Η κυπριακή πλευρά κατηγορεί τον ΑΔΜΗΕ για εκβιασμό, ενώ η Αθήνα προσπαθεί να «σβήσει φωτιές» μετά το δημόσιο ράπισμα Χριστοδουλίδη
Σε ένα ακόμη διπλωματικό και ενεργειακό φιάσκο εξελίσσεται η υπόθεση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, με τη Λευκωσία να «αδειάζει» δημοσίως την κυβέρνηση Μητσοτάκη και το Μαξίμου να επιχειρεί άρον άρον damage control. Το έργο, που κάποτε παρουσιαζόταν ως «εμβληματικό βήμα ενεργειακής ενοποίησης» Ελλάδας, Κύπρου και Ευρώπης, βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν το οριστικό ναυάγιο.
Ρήξη Αθήνας – Λευκωσίας και σιωπή Μαξίμου
Αφορμή για τη νέα κρίση αποτέλεσαν οι σκληρές δηλώσεις του Κύπριου προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος κατηγόρησε τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ ότι επιχειρεί να εκβιάσει την κυπριακή κυβέρνηση. «Αν νομίζει ότι με τέτοιες επιστολές ή πληρωμένες καταχωρίσεις θα εκβιάσει την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν ξέρει με ποιους έχει να κάνει», είπε χαρακτηριστικά ο Χριστοδουλίδης, ρίχνοντας λάδι στη φωτιά.
Η αντίδραση της Αθήνας ήταν πανικόβλητη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που πληροφορήθηκε την κρίση ενώ βρισκόταν στην Αμοργό, συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου με τη συμμετοχή του υπουργείου Ενέργειας και της διοίκησης του ΑΔΜΗΕ. Παρά ταύτα, η κυβέρνηση προτίμησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους, προσπαθώντας να αποφύγει το πολιτικό κόστος μιας ανοιχτής ρήξης με τη Λευκωσία. Η μόνη «ενημέρωση» που δόθηκε ήταν μια ουδέτερη φράση πως «ο πρωθυπουργός ενημερώθηκε» για την κατάσταση και θα υπάρξουν «σύντομα τοποθετήσεις».
Πίσω όμως από τη σιωπή του Μαξίμου κρύβεται η πλήρης απώλεια ελέγχου ενός έργου που είχε παρουσιαστεί ως προσωπικό επίτευγμα του Κυριάκου Μητσοτάκη και του τότε υπουργού Ενέργειας.
Το κυπριακό «όχι»
Η ουσία της διαφωνίας αφορά τα οικονομικά και ρυθμιστικά ζητήματα του έργου Great Sea Interconnector (GSI). Η κυπριακή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕΚ) ενέκρινε μερικώς το αίτημα του ΑΔΜΗΕ, αναγνωρίζοντας μόλις 82 εκατ. ευρώ από τις συνολικές δαπάνες ύψους 251 εκατ. ευρώ, παραπέμποντας τα υπόλοιπα 170 εκατ. για αξιολόγηση μετά την ολοκλήρωση του έργου. Επιπλέον, αποφάσισε να επιτρέψει την ανάκτηση μόλις 25 εκατ. ευρώ ετησίως από το 2025, ποσό που το κυπριακό Υπουργείο Οικονομικών αρνείται να εγκρίνει, με τον υπουργό Μάκη Κεραυνό να δηλώνει ότι «το έργο δεν είναι βιώσιμο».
Αυτές οι αποφάσεις προκάλεσαν την ένσταση του ΑΔΜΗΕ, ο οποίος ζήτησε αναθεώρηση, υποστηρίζοντας ότι έχει ήδη καταθέσει όλα τα τιμολόγια και τα τεκμήρια των δαπανών. Το αίτημα αυτό ήταν που προκάλεσε την έκρηξη Χριστοδουλίδη.
Ο ΑΔΜΗΕ απάντησε με ανακοίνωση, κάνοντας λόγο για «αυθαίρετες πληροφορίες» και τονίζοντας ότι ζητά μόνο τα συμφωνημένα 25 εκατ. ευρώ για το 2025, χωρίς να διεκδικεί επιπλέον ποσά. Ωστόσο, η ουσία παραμένει: η Κύπρος δεν εμπιστεύεται τον τρόπο που η ελληνική πλευρά χειρίζεται το έργο και επιδιώκει να κρατήσει τον πλήρη έλεγχο.
Εκκρεμότητες και αδιέξοδα
Το έργο σκοντάφτει σε έξι μεγάλες εκκρεμότητες που δύσκολα θα λυθούν σύντομα:
Τη διαφωνία για τα ανακτήσιμα έσοδα του ΑΔΜΗΕ.
Το αδιέξοδο με τα 25 εκατ. ευρώ που η Λευκωσία αρνείται να εγκρίνει.
Τη μη μεταβίβαση των αδειών του καλωδίου από τον παλιό operator (Euroasia Interconnector).
Την καθυστέρηση στην έκδοση της ρυθμιστικής απόφασης για το επιτρεπόμενο έσοδο (WACC).
Την εκκρεμότητα κοινής απόφασης των δύο Ρυθμιστικών Αρχών για τις λειτουργικές δαπάνες.
Την αναγνώριση του κόστους από τις «σταλίες» — περίπου 19 εκατ. ευρώ για ερευνητικά σκάφη που έμειναν αδρανή.
Με αυτά τα δεδομένα, η προοπτική να προχωρήσει το έργο μέσα στα επόμενα χρόνια μοιάζει ολοένα και πιο μακρινή.
Το μεγαλύτερο πλήγμα για την ελληνική κυβέρνηση είναι πολιτικό. Πριν λίγες εβδομάδες, στη Νέα Υόρκη, ο Μητσοτάκης και ο Χριστοδουλίδης είχαν κάνει κοινές δηλώσεις για τη «στρατηγική σημασία» του έργου και τη δέσμευσή τους να το ολοκληρώσουν. Τώρα, η Κύπρος καταγγέλλει δημόσια τον ελληνικό Διαχειριστή και η Αθήνα κάνει πως δεν ακούει.
Κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα αρχίζουν ήδη να μιλούν για «πιθανότητα μη υλοποίησης», προετοιμάζοντας το έδαφος για ένα διαχειριστικό πισωγύρισμα. Ουσιαστικά, το Μαξίμου δείχνει να εγκαταλείπει το έργο, επιδιώκοντας απλώς να αποτρέψει μια ανοιχτή διπλωματική κρίση με τη Λευκωσία.
Σκιά Τουρκίας και γεωπολιτικός πονοκέφαλος
Πέρα από τις οικονομικές διαφορές, ο παράγοντας Τουρκία κάνει το έργο ακόμη πιο αβέβαιο. Η Άγκυρα εξακολουθεί να αμφισβητεί τις θαλάσσιες έρευνες σε διεθνή ύδατα, μπλοκάροντας την προετοιμασία του έργου και επιβεβαιώνοντας ότι η ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου δεν μπορεί να εξαρτάται από ένα πολιτικά εύθραυστο σχέδιο.
Μετά την Κάσο, η κυβέρνηση Μαξίμου έχει υιοθετήσει μία πλήρως υποχωρητική γραμμή απέναντι στη Τουρκία με αποτέλεσμα πέρα από όσα αναφέρονται ως τυπικά αίτια για την μη υλοποίηση ενός κρίσιμου έργου υποδομής, στην πραγματικότητα βασικό αίτιο να καταλήγει να είναι η αδυναμία της κυβέρνησης Μητσοτάκη να ορθώσει ανάστημα σε ό,τι αφορά την ελληνική ΑΟΖ και τα χωρικά μας ύδατα, αφήνοντας έτσι την Τουρκία να μπλοκάρει και να βάζει βέτο σε εσωτερικές υποθέσεις και διεθνείς συμβάσεις που δεν την αφορούν.
