Οι Τούρκοι θεωρούν ότι πέτυχαν τον στόχο τους και πανηγυρίζουν μετά το διαφαινόμενο ναυάγιο της διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου
Aλλος ένας διασυρμός της κυβέρνησης Μητσοτάκη, άλλος ένας διασυρμός του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και, δυστυχώς, εξαιτίας των δικών τους λαθών άλλος ένας διασυρμός της Ελλάδας λόγω του διαφαινόμενου ναυαγίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου και της έρευνας που διεξάγει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Η Τουρκία την ίδια στιγμή πανηγυρίζει, καθώς θεωρεί ότι οι δικές της αντιδράσεις και απειλές είναι αυτές σταμάτησαν το έργο της διασύνδεσης. Οι τουρκικές εφημερίδες έχουν πρωτοσέλιδο την αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να προστατέψει τα δικαιώματα της χώρας μας.
Το διαφαινόμενο ναυάγιο θα είναι ένα τεράστιο πλήγμα για τα εθνικά συμφέροντα της χώρας μας, καθώς η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, που είναι μέρος ενός μεγαλύτερου έργου, της διασύνδεσης δηλαδή και με το Ισραήλ και κατά συνέπεια και της Ευρώπης με την ανατολική Μεσόγειο, είναι ιδιαίτερα σημαντική για ενεργειακούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους, ενώ θα ήταν μια έμπρακτη και ουσιαστική απάντηση στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Γι’ αυτό εξάλλου η Τουρκία πανηγυρίζει. Ακόμα μία φορά ο υπουργός Εξωτερικών πιάστηκε… στον ύπνο, καθώς μέχρι και την παραμονή της δήλωσης του Κύπριου υπουργού Οικονομικών περί μη βιωσιμότητας του έργου δήλωνε ότι είναι σε καλό δρόμο!
Στο μεταξύ, χθες η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επιβεβαίωσε ότι διεξάγει έρευνα για το έργο. «Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί να επιβεβαιώσει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα» ανέφερε η εισαγγελία, που έχει επικεφαλής τη Λάουρα Κοβέσι, σε γραπτή απάντησή της στο Reuters. «Δεν μπορούν να δοθούν περαιτέρω λεπτομέρειες προς το παρόν, ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο το αποτέλεσμα της έρευνας» ανέφερε, ωστόσο η έρευνα διεξάγεται για να εξεταστούν πιθανές ποινικές παραβάσεις που σχετίζονται με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, που είναι μέρος ενός μεγαλύτερου project για σύνδεση και με το Ισραήλ, ώστε να συνδεθεί η Ευρώπη με την ανατολική Μεσόγειο.
Εξαιτίας της ευρωπαϊκής διάστασης του έργου, καθώς η Ε.Ε θα συμμετάσχει στη χρηματοδότηση, στο θέμα δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα, καθώς το Reuters αναφέρει, επιρρίπτοντας εμμέσως πλην σαφώς ευθύνες στον ΑΔΜΗΕ: «Ο ελληνικός διαχειριστής του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, ο ΑΔΜΗΕ, υλοποιεί το έργο “Great Sea Interconnector”, που θα συνδέει τα δίκτυα μεταφοράς Ευρώπης, και Κύπρου και σε επόμενο στάδιο θα επεκταθεί μέχρι το Ισραήλ. Το έργο έχει αντιμετωπίσει πολλαπλές καθυστερήσεις, ενώ η Λευκωσία έχει ζητήσει διευκρινίσεις σχετικά με το κόστος και τη βιωσιμότητά του. Η Ελλάδα επιβεβαίωσε εκ νέου τη δέσμευσή της τον Μάρτιο, έπειτα από δημοσιεύματα ότι είχε “παγώσει” λόγω οικονομικών και γεωπολιτικών ανησυχιών με τις παρεμβάσεις της Τουρκίας».
Το διαφαινόμενο ναυάγιο, που προκαλεί κρίση στις σχέσεις της Ελλάδας με την Κύπρο, αποκαλύφθηκε την Τετάρτη, μετά τη δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Κύπρου Μάκη Κεραυνού ότι το πρότζεκτ δεν είναι βιώσιμο, που προκάλεσε σεισμό. Λίγη ώρα μετά ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης αποκάλυψε την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, επιρρίπτοντας ουσιαστικά ευθύνες στην ελληνική πλευρά, μεταξύ άλλων «καρφώνοντας» την Ελλάδα ως υπεύθυνη για την αδυναμία ολοκλήρωσης του σχεδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης: «Το έργο είναι στρατηγικής σημασίας. Η βιωσιμότητά του εξαρτάται από την υλοποίηση δεσμεύσεων που έχει αναλάβει ο φορέας υλοποίησης, που είναι ο ΑΔΜΗΕ, και αναμένουμε την υλοποίηση των συγκεκριμένων δεσμεύσεων».
Θορυβημένη η κυβέρνηση
Στη συνέχεια, θορυβημένη, η ελληνική κυβέρνηση πήρε θέση δείχνοντας την Κύπρο ως υπεύθυνη για τη μη υλοποίηση του έργου. «Το καλώδιο είναι ένα πολύ σημαντικό έργο και θέλουμε να ολοκληρωθεί» είπε ο Παύλος Μαρινάκης, υποστηρίζοντας όμως πως δεν θα το πληρώσουν όλο οι Ελληνες φορολογούμενοι. Ο υπουργός Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου ανέφερε ότι οι δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού «δημιουργούν εύλογα ερωτήματα, ιδιαίτερα όταν το έργο αυτό είναι στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο», ενώ ο Κωστής Χατζηδάκης τόνισε πως «η κυπριακή κυβέρνηση είναι αυτή που πρέπει να αποσαφηνίσει τη στάση της».
Ρίχνουν τις ευθύνες τους στην κυπριακή πλευρά
Αφού πρώτα η ελληνική κυβέρνηση πιάστηκε στον ύπνο για τις ραγδαίες εξελίξεις στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, χθες άρχισε να ψελλίζει διάφορες δικαιολογίες και να προσπαθεί να ρίξει τις ευθύνες για το ναυάγιο στην κυπριακή πλευρά, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών επιμένει ότι το έργο θα προχωρήσει.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ερωτηθείς για την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, είπε πως «δεν υπάρχει καμία -οποιαδήποτε όχληση έστω- της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σχετικά με το GSI» και σχολιάζοντας τις δηλώσεις του Κύπριου υπουργού Οικονομικών για τη συνέχιση ή μη του έργου και την πόντιση του καλωδίου, είπε: «Οι δηλώσεις του κ. Κεραυνού δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου, τη χρηματοδότησή του και το κόστος» και πρόσθεσε: «Εχει πει ο πρωθυπουργός, επαναλαμβάνοντας την επιθυμία της Ελλάδας να προχωρήσει ένα πολύ σημαντικό έργο καίριας σημασίας, ότι μια πολύ σημαντική διάσταση αυτού του έργου είναι και η οικονομική διάσταση, ο επιμερισμός δηλαδή του κόστους. Δεν νομίζω να υπάρχει κανείς που πιστεύει ή προτείνει το έργο αυτό να πληρωθεί μόνο από τον Ελληνα φορολογούμενο. Αρα, αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μπορούμε να το προσπεράσουμε».
Από εκεί και πέρα, δεν έχουν τεθεί υπόψη οι μελέτες βιωσιμότητας στις οποίες αναφέρθηκε ο Κύπριος υπουργός. Στο μεταξύ, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Λάνα Ζωχιού επέμενε χθες ότι το έργο θα προχωρήσει. «Επαναλαμβάνω και μένω σε αυτά που έχει πει και ο ίδιος υπουργός πολλές φορές, ότι το έργο θα προχωρήσει βάσει προγραμματισμού» είπε, τονίζοντας ότι το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο και το Ισραήλ είναι ένα Εργο Κοινού Ενδιαφέροντος της Ε.Ε.
Επίθεση από την αντιπολίτευση που ζητά εξηγήσεις εδώ και τώρα
Εξηγήσεις εδώ και τώρα για το τι ακριβώς συμβαίνει με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου ζητά η αντιπολίτευση από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Επικαλούμενος τις δηλώσεις και του υπουργού Ενέργειας της Κύπρου και του Νίκου Χριστοδουλίδη, που είναι προφανώς σε μια τελείως διαφορετική κατεύθυνση και αντικρούουν τις έως τώρα δηλώσεις του Γιώργου Γεραπετρίτη, ο οποίος διαβεβαιώνει ότι το έργο της έρευνας και πόντισης του καλωδίου θα προχωρήσει κανονικά, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ Κώστας Τσουκαλάς ζήτησε απαντήσεις από την κυβέρνηση, τονίζοντας πως «η μη υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα και αυτό δεν μπορεί πια η κυβέρνηση να το αντιμετωπίζει με υπεκφυγές και μια αμφιθυμία, γιατί αυτό υποκρύπτει και μια αδυναμία υπεράσπισης εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων».
Πυρά από Φάμελλο
Ολομέτωπη επίθεση εξαπέλυσε και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος, ο οποίος κι εκείνος ζήτησε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη να ξεκαθαρίσει την κατάσταση ώστε να μη μείνει απολύτως καμία σκιά. «Ενα έργο το οποίο είναι ευρωπαϊκό αποτελεί προτεραιότητα με διεκδίκηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ένα έργο το οποίο είναι περιβαλλοντικό, έχει σοβαρότατα προβλήματα και σε τεχνικό και σε οικονομικό, αλλά δυστυχώς και σε διπλωματικό επίπεδο. Απορώ πώς παραμένει στη θέση του ο κ. Γεραπετρίτης, ο οποίος πριν από λίγους μήνες δήλωνε ότι ξεκινάει το έργο», όπως σχολίασε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως ύστερα από τα σοβαρά προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί όταν η κυβέρνηση επέτρεψε τις αναθεωρητικές διαθέσεις της Τουρκίας και σταμάτησαν οι έρευνες έξω από την Κάσο, τώρα πλέον προκύπτουν από την κυβέρνηση της Κύπρου ζητήματα και βιωσιμότητας του έργου, αλλά και μία εμπλοκή του όλου θέματος με ένα σοβαρό πρόβλημα διαφθοράς.
Στο θέμα του καλωδίου αναφέρθηκε και η Νέα Αριστερά, η οποία ρώτησε την κυβέρνηση εάν γνωρίζει για την έρευνα που διεξάγει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, ποιο ποσό έχει εκταμιευθεί μέχρι σήμερα για το έργο και με ποιες διαδικασίες, καθώς και πώς προχώρησε το έργο, όταν δεν έχει οριστικοποιηθεί η βιωσιμότητά του από το υπουργικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οπως τονίζει, πρόκειται για ένα έργο που παρουσιάστηκε ως «στρατηγικής σημασίας» αλλά κινδυνεύει να αποδειχθεί πεδίο σκιών, αδιαφάνειας και κακοδιαχείρισης, όπως αναφέρει το κόμμα.
Οι… ρήτρες των πολλών εκατομμυρίων επειδή καθυστερούν οι εργασίες
Το «σίριαλ» της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ έχει πολλά επεισόδια και εμείς έχουμε γίνει γνώστες ελάχιστων. Τώρα, να δούμε σε ποιον θα σκάσει το κανόνι και ποιοι θα κληθούν να πληρώσουν τα σπασμένα, με τις… ρήτρες που υπάρχουν στα συμβόλαια και στις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί μεταξύ των εμπλεκομένων. Τώρα, αν θα μας τα αποκαλύψει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, που έχει μπει επίσης στο «παιχνίδι», θα το δούμε. Ομως τα λεφτά είναι πολλά και αυτοί που θα πρέπει να τα πληρώσουν συγκεκριμένοι: Οι πολίτες της Ελλάδας και της Κύπρου.
Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου της πόντισης του καλωδίου, για την ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης και Κύπρου, είναι τεράστιες και τα επιπλέον χρήματα που πέφτουν στο πηγάδι δίχως πάτο εξαιτίας αυτών των καθυστερήσεων είναι αρκετά εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες, βάσει των συμβολαίων που έχουν υπογραφεί με την εταιρία που έχει αναλάβει το project GSI, από την 1 Ιουνίου του 2024 έως την 31 Δεκεμβρίου του 2025, υπάρχει ρήτρα ότι η εταιρία λαμβάνει 120.000 δολάρια για κάθε μέρα καθυστέρησης. Το κρίσιμο είναι ποιος θα πληρώσει όχι μόνο την καθυστέρηση, που είναι κάποιες δεκάδες εκατομμύρια, αλλά και ποια πλευρά θα υποστεί το βάρος της ματαίωσης του έργου. Δεν φτάνουν μόνο οι ευχές των στελεχών της ελληνικής κυβέρνησης και η επίκληση των δηλώσεων των Ευρωπαίων αξιωματούχων, που θεωρούν υψίστης σημασίας την ηλεκτρική διασύνδεση, αλλά χρειάζεται και η πολιτική βούληση να προχωρήσει το έργο.
Στο οικονομικό σκέλος, ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου ήταν 1,4 δισ. ευρώ, με την ευρωπαϊκή συμμετοχή να καλύπτει σχεδόν το μισό (657 εκατ. ευρώ). Αλλες εκτιμήσεις ανεβάζουν το κόστος σε 2 δισ. ευρώ. Η Ε.Ε. δεν πρόκειται να μείνει θεατής στην κόντρα που έχει ξεσπάσει μεταξύ της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης. Αυτές οι εκατέρωθεν δηλώσεις προκαλούν μόνο προβλήματα. Να μην ξεχνάμε ότι είναι η πρώτη φορά που η Ε.Ε. έχει δώσει στην Ελλάδα 650 εκατομμύρια ευρώ για ενεργειακό έργο, όπως επισήμανε σε δήλωσή του και ο ευρωβουλευτής Γιάννης Μανιάτης. Οσον αφορά την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, οι πληροφορίες που φτάνουν από την Κύπρο εντοπίζουν τη στόχευση στη χρονική περίοδο πριν από την πώληση του έργου από τη EuroAsia Interconnector στον ΑΔΜΗΕ.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Φιλελευθέρου» της Κύπρου: «Υπό διερεύνηση έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και οι συνθήκες υπό τις οποίες κατατέθηκε η επενδυτική πρόταση ενός ιδιώτη, χωρίς επιβεβαιωμένη τεχνογνωσία και ικανή πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση. Εξετάζονται, μεταξύ άλλων, οι συνθήκες υπό τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας, λίγους μήνες μετά την απόφασή της να χρηματοδοτήσει την ηλεκτρική διασύνδεση που προωθούσε η EuroAsia με 658 εκατομμύρια, προέβη σε επανειλημμένα διαβήματα προς την κυπριακή κυβέρνηση μετά τις προεδρικές εκλογές του 2023, ώστε να αποσυρθεί από το έργο ο τότε ιδιοκτήτης της EuroAsia λόγω αδυναμίας του να βρει πρόσβαση σε δανεισμό εκατομμυρίων ευρώ, αλλά και της έλλειψης τεχνογνωσίας εκ μέρους της εταιρίας του.
Μ.Η.Τ. 232120