλλά ως δικαίωμα. Ενα δικαίωμα, μάλιστα, που δεν είναι αυτονόητο για όλους τους ανθρώπους. Αν θα ήταν κάτι που θα ήθελα να πω στους συμμαθητές μου και που συχνά το λέω και στον εαυτό μου, είναι να προσέξουμε την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας, να ξεκολλήσουμε από τα tablets και τα κινητά και να προσπαθήσουμε να συνηθίσουμε την ανάγνωση βιβλίων σε καθημερινή βάση. Ακόμα και ένα κακό βιβλίο είναι καλύτερο από τα video games και τα μέσα μαζικής δικτύωσης. Ενα κακό βιβλίο μπορεί κάποια στιγμή να σε οδηγήσει σε κάποιο καλύτερο, ένα κακό site όμως μπορεί και να σε καταστρέψει.
Μ.Η.Τ. 232120