Και τώρα… στα βαθιά! Ο πρωθυπουργός μελετά σύμφωνα με δημοσιεύματα τη θέσπιση της απλής αναλογικής και την άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό. Αν είναι αλήθεια, τότε επιβεβαιώνεται πλήρως η εκτίμηση ότι ο Τσίπρας θα αξιοποιήσει τη συνταγματική μεταρρύθμιση για να εγκαθιδρύσει την εξουσία του και να ορθώσει νέες διαχωριστικές γραμμές. Ηδη οι πρώτες αντιδράσεις από τον «μεταρρυθμιστικό» χώρο είναι αμήχανες. Οι «ελίτ» αποστρέφονται ό,τι περιέχει ως παράγοντα λύσης τον λαό. Είναι μαθημένες στους ενδιάμεσους και στο κλειστό παιχνίδι.
Αν με ρωτούσατε πέντε χρόνια πριν για το προωθούμενο σχήμα «εκλεγμένος Πρόεδρος – κυβερνήσεις συνεργασίας», η απάντησή μου θα ήταν αρνητική. Πεποίθησή μου είναι ότι οι δημοκρατίες χρειάζονται σταθερές, αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Θα προσέθετα μάλιστα ότι βρίσκω ενδιαφέρουσα την άποψη της ομάδας του Στέφανου Μάνου (θα αναφερθώ αναλυτικά σε άλλο σημείωμα) περί ενίσχυσης της νομοθετικής αρμοδιότητας της κυβέρνησης εις βάρος της Βουλής με τη μέθοδο της ψήφισης εξουσιοδοτικών νόμων-πλαισίων. Ωστόσο η κρίση μάς έδειξε ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο η ταχύτητα στη νομοθέτηση, αλλά η συναίνεση βουλευτών και λαού γύρω από την ουσία της νομοθέτησης. Η απλή αναλογική λοιπόν σκέτη, χωρίς το μπόνους, είναι ξένη προς τον αξιακό κώδικά μου. Ειδικά μάλιστα όταν ανακαλύπτεται στα ζόρια των δημοσκοπήσεων. Ομως, για να είμαστε ειλικρινείς, η συζήτηση σήμερα γίνεται σε ένα νέο τοπίο.
Πρώτον, τα κόμματα με την παρούσα μορφή είναι ντε φάκτο διασπασμένα. Δεν ομολογείται, αλλά έχουν συνιστώσες, αστικές και λαϊκές. Και ο ΣΥΡΙΖΑ (λιγότερο πλέον) και η Ν.Δ. (ας λέει ο Σαμαράς ότι δεν έχουν) και το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι. Το Μνημόνιο διαίρεσε τα κόμματα, τα έκανε ταξικά στη βάση και στην κορυφή, μη πολυσυλλεκτικά. Η ενισχυμένη αναλογική όμως προϋποθέτει ομοιογενή κόμματα, όχι τρεις λαλούν…
Δεύτερον, η πρόσφατη πείρα μας έδειξε ότι ο πρωθυπουργός είναι ανίσχυρος ενώπιον των δανειστών, όταν ο ανώτατος άρχων είναι «ανεύθυνος». Χωρίς ισχυρό Πρόεδρο, τις αντιρρήσεις του οποίου δύναται να επικαλείται, αδύνατον να κάμπτει πιέσεις. Πλέον αυτών ο Πρόεδρος δεν μπορεί να εκλέγεται από κλειστό εκλεκτορικό σώμα υπό το βάρος των καταγγελιών της αντιπολίτευσης για συναλλαγή (αργυρώνητοι). Ούτε πρέπει ο προεδρικός θεσμός να είναι μηχανισμός αστάθειας (πρόωρες εκλογές).
Τρίτον, δεδομένης της κατάστασης που επικρατεί στον μιντιακό χώρο, τον ρόλο του ρυθμιστή του πολιτεύματος επιδιώκουν να παίζουν στην πράξη πολλές φορές ποικιλώνυμα συμφέροντα. Γίνεται; Δεν γίνεται! Απαιτείται λοιπόν μια νέα ισορροπία στο πολίτευμα.
Τούτων δοθέντων, απλή και ανόθευτος αναλογική, χωρίς αλλαγή του χαρακτήρα της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και χωρίς μεταβολή του ρυθμιστικού πλαισίου των ΜΜΕ, είναι άλμα εις το κενό για τη χώρα. Αν γνωρίζεις μάλιστα και τους χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, είσαι βέβαιος. Αν όμως απλή αναλογική (όχι ανόθευτος) σημαίνει ότι το παιχνίδι ανοίγει και ότι η επιρροή των ποικιλώνυμων συμφερόντων ακυρώνεται, τότε να το συζητήσουμε. Με τα παλιά δεδομένα η άποψη της Αριστεράς για την απλή αναλογική σήμαινε ακυβερνησία.
Με τα νέα δεδομένα η αναλογική μπορεί στην πράξη να οδηγήσει σε μικρο- ή και μεγαλο-διασπάσεις κομμάτων, νέους σχηματισμούς και ενότητα αντιλήψεων γύρω από τη διακυβέρνηση. Ετσι θα σταματήσει και η ανωμαλία της διάταξης των δυνάμεων στο παρόν Κοινοβούλιο. Οπως κοιτάς από το θεωρείο, νομίζεις ότι οι διαχωριστικές γραμμές είναι κάθετες. Αν ξέρεις όμως ποιοι μιλούν με ποιους, γνωρίζεις ότι οι διαχωριστικές γραμμές είναι οριζόντιες. Τελευταίο αλλά όχι έλασσον: ισχυρός Πρόεδρος από τον λαό είναι εγγύηση πολιτικής σταθερότητας έναντι ακόμη και μιας ανώριμης Βουλής.
Μανώλης Κοττάκης
Μ.Η.Τ. 232120