Από τα συμφραζόμενα προκύπτει ότι τόσο ο τρόπος εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας όσο και οι αρμοδιότητές του θα αποτελέσουν ένα από τα κορυφαία ζητήματα της επικείμενης συνταγματικής αναθεώρησης. Για την εκλογή από τον λαό τα έχουμε πει σε παλαιότερο σημείωμά μας, με τα νέα δεδομένα είναι απείρως προτιμότερη από το κλειστό παιχνίδι, τα παζάρια και τις καταγγελίες περί αργυρώνητων.
Για την ιστορία ας προσθέσω σήμερα προς εμπλουτισμόν της συζήτησης και το επιχείρημα ότι η εκλογή από τη Βουλή επιτρέπει σε τρίτες δυνάμεις, εξωθεσμικές και εξωελλαδικές, την παρέμβαση και το βέτο, σε περίπτωση που το προφίλ του υποψηφίου δεν είναι συμβατό με τα συμφέροντά τους. Αν ο Τσίπρας είπε ψέματα στους συμμάχους και παραπλάνησε για το πρόσωπο Παυλόπουλου, αυτό συνέβη για να μην «καεί» η επιλογή του, όχι για να προσβάλει τους άλλους μνηστήρες. Ο πρωθυπουργός ήθελε Πρόεδρο συμβατό με τις αντιλήψεις του για τα βασικά θέματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, φιλοδυτικό, όχι όμως Πρόεδρο υποτακτικό σε άλλα κέντρα.
Η άμεση εκλογή λύνει και αυτό το θέμα, ο λαός έχει το αισθητήριο της επιλογής. Ωστόσο το θέμα μου σήμερα δεν είναι ο τρόπος εκλογής αλλά οι αρμοδιότητες. Από την έκταση των αρμοδιοτήτων με τις οποίες θα προικοδοτηθεί ο προεδρικός θεσμός θα κριθεί αν το πολίτευμα μας παραμένει Προεδρευόμενη Δημοκρατία, όχι από τον τρόπο εκλογής. Αποψή μου είναι ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να έχει λίγες αρμοδιότητες και καλές. Οχι μόνο γιατί έτσι προστατεύεται ο χαρακτήρας του πολιτεύματος και δεν εξελίσσεται σε ντε φάκτο διαρχία αλλά κυρίως γιατί πιστεύω ότι ο Πρόεδρος κάνει τον θεσμό και όχι ο θεσμός τον Πρόεδρο. Δείτε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στη δεύτερη θητεία του, όπου δεν είχε αρμοδιότητες. Μελετήστε πώς χειρίστηκε την κρίση του Μακεδονικού.
Τις σχέσεις του με τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αντιπολίτευσης. Την άποψή του για τη μη καταδίκη Παπανδρέου. Τη σχέση του με τον εξωτερικό παράγοντα. Με την προσωπικότητά του επιβλήθηκε, όχι με τις αρμοδιότητές του. Το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών επιβλήθηκε επί των ημερών του ως θεσμός για το Μακεδονικό – το Σύνταγμα προβλέπει ότι συγκαλείται μόνο έπειτα από αποτυχία των διερευνητικών εντολών. Βέτο σε πρόωρες εκλογές, που ήθελε ο πρωθυπουργός το φθινόπωρο του 1991, έβαλε με γνώμονα την άποψή του για τη σταθερότητα, δεν του έδινε το Σύνταγμα κανένα δικαίωμα να το κάνει. Δηλώσεις για την πορεία των πραγμάτων έκανε τακτικά, λακωνικές και με νόημα, δεν περίμενε την άδεια της κυβέρνησης. Δείτε, τηρουμένων των αναλογιών, πώς λειτουργεί ο Προκόπης Παυλόπουλος τώρα. Αν ο Τσίπρας δεν ήξερε ότι με τη δράση του βάζει πλάτη για τη χώρα και αν τυχόν ο πρωθυπουργός ήταν ανασφαλής, άνετα θα είχε δημιουργηθεί πολιτειακή κρίση.
Ο Παυλόπουλος κινείται στα όρια των αρμοδιοτήτων του, καμιά φορά και έξω από αυτά, αλλά επιτυγχνάνει γιατί προσάρμοσε τις αρμοδιότητές του στο πλαίσιο της συγκυρίας και δεν άφησε το κείμενο του Συντάγματος να επικυριαρχήσει της συγκυρίας. Αν ρωτάτε λοιπόν τι χρειάζεται ο Πρόεδρος, η απάντηση είναι «όχι πολλά»: Να συγκαλεί το Συμβούλιο αρχηγών με δική του πρωτοβουλία, το ΚΥΣΕΑ ενδεχομένως σε ειδικές περιπτώσεις, να ελέγχει τον λόγο που επικαλείται η κυβέρνηση για να προσφύγει σε πρόωρες εκλογές, αυτά. Τίποτε περισσότερο, τίποτε λιγότερο. Στην πραγματικότητα ο Πρόεδρος πρέπει να είναι προσανατολισμένος προς τα έξω, όχι προς τα μέσα, μέσα την εξουσία την έχει η κυβέρνηση. Και εκεί, προς τα έξω, συμπληρωματικά. Τα υπόλοιπα που διαβάζω και ακούω, ότι η άμεση εκλογή είναι «εκτροπή» και ότι οι αρμοδιότητες οδηγούν σε «διαρχία», πιο πολύ αποκαλύπτουν τους φόβους συγκεκριμένων κέντρων για συγκεκριμένα δίδυμα, παρά βρίσκουν έρεισμα στο Σύνταγμα και στη θεωρία.
Μανώλης Κοττάκης
Μ.Η.Τ. 232120