Για να ολοκληρώσει κάθε τοπιογραφία του ο Πολ Σεζάν χρειαζόταν επτά ή ακόμη και οκτώ μήνες. Ο πρόσφατα χαμένος Λούσιαν Φρόιντ, πάλι, έκανε ολόκληρα χρόνια για τη δημιουργία ενός και μόνο πορτρέτου, προσθέτοντας μέρα με την ημέρα νέες πινελιές στον καμβά του. Είναι γνωστό άλλωστε ότι οι υπηρέτες της υψηλής τέχνης φημίζονται για την τελειομανία αλλά και την επιμονή τους στη λεπτομέρεια. Πώς θα ένιωθαν άραγε αν έβλεπαν τα αριστουργήματα τέχνης που με τόσο κόπο έφτιαξαν να καταστρέφονται από κάποιον μεθυσμένο, παρανοϊκό, πολιτικό ακτιβιστή ή απλά κάποιον απρόσεκτο; Στους πολυσέλιδους τόμους της η ιστορία της τέχνης μετράει πολυάριθμες καταστροφές έργων τέχνης. Κερασάκι στην τούρτα, η απόφαση του κορυφαίου οίκου δημοπρασιών Sotheby’s να κάνει περικοπές προσωπικού, αντικαθιστώντας τους ειδικούς μεταφορείς έργων τέχνης με ανειδίκευτο χαμηλόμισθο προσωπικό, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων στους φιλότεχνους.
Η Μικρή Γοργόνα της Δανίας
Το πιο διάσημο άγαλμα της Δανίας, η γνωστή Μικρή Γοργόνα, είναι ταυτόχρονα και ένα από τα πιο… ταλαιπωρημένα στην ιστορία της γλυπτικής. Και αυτό διότι οι «επιθέσεις» που έχει δεχτεί από βανδάλους είναι αναρίθμητες. Η μόλις 1,25 μέτρων ύψους Γοργόνα, δημιουργία του Δανού καλλιτέχνη Εντβαρντ Ερικσεν, αποκαλύφθηκε στον κόσμο της Κοπεγχάγης το 1913, ωστόσο η πολύπαθη διαδρομή της ξεκίνησε πενήντα χρόνια αργότερα, το 1964. Τότε για πρώτη φορά το κεφάλι της Γοργόνας ξεριζώθηκε από πολιτικούς ακτιβιστές, δεν βρέθηκε ποτέ και αντικαταστάθηκε με καινούργιο. Εως και σήμερα, η δόλια Γοργόνα έχει αποκεφαλιστεί, ακρωτηριαστεί αλλά και βαφτεί με μπογιά. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο, μάλιστα, είναι ότι αυτό που κοσμεί το λιμάνι δεν είναι καν το πρωτότυπο άγαλμα, αφού το αυθεντικό βρίσκεται κρυμμένο σε μυστική τοποθεσία. Γιατί άραγε;
Το Βάζο του Πόρτλαντ
Το παραπάτημα ενός μεθυσμένου ήταν αρκετό για να προκαλέσει ζημιά. Το περίφημο Βάζο του Πόρτλαντ, το οποίο όσοι έχουν βρεθεί στο Βρετανικό Μουσείο σίγουρα θα έχουν προσέξει, υπέστη σοβαρές καταστροφές όταν το 1845 ο φοιτητής Γουίλιαμ Μαλκάχι, υπό την επήρεια μέθης, έσπρωξε ένα άγαλμα το οποίο εν συνεχεία έπεσε πάνω στο Βάζο. Το εξαιρετικό αντικείμενο, κατασκευασμένο το 30 π.Χ., επί δεκαετίες δεχόταν τις φροντίδες των συντηρητών προκειμένου να συγκολληθεί και να αποκατασταθεί. Σήμερα η ζημιά είναι ελάχιστα ορατή.
«Η Παρθένος και το Θείο Βρέφος με την Αγία Αννα και τον Αγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή» του Λεονάρντο ντα Βίντσι
Ο κορυφαίος αναγεννησιακός ζωγράφος το ολοκλήρωσε πριν από περίπου πεντακόσια χρόνια. Το σπουδαίο έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι παραλίγο σήμερα να μην υπάρχει, αφού το 1987 ένας Αγγλος εισέβαλε στη Εθνική Πινακοθήκη και προσπάθησε να πυροβολήσει το αριστούργημα που ήταν κρεμασμένο, διαμαρτυρόμενος για τις σκληρές οικονομικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης. Η εκτόξευση της σφαίρας έσπασε το προστατευτικό τζάμι και προκάλεσε στο έργο ένα σκίσιμο εκατοστών. Η συντήρηση που έγινε αμέσως μετά αφαίρεσε μεγάλο μέρος των σπασμένων γυαλιών, ωστόσο το έργο ποτέ δεν μπόρεσε να επανέλθει στην αρχική του μορφή.
Η Αφροδίτη που καθρεφτίζεται
Ενα ακόμη έργο που παρ’ ολίγον να καταστραφεί ενώ βρισκόταν κρεμασμένο στους τοίχους της Εθνικής Πινακοθήκης της Αγγλίας ήταν και η Αφροδίτη του Βελάσκεθ. Το φημισμένο έργο, που απεικονίζει τη θεά Αφροδίτη γυμνή και ξαπλωμένη με λάγνες διαθέσεις στο κρεβάτι, λίγο έλειψε να καταστραφεί ολοκληρωτικά. Υπαίτια για αυτό ήταν η Αγγλίδα φεμινίστρια Μέρι Ρίτσαρντσον, η οποία, διαμαρτυρόμενη για τη σύλληψη της συντρόφου της στο φεμινιστικό κίνημα, Εμελιν Πάνκχαρστ, εισέβαλε στον χώρο και «χάραξε» την πλάτη της Αφροδίτης αφήνοντας ανεξίτηλα το σημάδι της. Η ποινή που της επιβλήθηκε, μόλις έξι μήνες φυλάκιση.
Πιετά
Το πλέον πολυφωτογραφημένο μαρμάρινο γλυπτό της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου δεν είναι άλλο από το κορυφαίο έργο του Μιχαήλ Αγγελου Πιετά. Πρόκειται για το έργο το οποίο απεικονίζει το σώμα του Ιησού στα πόδια της μητέρας του, Μαρίας. Πολλοί φιλότεχνοι καρδιοχτύπησαν, όταν το 1972 ένας γεωλόγος, ο οποίος δεν έστεκε και πολύ στα καλά του, εισέβαλε στον χώρο κρατώντας ένα σφυρί στο χέρι και ξεκίνησε να το χτυπάει φωνάζοντας «Είμαι ο Ιησούς Χριστός». Πολλά από τα κομμάτια, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων από τη μύτη της Μαρίας, τα άρπαξαν οι αυτόπτες μάρτυρες και δεν βρέθηκαν ποτέ. Σήμερα, έπειτα από την αδικαιολόγητη επίθεση που δέχτηκε, φυλάσσεται πίσω από αλεξίσφαιρο γυαλί.
Δανάη
Ηταν ένα από τα αγαπημένα έργα του δημιουργού της, Ρέμπραντ. Ο λόγος για την περίφημη Δανάη, τον πίνακα που φιλοτεχνήθηκε το 1636 και απεικονίζει τη μητέρα του Περσέα την ώρα που υποδέχεται τον σύντροφό της Δία. Το έργο υπέστη σοβαρές καταστροφές ενώ βρισκόταν στη μόνιμη θέση του -για περίπου δύο αιώνες-, στο Μουσείο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη. Τι ακριβώς συνέβη και παραλίγο να χαθεί; Ενας ψυχικά διαταραγμένος επισκέπτης, κρατώντας ένα μαχαίρι στο χέρι, «πετσόκοψε» την πλάτη της Δανάης, ενώ συνέχισε το καταστροφικό του έργο ρίχνοντας θειικό οξύ πάνω στον πίνακα. Η επίπονη διαδικασία αποκατάστασης του έργου πήρε δώδεκα χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Γιώτα Βαζούρα
Μ.Η.Τ. 232120