«Σκέπτομαι / φίλοι που είστε όλοι εσείς μαζί μας απόψε εδώ / σκέπτομαι το ρήμα επισκέπτομαι / Η επίσκεψη είναι σκέψη για κάτι / Οποιος επισκέπτεται σκέπτεται κάτι, σκέπτεται αυτό που επι- / σκέπτεται / Ο Οιδίπους επισκέπτεται αυτό που σκέπτεται / Σκέπτεται αυτό που επισκέπτεται / Ο Οιδίπους έρχεται εδώ επισκέπτης / Επισκέπτεται τον τάφο του / Αυτόν σκέπτεται. Σκέπτεται και επισκέπτεται τον τάφο του / Τον επισκέπτεται όχι σαν φίλος, αλλά σαν ξένος / Σαν ξένος έρχεται να ζητήσει φιλοξενία, να φιλοξενηθεί / στον τάφο του» (Δημήτρης Λιγνάδης, «Σοφοκλέους Οιδίπους επί Κολωνώ», Νεφέλη 2017).
- Από τον Νίκο Παπουτσόπουλο
Την Υβρη και τη Νέμεση προβάλλουν και ερμηνεύουν τα πάθη του Οιδίποδα, πρωταγωνιστή του κορυφαίου έργου της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας, το οποίο ο ποιητής παρουσίασε στο κοινό για πρώτη φορά στα 428 π.Χ., στη δίνη των δεινών του εμφυλίου πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει τους κατοίκους των Αθηνών, την «πρώτη και μόνη στην αρχαιότητα τραγωδία όπου συμβαίνει μια συνειδησιακή διερεύνηση, το πρώτο δηλαδή ψυχολογικό δράμα, που δεν παύει όμως να είναι και δράμα ηθικής προσωπικότητος», όπως σημείωνε ο Π. Σπανδωνίδης.
Το Εθνικό (Βασιλικό) Θέατρο ήδη από την εποχή της ίδρυσής του διδάσκει υποδειγματικά με σειρά παραστάσεων στην Ελλάδα έργα των αρχαίων ποιητών και μεταφέρει με περιοδείες σε όλον τον κόσμο τον θησαυρό του ελληνικού πολιτισμού. Στο επίκεντρο των παραστάσεων του αρχαίου δράματος, όπου το Εθνικό Θέατρο κυριαρχεί, ο δραματικός «Οιδίπους» ανατρέπει με αυθάδεια τις ισορροπίες της κοινωνίας, καθώς λύνει το αίνιγμα της Σφίγγας, του τέρατος που κατοικεί εκτός των τειχών των Θηβών, εισέρχεται θριαμβικά στην πόλη, καταλαμβάνει την εξουσία αφού είναι ο σωτήρας της πόλης, αναπληρώνει με οίηση και αλαζονεία το συζυγικό κενό, ενώ έχει πλέον μεταφέρει με την παραβίαση του ηθικού νόμου το μίασμα στην πολιτεία. Ο Οιδίπους επισκέπτεται εκείνο ακριβώς που σκέπτεται: το μίασμα ή τη μετάδοση και διασπορά της ηθικής και πνευματικής λοιμικής στην κοινωνία, της νόσου που ασφαλώς υποκρύπτει περισσότερους κινδύνους στους έγκλειστους πολίτες από εκείνον που επιφυλάσσουν οι ιικές μεταλλάξεις. «Επικίνδυνο άνθρωπο», άλλωστε, χαρακτήρισε η υπουργός Πολιτισμού τον διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, ο οποίος «με βαθιά υποκριτική τέχνη μάς εξαπάτησε και με εξαπάτησε», και, προκειμένου να δώσει τα εύσημα στην κυβέρνηση επειδή της ανέθεσε το υπουργείο για να προωθήσει τα μεγάλα και εμβληματικά έργα ανάπτυξης που καθυστερούσαν και χρόνιζαν, επέρριψε ασμένως, κατά την προσφιλή πολιτική πρακτική, ευθύνες σε κομματικούς αντιπάλους και πρόσθεσε πως «αυτό όμως προκύπτει τώρα. Αν ήταν και το γνώριζε και η υπουργός Πολιτισμού (η Λυδία Κονιόρδου), γιατί δεν εμπόδισε το Εθνικό Θέατρο το 2018 να τον χρησιμοποιήσει και γιατί η πρώην υπουργός Πολιτισμού συμπρωταγωνίστησε μαζί του στον “Οιδίποδα”; Γνώριζε και δέχθηκε να παίξει; Αν ναι, οι ευθύνες είναι αλλού» (!).
Η υπουργός Πολιτισμού, η οποία επί δέκα έτη διετέλεσε γενική γραμματεύς του υπουργείου, αγνοούσε, σύμφωνα με τις δηλώσεις της, το ήθος του διευθυντή που η ίδια διόρισε για «λόγους δημοσίου συμφέροντος» (!) με την ανάληψη των καθηκόντων της στην ηγεσία του «εποπτευόμενου» Εθνικού Θεάτρου, ωστόσο γνώριζε πως «οι περισσότεροι καλλιτέχνες, εν πολλοίς, κινούνται στον χώρο της μαύρης οικονομίας» (!), τους οποίους απέφυγε, φυσικά, να κατονομάσει. Εξάλλου, η υπουργός Πολιτισμού είχε εστιάσει το ενδιαφέρον στην οικονομική ευημερία της χώρας και την υλοποίηση των αναπτυξιακών οραμάτων της κυβέρνησης, με την επίσπευση της ολοκλήρωσης των έργων πολιτισμού και την αξιοποίηση των αγαθών της εθνικής κληρονομίας, με τη συνδρομή των φιλότεχνων επενδυτών και φιλόμουσων χορηγών, σε ένα διαφανές «μεικτό σύστημα υποδομών και επενδύσεων τόσο από το Δημόσιο όσο και από ιδιώτες», σύμφωνα με τις δηλώσεις της. Με την ιδιαίτερη ευαισθησία που τη διακρίνει για την προστασία, διαφύλαξη και ανάδειξη των αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων, ύστερα από την πυρκαγιά που απείλησε σοβαρά την ακεραιότητα των μνημείων των Μυκηνών, διαπίστωνε τη «μικρότερη δυνατή φθορά», καθώς «αυτό που θα βλέπουν οι επισκέπτες τις επόμενες μέρες είναι λίγο μαύρο στο χώμα. Έχει καεί αυτό που ονομάζουμε πούσι».
Στους «εποπτευόμενους» από το επιτελικό κράτος αρχαιολογικούς τόπους και αύλειους χώρους μουσείων, όπου είχε καταφύγει η κυρία υπουργός, για να «διακτινίσει τον σύγχρονο πολιτισμό» και να προσφέρει στο θέρος της λοιμικής με τον νέο (!) θεσμό «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» ασφαλείς υγειονομικά εκδηλώσεις από τους «εποπτευόμενους φορείς», και είχε καλέσει με τις οικείες επικοινωνιακές αρετές της ακολουθίας της «τους εφόρους των αρχαιοτήτων, τους επικεφαλής των μουσείων και τις δικές τους ομάδες, προκειμένου οι εκδηλώσεις να πραγματοποιηθούν με απόλυτη επιτυχία, δίνοντας τον δικό τους τόνο το φετινό καλοκαίρι αλλά και με την αυστηρή τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων». Ως ανταπόδοση των πιστών και άριστων υγειονομικών υπηρεσιών που προσέφεραν οι «εποπτευόμενοι» φορείς στις θερινές εκδηλώσεις πολιτισμού, η κυρία υπουργός, η σταδιοδρομία της οποίας «ακολούθησε την εκ του νόμου προβλεπόμενη εξέλιξη», με την οίηση και την αλαζονεία της εξουσίας, απαξιωτικές επεφύλαξε συμπεριφορές σε συναδέλφους της (όπως το πολιτιστικό κρεσέντο στους Φιλίππους – «όχι μαγκιές σε μένα»), κατά τη διάρκεια των περιοδειών της σε ιστορικούς τόπους οι οποίοι φιλοξένησαν τις εκδηλώσεις του πολιτιστικού θέρους της λοιμικής.
Παράλληλα, εκδηλώνει την πρόθεση να μεταβάλει το νομικό καθεστώς των μεγάλων μουσείων της χώρας για τη «βελτίωση της αποδοτικότητάς τους, μέσω της αξιοποίησης των μεθόδων διοίκησης και διαχείρισης επιχειρήσεων, επικοινωνίας και marketing» και την αναβάθμιση των υπηρεσιών όλων των «εποπτευόμενων» φορέων για την παιδεία και την καλλιέργεια των πολιτών, τη «βιωματική διδασκαλία», το πρωτότυπο εκπαιδευτικό και καλλιτεχνικό εγχείρημα των παραγωγών του Εθνικού Θεάτρου, για την εξοικείωση του θεατή με την Ιστορία και τα κείμενα, καθώς λοιμός πλήττει την πόλη και καθώς «ο Οιδίπους έρχεται εδώ επισκέπτης / Επισκέπτεται τον τάφο του / Αυτόν σκέπτεται. Σκέπτεται και επισκέπτεται τον τάφο του».
«Τότε, ο Ζεύς» έγραφε ο πατέρας του τέως διευθυντή του «εποπτευόμενου» από το υπουργείο Πολιτισμού φορέα, «επειδή φοβήθηκε για το γένος μας μην ξεκληριστεί, στέλνει τον Ερμή να φέρει στους ανθρώπους την ΑΙΔΩ και τη ΔΙΚΗ για να διακανονισθεί η αρμονία των σχέσεων στις πολιτείες και να αποτελέσουν στοιχεία δημιουργικής φιλίας. Ερώτησε όμως ο Ερμής τον Δία με ποιον τρόπο να κατανείμει (την ΝΤΡΟΠΗ και τη ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ). Του είπε: “Να μοιράσω αυτά τα δύο στοιχεία έτσι όπως έχουν κατανεμηθεί οι τέχνες; Και έχουν μοιρασθεί με αυτόν τον τρόπο: π.χ., ένας που ξέρει από ιατρική είναι αρκετός για πολλούς πολίτες, το ίδιο και οι άλλοι τεχνίτες. Έτσι, λοιπόν, να τοποθετήσω τη ΔΙΚΗ και την ΑΙΔΩ ή να τη μοιράσω σε όλους τους ανθρώπους;” “Σε όλους να τη μοιράσεις” είπε ο Δίας “και όλοι ας μετέχουν σ’ αυτά τα δύο, γιατί δεν θα ήταν δυνατό να υπάρχουν πολιτείες, εάν λίγοι μετείχαν σ’ αυτά τα δύο, όπως στις άλλες τέχνες. Και βάλε νόμο, από μένα διαταγμένο, όποιος δεν μπορεί να μετέχει στην ΑΙΔΩ και στη ΔΙΚΗ να τον σκοτώνουν ως αρρώστια της πολιτείας (και νόμον θες παρ’ εμού τον μη δυνάμενον αιδούς και δίκης μετέχειν κτείνειν ως νόσον της πόλεως)”». (Τάσος Λιγνάδης, «Καταρρέω», εκδόσεις Ακρίτας, 1990.)
