Εφοπλιστές: Ποιοι φεύγουν , ποιοι (επι)μένουν

Τα capital controls, οι φόροι και οι προτεραιότητες από την κυβέρνηση που θα προκύψει για τη Ναυτιλία

Στις πρώτες δυσκολίες, ορισμένοι Ελληνες εφοπλιστές ετοίμασαν βαλίτσες. Βασικός προορισμός, η Κύπρος αλλά όχι ο μοναδικός. Μονακό, Σιγκαπούρη, Ντουμπάι είναι από τα διεθνή ναυτιλιακά κέντρα που επίσης συγκεντρώνουν προτιμήσεις. Με δεδομένη την οικονομική και τραπεζική συγκυρία στη χώρα, πολλές (εισηγμένες και μη) ναυτιλιακές εταιρίες προτίμησαν να βρεθούν στην «ασφαλή πλευρά» του επιχειρηματικού παιχνιδιού.

Την ίδια ώρα όμως, άλλοι ναυτιλιακοί όμιλοι, όπως ο όμιλος Αγγελικούση, ο όμιλος Βαρδινογιάννη, ο όμιλος Μελισσανίδη αλλά και άλλοι, διατηρούν αδιασάλευτη την παρουσία και τη δραστηριότητά τους στην Ελλάδα, αποδεικνύοντας ότι οι σειρήνες των ξένων ναυτιλιακών κέντρων δεν βρίσκουν πάντα ευήκοα ώτα.

Λογαριασμοί

Καλά πληροφορημένες πηγές στη Λευκωσία αναφέρουν ότι πρόσφατα στη Μεγαλόνησο ιδρύθηκαν εταιρίες και ανοίχθηκαν τραπεζικοί λογαριασμοί για γνωστά ονόματα της ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας. Αναφέρονται οι όμιλοι Navios, με επικεφαλής την Αγγελική Φράγκου, η Neda Maritime Agency του Νίκου Λυκιαρδόπουλου, οι εταιρίες Star Bulk και Ocenbulk, που ανήκουν στον Πέτρο Παππά και σε αμερικανική επενδυτική εταιρία, η New Shipping του Αδάμ Πολέμη, η Enesel του Νίκου Λαιμού, η Allseas του Μιχάλη Μποντούρογλου, η Samos Streamship, συμφερόντων του ομίλου Ιγγλέση, ο όμιλος των αδελφών Λασκαρίδη, η Safe Bulkers του Πόλυ Β. Χατζηϊωάννου, η Target Marine του Αντώνη Κομνηνού, η W Marine του Γιάννη Σαραντίτη, η Mantinia της Φωτεινής Καραμανλή, η Almi Marine του Κ. Φωστηρόπουλου, η Efshipping των Αριστείδη και Χρήστου Ευσταθίου, η Shipmanagement του ομίλου Χανδρή, η Alma Maritime του Σταμάτη Μολάρη κ.ά. Μάλιστα, τα ονόματα αυτά βγήκαν στη φόρα και διεθνώς από τη ναυτιλιακή έκδοση «TradeWinds».

Οι λόγοι που «ανάγκασαν» τους εφοπλιστές να προβούν σε τέτοιες κινήσεις, προληπτικού προς το παρόν, όπως διαρρέεται χαρακτήρα, είναι πολλοί και σύνθετοι. Ο πρώτος είναι τα capital controls. Δηλαδή, άνοιξαν λογαριασμούς αλλού, για να μπορούν να τους κινούν κατά το δοκούν. Εκεί λέγεται ότι μπαίνουν πια και οι ναύλοι των στόλων τους. Οι ναυτιλιακές αποτελούν ασφαλώς έναν από τους πλέον παγκοσμιοποιημένους κλάδους, με αποτέλεσμα η ανωμαλία που επικρατεί στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα ως προς τις τράπεζες, την πολιτική και κοινωνική σταθερότητα καθώς και η έλλειψη οποιασδήποτε μορφής στήριξης της επιχειρηματικότητας να αποτελέσουν αθροιστικά αντικίνητρο για την παραμονή στην Ελλάδα ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Ομως γιατί άλλοι μένουν, όταν άλλοι δείχνουν να φεύγουν;

Επειδή σε όλα τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν οι φόροι που επιβάλλει πλέον το τρίτο Μνημόνιο, τους οποίους κάποιοι μπορεί να μη θέλουν να πληρώσουν… Η φορολογική επιβάρυνση (ετήσια αύξηση 4% του συντελεστή φόρου χωρητικότητας πλοίων) δεν είναι καταρχάς τέτοια, ώστε να δεχτεί σημαντικό πλήγμα η ανταγωνιστικότητα της ποντοπόρου ναυτιλίας της χώρας.

Εταιρικά κέρδη

Σε όλα τα κράτη με αναπτυγμένη ναυτιλία, κυρίως δε σε αυτά της Ε.Ε., ισχύει ο διεθνής tonnage tax.

Δηλαδή, δεν φορολογούνται τα εταιρικά κέρδη, αλλά συμφωνείται ένας φορολογικός συντελεστής ανά τόνο (φόρος χωρητικότητας των πλοίων). Ομως πιθανή αύξηση της φορολογίας και συνέχιση της αστάθειας είναι δύο βασικοί παράγοντες που, αν επικρατήσουν, θα αναγκάσουν τους εφοπλιστές να αποφασίσουν μονιμότερες λύσεις εκτός Ελλάδας. Μεταξύ των λόγων που κάποιοι φεύγουν αναφέρεται, βέβαια, από ορισμένους κύκλους και το περιουσιολόγιο… Ωστόσο η Εφορία μεγάλου πλούτου ήδη έχει προσκαλέσει πολλούς πλοιοκτήτες, από πέρυσι ακόμα, γι’ αυτή την υπόθεση. Ετσι, είναι το άθροισμα όλων των παραπάνω -και όχι μόνο- που δημιουργεί την υφέρπουσα τάση εξόδου από την Ελλάδα.

Η σημαντική ανάπτυξη της ελληνικής ναυτιλίας έχει προκαλέσει την μήνιν αρκετών ανταγωνιστικών ναυτιλιών άλλων κρατών, που δεν φείδονται αρνητικής κριτικής για το φορολογικό καθεστώς που είχε ο κλάδος στην Ελλάδα – σύμφωνα δε με έγκυρες πηγές, οι κριτικές πηγάζουν ειδικότερα από γερμανικά ναυτιλιακά αλλά και τραπεζικά συμφέροντα, που βλέπουν τα μερίδιά τους στην παγκόσμια ναυτιλιακή αγορά να σμικρύνονται. Ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, η ζημιά αυτή οφείλεται κυρίως και πρωτίστως στην κρίση που επικράτησε στις ναυλαγορές, η οποία είχε αποτέλεσμα αφενός γερμανικές τράπεζες να υποστούν ζημιές δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από επισφαλείς απαιτήσεις, αφετέρου στη χασούρα που υπέστησαν χιλιάδες Γερμανοί μικροεπενδυτές, που είχαν καταθέσει χρήματα σε μικρά, ετερογενή ναυτιλιακά μορφώματα, προσβλέποντας στη μη πληρωμή φόρων.

Επίσης, είναι γνωστό ότι η ανυπαρξία χρηματοδότησης από τις ελληνικές τράπεζες έστρεψε μεγάλο αριθμό ελληνικών ναυτιλιακών προς θεσμικούς επενδυτές και ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, που, σύμφωνα με έγκυρους υπολογισμούς, και αυτοί οι ξένοι πιέζουν τους εφοπλιστές να φύγουν από την Ελλάδα, ώστε να γλιτώσουν επιβαρύνσεις. Δικαιολογίες λένε, πάντως, κάποιοι ομόλογοί τους εφοπλιστές, που επίσης έχουν ξένους στις εταιρίες τους και τους πείθουν να παραμείνουν εδώ.

Το ελληνικό νηολόγιο -που επί σειρά πάρα πολλών ετών βρίσκεται μονίμως στις πρώτες θέσεις στις σημαίες της Ε.Ε.- άρχισε να γνωρίζει ημέρες δόξας από το 1975.

Το θεσμικό πλαίσιο

Με τον ν. 27/1975 τέθηκαν οι βάσεις για τη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου ικανού να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να ωθήσει τις εταιρίες των Ελλήνων εφοπλιστών να επιστρέψουν στα πάτρια εδάφη. Αρχιζε με αυτό τον τρόπο και η διαχείριση των πλοίων από την Ελλάδα, προσελκύοντας ταυτοχρόνως στη χώρα και τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών στον ναυτιλιακό κλάδο.

Ενα σοβαρό θέμα με το οποίο θα πρέπει να ασχοληθεί άμεσα η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου είναι το ζήτημα της παράτασης της εθελοντικής συνεισφοράς των ελληνόκτητων πλοίων. Στην τριετία 2013-2015 της εθελοντικής αυτής αρωγής του, ο ελληνικός ναυτιλιακός κλάδος συνεισέφερε 420.000.000 ευρώ, τη δε συμφωνία είχαν υπογράψει το 99% των Ελλήνων εφοπλιστών. Ομως στις νέες συζητήσεις, που πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα, από τον Οκτώβριο, οι εφοπλιστές πρέπει να πειστούν να δεχτούν παράταση της εθελοντικής συνεισφοράς τους έως και τη χρήση 2018. Με δεδομένο ωστόσο ότι το Σύνταγμα αναφέρει ρητά πως πρόκειται περί εθελοντικής συνεισφοράς και μόνον, υπάρχουν σήμερα αμφιβολίες για τον αριθμό των εφοπλιστών που θα θελήσουν να υπογράψουν την παράταση.

Εχουν δώσει πολλά για δεκαετίες 

Πάντως, ακόμα και αν τελικά αρκετοί ναυτιλιακοί όμιλοι αποφασίσουν να μετακινήσουν μόνιμα πλέον την έδρα τους εκτός Ελλάδας, δεν μπορεί κανείς εύκολα να κακίσει τον κλάδο, αν σκεφτεί πόσο πολύ και πόσο πολλά έχει συνεισφέρει επί τόσες δεκαετίες στην ελληνική οικονομία. Αλλωστε, αυτοί που εμφανίζονται να βρίσκονται προ της εξόδου είναι μια μειοψηφία. Δεν πρέπει να παραγνωρίζονται, έτσι, οι χιλιάδες θέσεις εργασίας που έχουν δημιουργηθεί, η συμμετοχή του με 7%+ στο ελληνικό ΑΕΠ, η εισροή συναλλάγματος (περισσότερα από 13 δισ. ευρώ μόνο το 2014), η πρώτη θέση που κατέχει κάθε χρόνο στη διεθνή κατάταξη και μερίδιο μεγαλύτερο από το 16% της παγκόσμιας χωρητικότητας νεκρού φορτίου (dwt) που έχει υπό τον έλεγχό του.