Εως τα μεσάνυχτα της περασμένης Δευτέρας βρίσκονταν τα στελέχη της Επιτροπής Ανταγωνισμού στα γραφεία ισχυρής εταιρίας στον τομέα των περιβαλλοντικών έργων, στο μετοχολόγιο της οποίας εμφανίζονται ηχηρά ονόματα. Τις τελευταίες μέρες οι ελεγκτές της Επιτροπής έχουν κάνει φύλλο και φτερό τα γραφεία πολλών εταιριών που δραστηριοποιούνται σε έργα βιολογικών καθαρισμών, ύδρευσης και αποχέτευσης, έπειτα από καταγγελίες για στημένους διαγωνισμούς, μοίρασμα της Ελλάδας σε κομμάτια μεταξύ εταιριών, ακόμα και για εκ των υστέρων αλλαγές σε υπογεγραμμένες συμβάσεις με παρέμβαση δημοτικών αρχόντων.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγονται και συμφωνητικά μεταξύ εργολάβων («ανυπόγραφα» λένε όσοι παρακολουθούν την υπόθεση), καθώς και στοιχεία για τις πολύ χαμηλές εκπτώσεις που δίνονταν σε ορισμένα έργα (π.χ. μόλις 5%-6% όταν ο μέσος όρος είναι 30% και 40%).
Η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τα δημόσια έργα, που ξεκίνησε από τους ισχυρούς εργολάβους και τις εργολαβίες ΕΡΓΟΣΕ και Εγνατίας Οδού (αρκετές από τις οποίες ανατέθηκαν με προκλητικά χαμηλές εκπτώσεις), επεκτείνεται στο μοναδικό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ που προχωρά: το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Περιβάλλον» (ΕΠΠΕΡΑΑ), μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται έργα βιολογικών καθαρισμών, χωματερών, ύδρευσης και αποχέτευσης. Οι έφοδοι και το πολύωρο «ξεσκόνισμα» γραφείων τεχνικών εταιριών συνεχίστηκαν και την τελευταία εβδομάδα σε ολόκληρη τη χώρα, με στόχο να διαπιστωθεί αν ισχύουν οι καταγγελίες για απίστευτες μεθοδεύσεις στους συγκεκριμένους διαγωνισμούς.
Εργολήπτες που ασχολούνται με τα έργα του ΕΠΠΕΡΑΑ έχουν καταγγείλει εδώ και χρόνια ότι σε αρκετές περιπτώσεις υπήρξαν μεθοδεύσεις για την ανάθεσή τους σε συγκεκριμένες τεχνικές εταιρίες, με αξιοποίηση του συστήματος μελέτη – κατασκευή. Μέσω της μελετοκατασκευής (όπου ο εργολάβος αναλαμβάνει τη μελέτη και την κατασκευή ενός βιολογικού καθαρισμού ή άλλου περιβαλλοντικού έργου) είναι πιο εύκολο το «μαγείρεμα» των αποτελεσμάτων στους διαγωνισμούς. Μια άλλη νόμιμη «πατέντα» ήταν το λεγόμενο «μεικτό σύστημα», το οποίο επιτρέπει σε μία δημοτική αρχή ή σε μία περιφέρεια να ενοποιεί δύο διαφορετικά έργα σε έναν διαγωνισμό, το ένα τμήμα του οποίου είναι με «μελέτη – κατασκευή» και το άλλο με την κλασική μέθοδο.
Με διάφορες δικαιολογίες, δημοτικοί άρχοντες βάζουν σε έναν διαγωνισμό και την κατασκευή του βιολογικού καθαρισμού και την κατασκευή των δικτύων αποχέτευσης, διογκώνοντας το αντικείμενο του έργου. Για παράδειγμα, στο βιολογικό του Κορωπίου ενοποιήθηκε ο βιολογικός με προϋπολογισμό 50.000.000 ευρώ με τα δίκτυα αποχέτευσης (60.000.000 ευρώ) σε ένα μεγάλο έργο 110.000.000 ευρώ, ο διαγωνισμός για το οποίο σερνόταν επί σχεδόν δυόμισι χρόνια. Στο Αίγιο ο βιολογικός καθαρισμός (3.000.000 ευρώ) ενοποιήθηκε με τα δίκτυα αποχέτευσης που ήταν προϋπολογισμού 23.000.000 ευρώ σε μια εργολαβία με «μεικτό σύστημα». Το ίδιο επιχειρήθηκε και στις Σπέτσες, όπου ο βιολογικός έχει κόστος 5.000.000 ευρώ και τα δίκτυα περί τα 7.000.000 ευρώ. Με τον ίδιο τρόπο προχώρησαν και οι διαγωνισμοί σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως Ναύπακτος, Σαλαμίνα κ.λπ.
Γι’ αυτό και συνδικαλιστικά όργανα των εργοληπτών είχαν ζητήσει εδώ και καιρό την κατάργησή του ή τον περιορισμό εφαρμογής του. «Την ίδια στιγμή που συνδικαλιστές δηλώνουν ότι αγωνίζονται για την κατάργησή του, τα τελευταία χρόνια επωφελήθηκαν» λέει ο ιδιοκτήτης μικρομεσαίας τεχνικής εταιρίας της περιφέρειας. «Τα έργα του ΕΠΠΕΡΡΑ χρησιμοποιήθηκαν από επίορκους δημοτικούς άρχοντες σε μια περίοδο ισχνών αγελάδων για τα ταμεία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ)» λένε όσοι βλέπουν με καλό μάτι την παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Οι ίδιοι επισημαίνουν ότι ολόκληρες περιοχές της χώρας είχαν μοιραστεί μεταξύ εργοληπτών, με τη συνεργασία ορισμένων δημοτικών αρχόντων. Προσθέτουν ότι όποιος ασχοληθεί με τις αξιολογήσεις των επιτροπών στα έργα του ΕΠΠΕΡΡΑ θα βρεθεί προ πολλών εκπλήξεων. «Υπάρχουν αξιολογήσεις όπου τα δύο μέλη της Επιτροπής βαθμολογούν μια προσφορά με 75 και άλλα δύο με 95», δηλαδή με τεράστια διαφορά που προκαλεί υποψίες.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού ασχολήθηκε με τα έργα περιβάλλοντος επειδή είναι από τα λίγα που προχωρούν τα τελευταία χρόνια, κυρίως γιατί η Ελλάδα απειλείται με μεγάλα ημερήσια πρόστιμα, αν δεν λειτουργούν βιολογικοί καθαρισμοί σε όλες τις μεγάλες πόλεις και κωμοπόλεις και δεν έχουν κλείσει οι παράνομες χωματερές. Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων του ΕΠΠΕΡΡΑ ξεπερνάει τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ και έως το τέλος του 2012 είχαν ήδη γίνει δαπάνες περί το 1 δισεκατομμύριο. Σε πολλούς δήμους της χώρας εντάχθηκαν στο επιχειρησιακό πρόγραμμα πέντε και έξι διαφορετικά έργα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για τους επιτηδείους.
Ανέβαζαν κατά 30% το κόστος εργασιών
Στελέχη τεχνικών εταιριών υποστηρίζουν ότι εξαιτίας των στημένων διαγωνισμών εκτοξεύθηκε κατά 30% το κόστος πολλών έργων βιολογικών καθαρισμών και δικτύων αποχέτευσης. Οι πλέον ακραίοι από όσους θεωρούν ότι αδικήθηκαν από το σύστημα «μελέτη – κατασκευή» και το «μεικτό σύστημα» υποστηρίζουν ότι, αν η Επιτροπή Ανταγωνισμού ψάξει και γραφεία δημάρχων, μπορεί να βρει συμβάσεις για έργα που είναι διαφορετικές από αυτές που υπέγραψαν οι ανάδοχοι.
Η Ελλάδα πρέπει να βιαστεί καθώς έως τα τέλη του 1998 έπρεπε να έχουν δημιουργηθεί εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων σε όσους οικισμούς άνω των 10.000 κατοίκων απορρίπτουν τα λύματα σε ευαίσθητες περιοχές. Εως τα τέλη του 2000 έπρεπε να λειτουργούν αντίστοιχες εγκαταστάσεις για όλους τους οικισμούς άνω των 15.000 κατοίκων. Και έως τα τέλη του 2005 θα έπρεπε ουσιαστικά να εξυπηρετούνται από βιολογικούς καθαρισμούς όλοι οι οικισμοί που έχουν από 2.000 έως 15.000 κατοίκους. Με δεδομένο ότι ακόμα και μεγάλες περιοχές της Αττικής (από το Θριάσιο έως τον Γέρακα, τη Νέα Μάκρη και τη Ραφήνα) δεν διαθέτουν ούτε πλήρες δίκτυο αποχέτευσης ούτε βιολογικό καθαρισμό, η Ελλάδα έχει παραβιάσει τα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Με μεγάλα πρόστιμα απειλείται η χώρα μας και για τις παράνομες χωματερές, καθώς και για τη μη αποκατάσταση των χώρων στους οποίους λειτουργούσαν κατά το παρελθόν.
Φώτης Κόλλιας
Μ.Η.Τ. 232120