«Φουρτούνα έπιασε ο καιρός, το κύμα αγριεύει/ όλα τα πλοία δέσανε, μα ένα ταξιδεύει/ Ο “Σκοπελίτης” είναι αυτός, που κύμα δεν τον πιάνει/ και έχει για καπετάνιο του πάντα εσένα, Γιάννη». Τα κατορθώματά του έχουν εμπνεύσει μαντινάδες, τα ταξίδια του έχουν φιλοξενηθεί σε μυθιστορήματα και ντοκιμαντέρ, ενώ οι μάχες του με τα κύματα αποτελούν το αγαπημένο θέμα συζήτησης στα καφενεία των Μικρών Κυκλάδων. Για τους κατοίκους της Δονούσας, της Σχοινούσας, των Κουφονησίων και της Ηρακλειάς ο «Σκοπελίτης» είναι ένας ζωντανός θρύλος και μαζί η μόνη σταθερή αξία στη σκληρή ακριτική καθημερινότητά τους.
Οποιος έχει ταξιδέψει με το «θεριό» του Αιγαίου, το πλοίο που συνδέει τις Μικρές Κυκλάδες μεταξύ τους και με το λιμάνι της Νάξου, το θυμάται σίγουρα. Το πλοίο που συνεχίζει όταν όλα τα υπόλοιπα δένουν κάβους, μεταφέρει χειμώνα καλοκαίρι επιβάτες, τρόφιμα, φάρμακα και ό,τι άλλο χρειάζονται τα μικρά νησάκια του Αιγαίου για να συνεχίσουν να υπάρχουν κόντρα στον καιρό.
Ψυχή του «Σκοπελίτη», ο καπετάν Γιάννης, πήρε τα ηνία και τη χάρη του πατέρα του, του καπετάν Μήτσου Σκοπελίτη του θαλασσόλυκου. Πάνω από μισό αιώνα, από το 1958, που με τον «Πανορμίτη» πήρε την ταχυδρομική γραμμή Μικρών Κυκλάδων – Νάξου, η οικογένεια Σκοπελίτη δαμάζει τις άγριες και θάλασσες της άγονης γραμμής.
«Είναι σκληρά τα μπουγάζια μας εδώ, γιατί έρχονται μεγάλοι κυματισμοί από το Ικάριο Πέλαγος και από τη Χίο» λέει ο καπετάν Γιάννης Σκοπελίτης, που ανέλαβε το τιμόνι το 1981. Από το ’73 ως το ’81 μαθήτευε πλάι στον πατέρα του, που όργωνε το Αιγαίο με το τρεχαντήρι του, τον «Πανορμίτη». «Τους επιβάτες τους σκεπάζαμε με έναν μουσαμά για να μη βρέχονται. Πατάτες, δίχτυα, ψάρια, κατσίκες κι ό,τι άλλο θες είχε πάνω φορτωμένα το καράβι» θυμάται σήμερα γελώντας ο καπετάν Γιάννης. «Το ’81 αγοράσαμε κλειστό πλοίο, τη «Μαριάννα», που ήταν και το μόνο επιβατηγό στην άγονη την εποχή εκείνη. Ο,τι όνομα κι αν δίναμε όμως στο καράβι, όπου κι αν πιάναμε, όλοι έλεγαν φτάνει ο Σκοπελίτης. Οπότε, το επόμενο καράβι το βαφτίσαμε με το όνομά μας» λέει. Το ’85 αγόρασε τις «Σποράδες» και με το ιστορικό πια όνομα «Σκοπελίτης» πήρε την επιβατική γραμμή των Μικρών Κυκλάδων. «Τότε άρχισε να αναπτύσσεται ο τουρισμός στα νησάκια.
Ανεβάζαμε τουρίστες, κυρίως Ιταλούς και Γερμανούς, από τη Μύκονο, τη Σαντορίνη και την Ιο, και μαγεύονταν από την ομορφιά του τοπίου. Συντέλεσε και το γεγονός ότι το 1981 πέρασε το ρεύμα στις Μικρές Κυκλάδες» λέει. Ο… απόγονος «Express Skopelitis», άξιος συνεχιστής των προκατόχων του, δρομολογήθηκε το 1998 και με αυξημένη δυναμικότητα, 340 επιβατών και 12 οχημάτων, ταξιδεύει ολόκληρο τον χρόνο, εξυπηρετώντας τους περίπου 700 μόνιμους κατοίκους των Μικρών Κυκλάδων.
Τριάντα χρόνια στη θάλασσα, τα μάτια του καπετάνιου έχουν δει πολλά. Οι θρύλοι που κυκλοφορούν για το αβύθιστο σκάφος αρκούν για να καταλάβει κανείς ότι αυτό το πλοίο έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη λαϊκή κυκλαδίτικη παράδοση. Ο καπετάνιος του «θεριού», όμως, απαντά με περισσή μετριοφροσύνη. «Τα περισσότερα είναι υπερβολές. Τη θάλασσα πρέπει να τη σέβεσαι» λέει λακωνικά. Αυτός τη σεβάστηκε, καθώς φαίνεται. Διαφορετικά δεν θα είχε γλιτώσει από τη μανία της. Οπως τον Γενάρη του 1984, που τους βρήκε «μεγάλο κακό» μεσοπέλαγα. «Ξεκινήσαμε από Νάξο για Ηρακλειά, αλλά στη μέση κατέβηκε ένα μεγάλο μπουρίνι και ενώθηκε με το σύννεφο, δημιουργώντας ανεμοστρόβιλο. Τρόμπα το λέμε εμείς. Φούσκωσε η θάλασσα και μας έφερνε σβούρες για έξι ώρες. Ναυτικούς είχα επιβάτες και κλαίγανε. Οι άνθρωποι στη Σχοινούσα ανέβηκαν στο βουνό για να μας δουν που θα βουλιάζαμε. Λιτανεία κάνανε για να σπάσει ο καιρός και να σωθούμε» λέει και ευχαριστεί την Παναγία ακόμα και σήμερα.
Γιορτές, Χριστούγεννα, Πάσχα, ο Σκοπελίτης δεν γνωρίζει τι θα πει αργία. Θυμάται πάντως την Πρωτοχρονιά που έκανε μέσα στο σκάφος, δεμένος στην προβλήτα της Νάξου, με έντεκα μποφόρ και τις μηχανές αναμμένες για τρία μερόνυχτα. «Ο κίνδυνος να πάθουμε ζημιά ήταν πολύ μεγάλος. Τρεις μέρες κάναμε να βγούμε από το πλοίο». Οταν πιάνει φουρτούνα στις Κυκλάδες, μπορεί να κρατήσει και μια εβδομάδα. Μόλις «σπάσει» για λίγο ο καιρός, και για όσο κρατήσει το εφτάρι, ο Σκοπελίτης ξανοίγεται να πιάσει λιμάνι. «Οι ανάγκες τρέχουν. Ο κόσμος χρειάζεται τα φάρμακά του, τρόφιμα, νερό εμφιαλωμένο. Δεν γίνεται να σταματήσουν τα δρομολόγια. Είμαστε “πράττες”, έμπειροι δηλαδή, αλλά ποτέ δεν ξέρεις τι κακό μπορεί να σε βρει ανοιχτά» λέει και θυμάται πόσες φορές έχει «ανεβάσει στροφές» για να μεταφέρει έγκαιρα ασθενείς στη Νάξο, αλλά και τα γεννητούρια που παραλίγο να συμβούν μέσα στο καράβι. «Μια κοπελιά έγκυος νόμιζε πως είχε καιρό, αλλά την πιάσανε οι πόνοι ξαφνικά. Μέχρι να φτάσουμε στη Νάξο, παραλίγο να κάνει το παιδί μέσα στο πλοίο. Αναγκαστήκαμε να πιάσουμε στην Αγία Αννα, που είναι το πιο κοντινό λιμάνι, κι από εκεί ήρθε και την πήρε το ασθενοφόρο. Με το που έφτασε στο Κέντρο Υγείας γέννησε» λέει και ο τόνος της φωνής του μαρτυρά πως η μεγαλύτερη αποζημίωση για τη θαλασσοταραχή είναι το ζεστό χαμόγελο των λιγοστών κατοίκων που του σφίγγουν το χέρι.
Το θρυλικό όνομα του Σκοπελίτη καλείται τώρα να συνεχίσει ο 24χρονος γιος του καπετάν Γιάννη, που προς το παρόν μαζεύει ώρες πλεύσης ως ανθυποπλοίαρχος στις θάλασσες μεταξύ Αυστραλίας και Κορέας. Υπό το άγρυπνο βλέμμα του παππού Μήτσου Σκοπελίτη, βέβαια, που παρά τα 85 χρόνια του διατηρεί τη φήμη του καλύτερου βιολιστή των Κυκλάδων.
Χρυσάνθη Λαμπροπούλου
Μ.Η.Τ. 232120