Η αξία των ακινήτων που ελέγχουν σήμερα οι ΟΤΑ είχε εκτιμηθεί προ της κρίσης σχεδόν σε 12 δισ. ευρώ. Η περιουσία αυτή στο μεγαλύτερο μέρος της παραμένει αναξιοποίητη, ένεκα των πολλών αγκυλώσεων που υπήρχαν και υπάρχουν, αλλά και των στρεβλών σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ κράτους και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Εκτός από την καλύτερη αξιοποίηση των 20.000 κτιρίων και των εκατομμυρίων στρεμμάτων γης, οι δήμοι μπορούν να στραφούν και σε άλλες κατευθύνσεις για να αυξήσουν τα έσοδά τους, ενώ παράλληλα θα προστατεύουν το περιβάλλον και θα αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών, υποστηρίζουν κάποιοι γνωρίζοντες την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Από την εκμετάλλευση ανενεργών λατομείων, μέχρι την ήπια αξιοποίηση λιμνών ή ποταμών και παραλιακών εκτάσεων, οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν θέσεις εργασίας, έσοδα στην τοπική κοινωνία και στα ταμεία τους, όπως συμβαίνει σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι δήμαρχοι, που έχουν βγει τις τελευταίες ημέρες «στην αντίσταση» διαμαρτυρόμενοι για τις επικείμενες απολύσεις τμήματος της εκλογικής πελατείας και για τα άδεια ταμεία, αποφεύγουν εδώ και χρόνια να ασχοληθούν ουσιαστικά με την αξιοποίηση των ακινήτων τους, αλλά και του τεράστιου φυσικού πλούτου της χώρας. Με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) ζούσαν από τα δανεικά που προσέφερε αφειδώς η εκάστοτε κυβέρνηση, για να εξαγοράζουν τους ψηφοφόρους.
Τώρα διαπιστώνουν ότι πρέπει να κινηθούν διαφορετικά: Η «συνταγή» για αύξηση των δημοτικών τελών δεν μπορεί να εφαρμοστεί, γιατί απλώς ο δήμαρχος που θα την επιβάλει πρέπει να ξεχάσει την επανεκλογή.
Στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υποστηρίζουν ότι τώρα είναι η ευκαιρία για πιο δημιουργικές λύσεις.
Ο αρχιτέκτονας Κ. Μπερτζουάνης του δικτύου Καινοτόμος Αναπτυξιακός Ενεργειακός Σχεδιασμός (ΚΑΕΣ) ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια με θέματα αειφόρου ανάπτυξης, ειδικά σε συνεργασία με δήμους. Επειτα από πολυετή προσπάθεια, διαπιστώνει ότι τώρα έχουν αρχίσει να κινητοποιούνται αρκετοί δήμαρχοι οι οποίοι βλέπουν ότι η αξιοποίηση της περιουσίας και του φυσικού πλούτου της περιοχής είναι η μοναδική λύση για την εξυγίανση των οικονομικών όχι μόνο του δημοτικού ταμείου, αλλά και ολόκληρης της περιοχής.
Αναφέρει μερικά παραδείγματα με τα οποία έχει ασχοληθεί, όπως η μετατροπή των λατομείων Μαρκοπούλου σε θεματικό πάρκο, η ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης Κερατσινίου – Ελευσίνας (η κυβέρνηση επικεντρώνεται μόνο στο τμήμα Σούνιο – Φάληρο), η κατασκευή και λειτουργία κέντρου ιατρικού τουρισμού σε παράκτια περιοχή της Πελοποννήσου σε συνεργασία με την τοπική δημοτική αρχή (με ειδικό λιμάνι, ώστε να προσεγγίζουν τα ειδικά πλοία για ασθενείς που έχουν, π.χ. οι Σκανδιναβοί) κ.λπ.
Στην Ελλάδα υπάρχουν 215 ανενεργά λατομεία σε δημόσιες εκτάσεις, που σύμφωνα με κρατικές παραχωρήσεις είχαν δοθεί για εξορυκτική εκμετάλλευση σε ιδιώτες την περίοδο 1955-1965. Στα περισσότερα εξ αυτών, μετά τη διακοπή των εξορύξεων, δημιουργήθηκαν μεγάλες ή μικρότερες τρύπες, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει προβλεφθεί περιβαλλοντική αποκατάσταση. Το ίδιο ισχύει για πολλές από τις λίμνες της χώρας, τα ποτάμια και άλλα τμήματα του φυσικού πλούτου. Ακόμα χειρότερη εμφανίζεται η εικόνα σε τεράστια ακίνητα που έχουν περιέλθει στην ευθύνη των δήμων, με κορυφαίο παράδειγμα το πάρκο Τρίτση, που αποτελεί μνημείο εγκατάλειψης και κακοδιαχείρισης.
Η σοβαρή οικονομική κρίση αναγκάζει, πάντως, τους δημάρχους να εξετάσουν τρόπους αξιοποίησης της περιουσίας τους. Η αξία των ακινήτων που ελέγχουν οι ΟΤΑ είχε εκτιμηθεί προ της κρίσης σε επίπεδα κοντά στα 12 δισ. ευρώ. Φυσικά, δεν είναι όλα τα ακίνητα άμεσα αξιοποιήσιμα. Εκτιμάται ότι μόνο ένα στα τρία κτίρια ή οικόπεδα μπορεί να αξιοποιηθεί άμεσα. Σε κάθε περίπτωση, οι δημοτικοί άρχοντες διαπιστώνουν με καθυστέρηση ετών ότι καταβάλλουν εκατομμύρια ευρώ για ενοίκια, την ίδια στιγμή που ιδιόκτητα κτίρια μένουν αναξιοποίητα και καταρρέουν.
Μια έκθεση της Ελληνικής Εταιρίας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) που είχε ανακοινωθεί προ διετίας έδειχνε ότι οι ΟΤΑ λαμβάνουν μόλις το 5% των εσόδων που θα μπορούσαν να έχουν από την αξιοποίηση ακινήτων. Τα έσοδά τους θα ήταν πολύ περισσότερα αν εκμεταλλεύονταν και τον φυσικό πλούτο της περιοχής τους (χωρίς να καταστρέψουν το περιβάλλον), υποστηρίζουν μηχανικοί όπως ο Κ. Μπερτζουάνης. Η ακίνητη περιουσία των ελληνικών ΟΤΑ, όπως έχει καταγραφεί από την ΕΕΤΑΑ, ταξινομείται στις εξής 12 κατηγορίες: Δημοτικά ακίνητα, αθλητικές εγκαταστάσεις, σχολεία, νεκροταφεία, κοινόχρηστοι χώροι, αγροί, βοσκότοποι, δάση, νησιά, λατομεία – ορυχεία – μεταλλεία, ακίνητα περιουσιακά στοιχεία και διάφορες εκτάσεις.
Τα πέντε εγκαταλελειμμένα ακίνητα του Πειραιά που μπορούν να αποδώσουν 200.000.000 ευρώ
Προ ημερών, ο δήμαρχος Πειραιά Βασ. Μιχαλολιάκος ανακοίνωσε ότι επελέγησαν πέντε εγκαταλελειμμένα ακίνητα και εντός των ημερών προχωρά σε προκήρυξη διαγωνισμού για την αξιοποίησή τους. Πρόκειται για το κτίριο της Ραλλείου Σχολής, δίπλα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, τον πύργο της ακτής Ποσειδώνος που χτιζόταν επί 12 χρόνια (1971-1983) χωρίς ποτέ να αξιοποιηθεί πλήρως, το οικόπεδο στην οδό Ρετσίνα 45-47 που χρησιμοποιείται σήμερα ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων του δήμου, το κτίριο του Δημαρχείου Πειραιά (επίσης υποαξιοποιείται και οι υπηρεσίες του δήμου πληρώνουν ενοίκια σε άλλα κτίρια!) και το οικόπεδο στη συμβολή των οδών Θηβών 50 και Φαλήρου. Στα κτίρια της Ραλλείου Σχολής και του Δημαρχείου Πειραιά κάποιοι προτείνουν την κατασκευή ξενοδοχείων, ενώ στον πύργο και στο οικόπεδο της οδού Θηβών μπορούν να στεγαστούν υπηρεσίες του δήμου και το αμαξοστάσιο, αντίστοιχα. Η δημοτική Αρχή υποστηρίζει ότι η συνολική επένδυση για την αξιοποίηση των πέντε ακινήτων μπορεί να αγγίξει τα 200.000.000 ευρώ.
Στον Βόλο, η δημοτική Αρχή εξετάζει τρόπους αξιοποίησης των περίπου 1.200 ακινήτων που κατέχει, είτε με την παραχώρηση αγροτικής γης σε δημότες, με την αναβάθμιση ιδιόκτητων κτιρίων και τη στέγαση υπηρεσιών (νηπιαγωγείων κ.λπ.) που σήμερα πληρώνουν ενοίκιο σε κτίρια ιδιωτών, είτε σε συνεργασία με ιδιώτες για την από κοινού εκμετάλλευση περίπου 15 ακινήτων που θεωρούνται «φιλέτα».
Το Κεφάλαιο Επενδύσεων
Πριν από λίγες εβδομάδες, ανακοινώθηκε ότι προωθείται η δημιουργία Κεφαλαίου Επενδύσεων (fund), μέσω του οποίου θα χρηματοδοτούνται έργα υποδομών στους δήμους και θα αξιοποιηθεί η ακίνητη περιουσία. Η πρόταση είχε παρουσιαστεί στο διοικητικό συμβούλιο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) και προβλέπει τη δημιουργία Κεφαλαίου Επενδύσεων Υποδομών ΟΤΑ με συμμετοχή του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), της Τράπεζας Αττικής, της ΚΕΔΕ και της Attica Finance ΑΕΠΕΥ, με αρχικό κεφάλαιο 3.150.000 ευρώ. Ανεξάρτητα από την τύχη της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, οι δήμαρχοι είναι αναγκασμένοι να αναζητήσουν καινοτόμα εργαλεία χρηματοδότησης και «αιρετικές» ιδέες αξιοποίησης ακινήτων και φυσικού πλούτου, προκειμένου να επιβιώσουν στα δύσκολα χρόνια που έρχονται.
Φώτης Κόλλιας
Μ.Η.Τ. 232120