Ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης και αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ μιλά με αιχμές για την απογύμνωση της αυτοτέλειας των δήμων
Στο επίκεντρο της διαμάχης για τη νέα νομοθετική παρέμβαση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται ο ίδιος ο πυρήνας της δημοκρατικής οργάνωσης της χώρας. Οι φήμοι καλούνται να συνεχίσουν να λειτουργούν υπό τη διαρκή κηδεμονία του κεντρικού κράτους. Σε αποκλειστική συνέντευξη, ο δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης (των 3Β) και αντιπρόεδρος Α΄ της ΚΕΔΕ, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, με λόγο αμείλικτο, αποκαλυπτικό και καυστικό, μιλά για τη συρρίκνωση της αυτονομίας των ΟΤΑ, τις ακυρωτικές παρεμβάσεις, την προσχηματική διαβούλευση και τη μάχη που δίνει ο ίδιος για να διαφυλάξει τη φυσιογνωμία της πόλης του.
- Συνέντευξη στον Βαγγέλη Φανίδη
Η συνέντευξη αυτή δεν έχει απλώς καταγγελτικό τόνο – είναι κάλεσμα σε επαγρύπνηση για την Αυτοδιοίκηση, που σταδιακά απογυμνώνεται. Αυτό που επιχειρείται να καταργηθεί είναι η ψυχή της τοπικής δημοκρατίας – και αυτός ο δήμαρχος δεν σκοπεύει να το επιτρέψει.
Ξεκινώντας τη συζήτηση, δεν διστάζει να μιλήσει έξω από τα δόντια: «Αν περιμέναμε ότι ο νέος κώδικας θα είναι μια τομή, γελαστήκαμε. Πρόκειται για μια νομική κωδικοποίηση -ταξινόμηση νόμων, εγκυκλίων, διαταγμάτων- που βαφτίζεται μεταρρύθμιση. Αλλά δεν βλέπω τομές, ούτε αλλαγές που να απαντούν στα προβλήματα. Πρόκειται για ανασχεδιασμό δομών και εξουσιών, για μια ανασυσκευασία του υφιστάμενου πλαισίου. Οι τρεις μεγάλοι άξονες που μένουν ανέγγιχτοι είναι οι αρμοδιότητες, η οικονομική αυτοτέλεια και η πραγματική ανεξαρτησία, χωρίς παρεμβάσεις. Στην ουσία, δημιουργείται ένας νόμος χωρίς ψυχή, που διατηρεί την απόλυτη κηδεμονία του κράτους».
Δικαίωμα ή όπλο;
Το θέμα του ελέγχου νομιμότητας από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις είναι για τον δήμαρχο από τα πλέον καυτά προβλήματα των δήμων: «Στη νέα προτεινόμενη δομή, οι αποφάσεις των δημοτικών Αρχών υπόκεινται σε έλεγχο νομιμότητας από τους συντονιστές των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, κάτι που δεν συμβαίνει πουθενά αλλού. Οι αποφάσεις όμως των υπουργών ή των γενικών διευθυντών του υπουργείου Εσωτερικών δεν υπόκεινται σε έλεγχο νομιμότητας ούτε από συντονιστή της Αποκεντρωμένης ούτε από άλλη Αρχή, και φυσικά δεν ακυρώνονται με τον ίδιο τρόπο».
Και συμπληρώνει: «Αν οι αποφάσεις που λαμβάνονται από αιρετά όργανα μπορούν να ακυρωθούν με αυτόν τον τρόπο, τότε μιλάμε για ετεροδιοίκηση – όχι Αυτοδιοίκηση. Αυτό υπονομεύει τη βάση της δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο. Δηλαδή, καταργήσαμε τον δοτό νομάρχη, που στη συνέχεια τον κάναμε αιρετό νομάρχη και μετά περιφερειάρχη, παρ’ όλα αυτά δώσαμε τη δυνατότητα του ελέγχου νομιμότητας σε άλλο όργανο που ονομάσαμε Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Με λίγα λόγια, κάναμε μια σβούρα για να γυρίσουμε γύρω από τον εαυτό μας!»
Ακύρωση αποφάσεων
Μας αναφέρει το παράδειγμα της ακύρωσης από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής του ειδικού ανταποδοτικού τέλους βιώσιμης ανάπτυξης, που είχε αποφασίσει να εφαρμόσει η δημοτική Αρχή, λέγοντας: «Ακύρωσαν με χαρακτηριστική ευκολία την απόφασή της δημοτικής Αρχής. Ποιος; Ενας συντονιστής. Πού το είδατε αυτό στην κεντρική διοίκηση, να ακυρώνονται αποφάσεις αιρετών επιπέδου δήμου; Αυτό δεν είναι έλεγχος νομιμότητας, είναι παρεμβατισμός, είναι πολιτική ποδηγέτηση». Και συνεχίζει: «Διερωτώμαι αυτοί που ακύρωσαν την απόφασή της δημοτικής Αρχής αν έχουν διαβάσει τα άρθρα 101 και 102 του Συντάγματος, που αναθεωρήθηκαν πριν από λίγα χρόνια και κάνουν λόγο για διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των δήμων».
Αλλά δεν μένει εκεί: «Επειδή δεν έχουμε άλλα μέσα να αντιδράσουμε, καταφεύγουμε σε έναν δικαστικό ακτιβισμό. Αναγκαζόμαστε να προσφεύγουμε στη Δικαιοσύνη για το αυτονόητο. Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει ήδη δικαιώσει τον δήμο μας τρεις φορές. Αποφάσισε πως η ακύρωση που επιβλήθηκε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση σχετικά με την εφαρμογή κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) ήταν παράνομη. Το κράτος, λοιπόν, πέταξε στα σκουπίδια τις αποφάσεις μας και η Δικαιοσύνη τις επανέφερε».
«Κουρελόχαρτα»
Για τη θέση των αιρετών οργάνων και της ΚΕΔΕ στη νομοθετική διαδικασία δεν διστάζει να πει: «Τα ψηφίσματα των συνεδρίων έχουν καταντήσει… κουρελόχαρτα. Οσον αφορά τις διαβουλεύσεις; Παρόμοια κατάσταση… Καταθέτουμε εισήγηση, τεκμηριώνουμε, αναλύουμε. Και μετά; Τα αγνοούν. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: στο νομοσχέδιο για το ΝΟΚ του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το 2021, υποβάλαμε 83 πολύ καλά τεκμηριωμένες παρεμβάσεις. Ούτε μία δεν υιοθετήθηκε… Καταλήξαμε με έναν νόμο… Φρανκενστάιν, που προσωρινά εφαρμόστηκε, και έπειτα από την προσφυγή μας το ΣτΕ σταμάτησε την εφαρμογή του, αφήνοντας πίσω καταστροφή και τσιμέντο».
Η διαβούλευση λαμβάνει ιδιαίτερα επικριτική θέση στον λόγο του: «Πρώτα εγκρίνεται το νομοσχέδιο στο υπουργικό συμβούλιο, μετά το δίνουν στην ΚΕΔΕ για διαβούλευση. Οταν ζητάμε αλλαγές, μας λένε “λυπούμαστε”, καθώς το τάδε δεν μπορεί πλέον να αλλάξει, διότι έχει ήδη εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο! Αυτό, δυστυχώς, δεν είναι διαβούλευση». Δεν του αρέσει να υποκρίνεται. Και επικρίνει τον τρόπο με τον οποίο η κεντρική διοίκηση χειρίζεται τη σχέση της με τους δήμους: «Στην Ελλάδα λένε “διαβούλευση”, αλλά εννοούν ότι θα σε ενημερώσουν αφού έχουν ήδη αποφασίσει. Ποια συνεννόηση; Ποια συμμετοχή; Απλώς κοιτάνε να καλύψουν τυπικά τη διαδικασία».
Πολεοδομία
Η Πολεοδομία του δήμου του αποτελεί για τον ίδιο «σημείο υπερηφάνειας και κόκκινη γραμμή»: «Αυτή η υπηρεσία είναι το εργαλείο της πόλης και είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτήν, κυρίως λόγω των εξαιρετικών εργαζομένων μηχανικών. Αυτή η υπηρεσία είναι η καλύτερη της χώρας μας. Είμαστε οι πρώτοι σε όλη την Ελλάδα που πριν από πέντε χρόνια την ψηφιοποίησαν στο 100%. Μάλιστα, ήρθε το Τεχνικό Επιμελητήριο και πήρε κάποια από αυτά και τα έκανε ψηφιοποίηση των υπόλοιπων Πολεοδομιών της χώρας. Είμαστε έτοιμοι να δώσουμε μεγάλη μάχη, εάν το κράτος επιμείνει να μας αφαιρέσει αυτό το εργαλείο δουλειάς με το οποίο προστατεύουμε την πόλη μας από την ανεξέλεγκτη δόμηση σε περιοχές που δεν σχεδιάστηκαν ποτέ ώστε να υποδεχτούν τέτοιου είδους σχεδιασμούς».
Στη συνέχεια εξαπολύει «κεραυνούς» προς το υπουργείο Περιβάλλοντος και το Τεχνικό Επιμελητήριο: «Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι η τιμωρία μας και είναι απόρροια της συντριπτικής ήττας που υπέστησαν τόσο η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, μαζί με τους επαΐοντες εκεί πολιτικούς και μετακλητούς, όσο και εκείνη του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, που λειτούργησε ως ο υποβολέας του υπουργείου στο ζήτημα της δόμησης, οι οποίοι αμφότεροι ευτυχώς έχασαν στο ΣτΕ και έτσι σταμάτησε η τεράστια ζημιά στις πόλεις και αυτές δεν ισοπεδώθηκαν.
Η κριτική στα επιχειρήματα περί διαφθοράς είναι καυστική: «Πού είναι τα στοιχεία; Επειδή υπήρξαν κρούσματα διαφθοράς μηχανικών σε Χαλκιδική και Ρόδο; Οι επίορκοι ήταν μηχανικοί μέλη του ΤΕΕ. Γιατί, λοιπόν, πρέπει να είναι απολογούμενοι οι δήμοι και όχι το ΤΕΕ; Δημιουργείται μια επικοινωνιακή καταιγίδα, όπου οι Πολεοδομίες παρουσιάζονται ως άντρο διαφθοράς, ενώ παράλληλα τις διατηρούν υποστελεχωμένες και τις υπογραφές πέντε μηχανικών τις βάζει ένας…» Και συνεχίζει: «Αν δεν μπορείς να στηρίξεις την Αυτοδιοίκηση, παίρνεις τις αρμοδιότητες και μετά επικαλείσαι… προβλήματα. Αυτό κάνουν εδώ. Δεν εμπιστεύονται ούτε οι ίδιοι τις δομές που δημιούργησαν».
Οταν ρωτήθηκε αν φοβάται με όσα διεκδικεί, υποστηρίζοντας ότι θα επέλθει η σύγκρουση με την κεντρική εξουσία, η απάντησή του παραμένει ξεκάθαρη: «Δεν με εξέλεξαν για να κάνω δημόσιες σχέσεις. Με εξέλεξαν να υπερασπιστώ την πόλη. Αν πρέπει να συγκρουστώ, θα το κάνω. Δεν θα γίνουμε χειροκροτητές. Καλύτερα να είμαι αξιοπρεπής και αντιπαθής, παρά δημοφιλής και αδαής. Οταν χάσεις την υπόσταση, χάνεις και το δικαίωμα να μιλάς ως διεκδικητής».
Αποστολή και όραμα
Ο δήμος των 3Β έχει κατοίκους με ισχυρό οικονομικό προφίλ – η σχέση του με αυτούς, όμως, δεν είναι ιδιαίτερη: «Δεν έχω νιώσει ποτέ ότι η περιοχή είναι δύσκολη λόγω της παρουσίας πολλών κατοίκων με ισχυρό οικονομικό προφίλ. Οι σχέσεις μας είναι θεσμικά ισότιμες. Ακούμε και είμαστε δίπλα σε κάθε πολίτη». Αλλά δεν καταφεύγει σε ιδεαλισμούς: «Αν μπορούν να βοηθήσουν, ας βοηθήσουν. Και το κάνουν συχνά: χρηματοδοτούν έργα, παρέχουν μέσα – απαλλάσσοντας τον δήμο από βάρη. Οταν το κάνουν, δεν τους αντιμετωπίζουμε ως προνομιούχους, αλλά ως εταίρους στην προσπάθεια».
Και καταλήγει: «Δεν έχω κατηγορηθεί ποτέ για εξυπηρετήσεις ή προνομιακές σχέσεις. Η πόλη μιλά από μόνη της – τα έργα μιλούν». Με 11 χρόνια στη διοίκηση του δήμου, τον ρωτήσαμε ποιο είναι το όραμά του για το μέλλον και αν για όλα αυτά που αγωνίζεται δυναμικά ενδεχομένως στο μέλλον να έρθει σε σύγκρουση με το κόμμα του: «Είμαι, κατ’ επιλογήν, αυτοδιοικητικός. Δεν θέλω να κάνω κυβερνητισμό ή αντικυβερνητισμό, θέλω να κάνω Αυτοδιοίκηση. Θα προτιμήσω να στενοχωρήσω το κόμμα, όχι τους δημότες. Αν πρέπει να κάνω επιλογές δύσκολες, θα διαλέξω την πόλη μου».
Η πορεία από εδώ και πέρα
- Μεγάλα έργα, υποδομές, βιώσιμες παρεμβάσεις, ενίσχυση ποιότητας ζωής.
- Συνεχής υπέρβασης, να ξεπεράσει τις επιδόσεις προηγούμενων δημάρχων, που, όπως λέει, ήταν καλές.
- Διαφύλαξη του φυσικού κάλλους -θάλασσα, πράσινο, λόφοι, κατοικίες-, σε μια περιοχή που τα συνδυάζει όλα αυτά
Και τέλος στέλνει μήνυμα: «Δεν θα υποχωρήσουμε στην υποβάθμιση της θεσμικής αυτονομίας. Δεν θα δώσουμε τα κλειδιά της πόλης, ούτε θα γίνουμε χειροκροτητές. Είμαι εδώ για να υπερασπιστώ, όχι για να απολογηθώ».
Ένας πιλότος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος από το 1991 ασχολείται με τα κοινά ως εκλεγόμενος στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και από το 2014 διατελεί δήμαρχος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης.
Παράλληλα, είναι κυβερνήτης, εκπαιδευτής και ελεγκτής ιπταμένων στα αεροσκάφη Boeing 767-300 ER και Boeing 737-200/900. Φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών και αποφοίτησε από το Λύκειο της Βούλας το 1985. Το 1987 εκπαιδεύτηκε στην Αεροπορική Ακαδημία «Flight Safety» των ΗΠΑ, ενώ κατέχει πτυχίο ελεγκτή εναέριας κυκλοφορίας από τη Σχολή Αεροπορίας Στρατού.
Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης του Πάντειου Πανεπιστημίου, κάτοχος τριών μεταπτυχιακών και Διδακτορικού στη Διοικητική Επιστήμη της Σχολής Διοίκησης (ISM – International School of Management) του Παρισιού. Την περίοδο 2019-2023 εξελέγη μέλος του Δ.Σ. της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, ενώ από το 2024 είναι α΄ αντιπρόεδρος στο Δ.Σ. της ΚΕΔΕ. Διετέλεσε μέλος, ταμίας, γενικός γραμματέας και πρόεδρος της Ενωσης Χειριστών Πολιτικής Αεροπορίας επί 20 έτη. Είναι παντρεμένος με την Κωνσταντίνα Γιάτση και έχουν τρία παιδιά.
