Με τον ακραίο, τοξικό και περιθωριακό πολιτικό λόγο του διαχωρίζει και απωθεί, ενώ το κόμμα του δυσκολεύεται πλέον να γοητεύσει τα πλήθη
Φυσιογνωμικά ο Νίκος Φίλης παραπέμπει σε έναν πράο, μετριοπαθή και συμπαθή άνθρωπο. Η ρητορική του, όμως, είναι το ακριβώς αντίθετο: Ο λόγος του έχει άτσαλες «γωνίες».
Συχνά ακούγεται τοξικός, διχαστικός και απαξιωτικός. Ενίοτε και προκλητικός, αν όχι εμπρηστικός. Διόλου τυχαία, άλλωστε, η θητεία του στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων κράτησε μόλις 14 μήνες, έχοντας ήδη προκαλέσει αρκετές δυσλειτουργίες και κοινωνικές αντιδράσεις. Ο Νίκος Φίλης… φρόντισε να συζητηθεί ξανά το τελευταίο 24ωρο με τη στάση του στην Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ. Η εσωκομματική κριτική που άσκησε στον Αλέξη Τσίπρα για την προεκλογική στρατηγική κορυφώθηκε όταν είπε πως «δεν πρέπει να εγκλωβιζόμαστε στον φαντασιακό κυρ Παντελή του μεσαίου χώρου».
Οι απογοητευμένοι
Η εντύπωση που έδωσε μ’ αυτόν τον απαξιωτικό -σχεδόν υβριστικό- χαρακτηρισμό ο Νίκος Φίλης είναι ότι ο ψηφοφόρος του μεσαίου χώρου είναι κάτι σαν… πλέμπα, που δεν αξίζει να ασχολείται μαζί του ο ΣΥΡΙΖΑ. Σαν να ξεχνάει, δηλαδή, ότι το κόμμα του αναρριχήθηκε στην εξουσία μόνο και μόνο επειδή «μάζεψε» τους απογοητευμένους κεντρώους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ.
Το 2009 ο τότε «μικρός» ΣΥΡΙΖΑ
είχε μόλις 315.000 ψηφοφόρους, που προφανώς είναι και οι μόνοι που χαίρουν της εκτίμησης Φίλη. Μετά βίας έμπαινε στη Βουλή το περιθωριοποιημένο κόμμα του. Το 2012 και κυρίως το 2015 οι ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ μετακινήθηκαν μαζικά προς τον ΣΥΡΙΖΑ και του έδωσαν την κυβέρνηση. Με περισσότερους από 2.200.000 ψηφοφόρους πλέον. Οι ίδιοι ήταν που παρείχαν στήριξη και στις εκλογές του 2019, αμέσως μετά την καθίζηση στις ευρωεκλογές.
Το ζητούμενο, όμως, δεν είναι οι εκλογικοί συσχετισμοί, ούτε καν η εσωστρέφεια στον ΣΥΡΙΖΑ με τη φαγωμάρα διαρκείας μεταξύ των τσιπρικών και της «Ομπρέλας» Τσακαλώτου – Φίλη. Το ερώτημα είναι γιατί ο Φίλης απαξιώνει ένα ποσοστό ψηφοφόρων, κεντρώων – κεντροδεξιών – κεντροαριστερών, που μπορεί να ξεπερνάει παραδοσιακά το 70%-80% του εκλογικού σώματος. Αν ήταν αρχηγός κόμματος, τότε με τον απωθητικό λόγο του θα μπορούσε να συγγράψει εγχειρίδιο για το πώς να συρρικνώσεις ένα πολιτικό κόμμα. Η σχολή σκέψης του… κλείνει πάντα το μάτι στην ισχνή ακροαριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ του 3%, εκεί δηλαδή που θεωρεί ότι οι κυρ Παντελήδες δεν έχουν θέση. Ενδεχομένως, βέβαια, αυτή η τακτική να μην έχει μόνο ιδεολογική αφετηρία, αλλά η συμμαχία του με τον Τσακαλώτο να υποκρύπτει και «δελφινισμό» για την επόμενη μέρα.
Όμως, πάνω απ’ όλα υποτίθεται ότι ο Φίλης πρεσβεύει μια «αριστερή οπτική», που δεν διαχωρίζει τους ανθρώπους και τις πληθυσμιακές – κοινωνικές ομάδες με ταμπέλες ούτε τους αποκλείει με ταξικό πρόσημο, χαρακτηρίζοντας υποτιμητικά εκατομμύρια ανθρώπους. Προφανώς, όμως, και ο «φαντασιακός κυρ Παντελής του μεσαίου χώρου» έχει μια αποκρουστική έννοια στο μυαλό του βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ.
Για τον ίδιο αυτός ο κεντρώος ψηφοφόρος, για τον οποίο διαγκωνίζονται όλα τα κόμματα, φαίνεται ότι είναι ανεπιθύμητος. Αν ήταν η πρώτη φορά που ο Νίκος Φίλης προκαλούσε και τα έκανε θάλασσα, τότε θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια κακή διατύπωση, για μια άτυχη στιγμή. Δεν είναι, όμως.
Το 2015, μιλώντας στην εκπομπή του Νίκου Χατζηνικολάου στο Star, υποστήριξε ότι «δεν υπήρξε Γενοκτονία των Ποντίων, σύμφωνα με την αυστηρά επιστημονική έννοια του όρου, αλλά αιματηρή εθνοκάθαρση». Η ανιστόρητη δήλωσή του προκάλεσε πολιτικό σάλο κι αντιδράσεις, ακόμα και μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αντίθετα, τα τουρκικά ΜΜΕ πανηγύριζαν.
Η εμμονή του κατά των Θρησκευτικών στα σχολεία και της Εκκλησίας είναι σταθερή. Το 2021 ισχυρίστηκε σε συνέντευξή του στα «Παραπολιτικά» ότι ο Τσίπρας τον έδιωξε από υπουργό Παιδείας λόγω Εκκλησίας. «Επρεπε να δώσουμε μάχη να μην αναγράφεται στο Σύνταγμα πως επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η Ορθοδοξία» είπε, προσθέτοντας: «Το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία συνιστά χριστιανική κατήχηση, πρόκειται για κουραφέξαλα». Οι αντιδράσεις και τότε ήταν, αναμενόμενα, πολλές.
Ακόμα, όμως, και το καθαρά πολιτικό έργο του στο υπουργείο Παιδείας γνώρισε συντριβή και κρίνεται -εκ των πραγμάτων- ως άκρως αποτυχημένο. Οι αλλαγές που ήθελε να κάνει στους λίγους μήνες ως υπουργός καταρρίφθηκαν μέσα σε δύο χρόνια από το Συμβούλιο της Επικρατείας, προκαλώντας το 2018 βαρύ πλήγμα τόσο στον ίδιο όσο και στην τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε «αντισυνταγματικές και αντίθετες με τις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Ανθρώπου τις αλλαγές στη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών».
Οι ακραίες θέσεις που διατυπώνει με μεγάλη συχνότητα ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ έχουν αρνητικό αντίκτυπο τόσο σε ένα μεγάλο φάσμα της κοινωνίας όσο και στο ίδιο το κόμμα του, που δυσκολεύεται πλέον να γοητεύσει τα πλήθη, όπως πριν από το 2015, παρά τις κραυγαλέες αποτυχίες της Ν.Δ. Προφανώς, και για τον Νίκο Φίλη η λύση είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να ξαναγίνει το μικρό κόμμα περιθωρίου, που συγκέντρωνε το 3%-4% των «εκλεκτών» -όπως λογικά θεωρεί- ψηφοφόρων του, οι οποίοι δεν είχαν σχέση με τον μεσαίο χώρο. Αυτά, βέβαια, αφορούν μόνο τον ίδιο και το κόμμα του. Το σίγουρο είναι ότι ο συχνά προσβλητικός πολιτικός λόγος του Νίκου Φίλη βρίσκεται ήδη στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας. Ακριβώς επειδή, αντί να ενώνει, διαχωρίζει. Και, αντί να προσελκύει, απωθεί.
Βασίλης Γαλούπης
