Οι συνομιλίες των προέδρων Βλ. Πούτιν και Ρ. Τ. Ερντογάν στη Μόσχα όσο κι αν προκαλούν ανησυχία για τις προσεχείς κινήσεις της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και τις σχέσεις με την Ε.Ε. δεν αποτελούν έκπληξη και δεν συνδέονται απαραίτητα με τις ισορροπίες που διαμορφώνονται μετά το πραξικόπημα στη γειτονική χώρα.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου είχε προαναγγείλει τις συνομιλίες κορυφής αμέσως μετά τη συνάντηση με τον Ρώσο ομόλογό του Σ. Λαβρόφ την 1η Ιουλίου, δηλαδή δύο εβδομάδες πριν από το πραξικόπημα, καθώς ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν είχε αντιληφθεί τα όρια του επικίνδυνου παιχνιδιού που είχε δρομολογήσει με την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού πέρυσι στα τέλη Νοεμβρίου. Στην καθομιλουμένη, ο ηγέτης του Κρεμλίνου δεν «τσίμπησε», ώστε (πέραν της αυστηρής τακτικής του) να προχωρήσει σε στρατιωτική κλιμάκωση εναντίον της Τουρκίας, που θα προκαλούσε άμεση στήριξή της από την Ατλαντική Συμμαχία. Οπως και τα μέλη του ΝΑΤΟ (ειδικά οι ΗΠΑ) δεν παρασύρθηκαν από τις μεθοδεύσεις της Αγκυρας, ώστε να ριψοκινδυνεύσουν για τα μάτια του Ερντογάν μια θερμή αντιπαράθεση με τη Ρωσία.
Η Μόσχα και η Ουάσινγκτον έχουν την ωριμότητα να βρίσκουν κώδικα επικοινωνίας για την Κριμαία, την Ουκρανία και τη Συρία, οπότε θα ήταν οξύμωρο ο Τούρκος πρόεδρος να τους τον καταστρέψει. Σε αυτό το πλαίσιο, οι χθεσινές επαφές στο Κρεμλίνο πιθανόν να μην έχουν ως αποτέλεσμα τις στενότερες σχέσεις Μόσχας – Αγκυρας (καθώς ο Ερντογάν απομακρύνεται από τη Δύση), αλλά την άσκηση ρωσικής πίεσης στην Τουρκία για σταδιακή μεταβολή της πολιτικής της έναντι της Συρίας και του Μπ. Ασαντ.
Κατά παρόμοιο τρόπο, δεν φαίνεται πιθανό να επηρεαστούν οι σχέσεις της Ρωσίας με την Ελλάδα. Η «δημοκρατία» έχει αναφερθεί σε ανύποπτο χρόνο, από την άνοιξη του 2015, στη δυσαρέσκεια της Μόσχας για την πρωτοβουλία της κυβέρνησης Τσίπρα να την εκμεταλλευτεί ως διαπραγματευτικό-εκβιαστικό χαρτί έναντι της ευρωζώνης. Ο κύριος Πούτιν δεν χρειαζόταν τον «ταραξία» Τσίπρα, αν ήθελε να αλλάξει πολιτική. Αλλωστε, το έδειξε τον Μάιο του 2016, απορρίπτοντας την πρόταση του πρωθυπουργού, σε δηλώσεις στο Μαξίμου, η Ελλάδα να αποτελέσει τη «γέφυρα» Ρωσίας – Ε.Ε. Συμπερασματικά, αν δεν αλλάξει κάτι στην πολιτική της Μόσχας στο Κυπριακό (που, ως τώρα, δεν υφίστανται πληροφορίες μεταβολής), η ελληνική πλευρά δεν έχει λόγο να ανησυχεί για την επαναφορά των σχέσεων Ρωσίας – Τουρκίας στο επίπεδο που ήταν πριν από τον Νοέμβριο του 2015.
Αντίθετα προς την περίπτωση της Ρωσίας, το κεφάλαιο που απαιτεί άμεση κινητοποίηση της ελληνικής διπλωματίας είναι οι σχέσεις με το Ισραήλ, το οποίο επίσης «φλερτάρει» ο κύριος Ερντογάν. Η πολιτική, οικονομική και αμυντική συνεργασία Ελλάδας – Ισραήλ, που εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 2010 και έκτοτε συνεχίζεται (ορθώς) με διακομματική συναίνεση, αποτελεί σημαντική διπλωματική κατάκτηση όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά για την ειρήνη, τη σταθερότητα και την πρόοδο της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Μεσογείου.
Αν και, πολύ σωστά, αμφότερες οι πλευρές είχαν τονίσει εξαρχής ότι η συνεργασία τους δεν στρεφόταν κατά κανενός τρίτου, το κρίσιμο σημείο δοκιμασίας είναι οι επόμενοι μήνες. Γιατί μέχρι τώρα αυτός ο «τρίτος», δηλαδή η Τουρκία, ακόμα κι αν μπορούσε, δεν ήθελε να παρέμβει στην ελληνοϊσραηλινή συνεργασία, αφού ο μεγαλοϊδεατισμός του Ερντογάν είχε κόψει κάθε γέφυρα επικοινωνίας με τον πρωθυπουργό Μπ. Νετανιάχου. Από τη στιγμή, ωστόσο, που ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να δελεάσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό με το χαρτί της πολύτιμης ενεργειακής συνεργασίας, υπάρχει κίνδυνος σοβαρών αλλαγών.
Εγκυρες διπλωματικές πηγές βεβαιώνουν ότι ο κ. Νετανιάχου δεν παρασύρεται από το άνοιγμα Ερντογάν, αναμένει χειροπιαστές αποδείξεις αλλαγής της πολιτικής του και, επιπλέον, προγραμματίζει νέα τριμερή σύνοδο κορυφής, με τον Αλ. Τσίπρα και τον Κύπριο Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, προς τα τέλη του φθινοπώρου. Ελπιδοφόρο στοιχείο, που πρέπει πάντως να υποβοηθηθεί και από την Αθήνα.
Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.
