Λιγοστεύει ο χρόνος που έχει στη διάθεσή της η ελληνική κυβέρνηση για να ολοκληρώσει τη διαπραγμάτευση με την τρόικα και να πάρει εγκαίρως τη δόση των 8,1 δισ. ευρώ. Μέχρι σήμερα το βράδυ πρέπει να υπάρξει συμφωνία με την τρόικα, προκειμένου το Eurogroup αύριο να λάβει την απαιτούμενη πολιτική απόφαση για τη δόση. Εάν δεν υπάρξει συμφωνία σήμερα, τότε η εκταμίευση της δόσης μεταφέρεται για Σεπτέμβριο!
Η «μαύρη τρύπα» του Προϋπολογισμού για τη διετία 2013-2014, που υπολογίστηκε ότι φτάνει τα 2,5 δισ. ευρώ, μαζί με τις απολύσεις και την κινητικότητα στο Δημόσιο αποτελούν τα βασικά «αγκάθια» του ελέγχου. Το μεγαλύτερο μέρος του δημοσιονομικού κενού οφείλεται στον ΕΟΠΥΥ, του οποίου η «μαύρη τρύπα» προσδιορίζεται συνολικά στα 1,2 δισ. ευρώ σε επίπεδο διετίας. Η επιβολή του μέτρου του claw back (καθορισμός πλαφόν στις δαπάνες για τα διαγνωστικά κέντρα και τις ιδιωτικές κλινικές, οι οποίες έτσι θα χρεώνονται την όποια υπέρβαση δαπάνης πέραν του πλαφόν) έχει, κατά πληροφορίες, γίνει αποδεκτή από τους εκπροσώπους των δανειστών μας. Οι τελευταίοι ζητούν όμως και άλλες παρεμβάσεις, εκτιμώντας πως η ρύθμιση αυτή θα αποδώσει 400-500.000.000 ευρώ φέτος. Επιπλέον, τα στελέχη της τρόικας επικαλούνται το δημοσιονομικό κενό για να απορρίψουν το ελληνικό αίτημα για μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση από το 23% στο 13%.
Μεγάλο πρόβλημα όμως είναι και η αιμορραγία των εσόδων από φόρους. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το πεντάμηνο Ιανουαρίου – Μαΐου 2013 καταγράφηκε υστέρηση:
-268.000.000 ευρώ στις εισπράξεις από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων.
-272.000.000 στις εισπράξεις από φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων.
-242.000.000 ευρώ από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης των ενεργειακών προϊόντων, τα λοιπά μη φορολογικά έσοδα και τον ΕΦΚ στα προϊόντα καπνού.
Οσον αφορά τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία κατατάσσονται δεύτερα κατά σειρά μεταξύ των παραγόντων που προκαλούν το δημοσιονομικό κενό, η τρόικα επιμένει στην καθιέρωση της εισφοράς 0,2% στον τζίρο των επιχειρήσεων υπέρ του ΟΑΕΕ. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η επιβολή της θα ξεκινήσει από το 2014, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην υπολογιστεί ως ποσοστό επί του τζίρου των επιχειρήσεων.
Το υπουργείο Οικονομικών, για να διασφαλίσει την επόμενη δόση των 8,1 δισ. ευρώ, θα πρέπει να πάρει τα αναγκαία μέτρα που θα καλύψουν την υστέρηση φορολογικών εσόδων 549.000.000 ευρώ που καταγράφηκε στο πρώτο πεντάμηνο του 2013, αλλά και τη «μαύρη τρύπα» των 2,5 δισ. ευρώ που θα ανοίξουν στον Προϋπολογισμό (μέσα στη διετία 2013-2014) τα ελλείμματα του ΕΟΠΥΥ και των ασφαλιστικών ταμείων.
Ταυτόχρονα, η τρόικα έθεσε επίσημα στο υπουργείο Εργασίας θέμα αλλαγής του θεσμικού πλαισίου που καθορίζει τις ομαδικές απολύσεις στις μεγάλες επιχειρήσεις, με απώτερο σκοπό την ουσιαστική απελευθέρωσή τους. Επίσης, στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, μπήκε και θέμα μείωσης των συντάξεων, για να ισορροπήσει κάπως το έλλειμμα στα ασφαλιστικά ταμεία. Μια μείωση, πάντως, που δεν ζητήθηκε να πραγματοποιηθεί άμεσα, αλλά αναμένεται να τεθεί εκ νέου στις διαπραγματεύσεις του Σεπτεμβρίου.
Τις προηγούμενες ημέρες οι διαβουλεύσεις μεταξύ τρόικας και ελληνικής πλευράς ήταν έντονες, με εντάσεις και με τους ξένους πάντα να πιέζουν για το μέγιστο των μέτρων. Στη συνέχεια, περιγράφεται πώς διαμορφώνεται μέχρι αυτή τη στιγμή η κατάσταση στα διάφορα «πολεμικά μέτωπα» με την τρόικα.
Φόρος ακινήτων: Η τρόικα αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα του νέου Ενιαίου Φόρου Ακινήτων, ο οποίος πρέπει να αποφέρει το 2014 στα δημόσια ταμεία 3,17 δισ. ευρώ. Ετσι, ασκεί πιέσεις για τη συνέχιση του φετινού καθεστώτος φορολόγησης των ακινήτων μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Παράταση του Εκτακτου Ειδικού Τέλους Ακινήτων (ΕΕΤΑ) μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ θα σημάνει όμως και παράταση του ΦΑΠ για το 2014. Η τρόικα έχει εκφράσει αντιρρήσεις και για την είσπραξη του φετινού ΕΕΤΑ σε 5 δόσεις και ζητά να μειωθούν οι δόσεις σε 4, με το σκεπτικό ότι, διαφορετικά, ποσό 400.000.000 ευρώ θα «περάσει» αναγκαστικά στον Προϋπολογισμό του 2014.Το υπουργείο Οικονομικών προσπαθεί να πείσει την τρόικα να αποδεχθεί την είσπραξη του φετινού χαρατσιού, που πληρώνεται μέσω της ΔΕΗ σε 5 δόσεις, και εφαρμογή από το 2014 του νέου ενιαίου φόρου ακινήτων με τα 33 κλιμάκια, ο οποίος θα εισπράττεται από τις εφορίες.
Κινητικότητα δημοσίων υπάλληλων: Η κινητικότητα στο Δημόσιο αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς η κυβέρνηση αδυνατεί να δώσει τα 12.500 ονόματα, ζητώντας παράταση έως τον Σεπτέμβριο, με μηνιαίους στόχους υλοποίησης. Στο πλαίσιο της συζήτησης για την κινητικότητα των 25.000 το 2013 και τις απολύσεις τη διετία 2013-2014 των 15.000 υπαλλήλων στο Δημόσιο, η τρόικα πρότεινε να αυξηθεί επιπρόσθετα ο αριθμός των απολύσεων των 15.000. Η απάντηση του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν αρνητική, επισημαίνοντας στους συνομιλητές ότι τον αριθμό των 15.000 απολύσεων τη διετία 2013-2014 θα τον πιάσουμε, ενώ παράλληλα θα πραγματοποιηθεί αντίστοιχος αριθμός προσλήψεων, σε εφαρμογή της αναλογίας μία πρόσληψη για κάθε μία αποχώρηση.
Αποκρατικοποιήσεις – τράπεζες: Η τρόικα ζητά να επιταχυνθεί το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, που έχει σκαλώσει μετά το «ναυάγιο» της ΔΕΠΑ, αλλά στην κυβέρνηση θέλουν να χρησιμοποιήσουν φέτος το «μαξιλαράκι» που ελπίζουν πως θα μείνει αν δεν χρησιμοποιηθεί πλήρως το «πακέτο» των 50 δισ. Η τρόικα επιμένει στη διατήρηση του χρονοδιαγράμματος πώλησης του Τ.Τ. και της Proton Bank έως τις 15 Ιουλίου.
Απελευθέρωση αγορών: Η κυβέρνηση πιέζεται να προχωρήσει σε μέτρα απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας, των φαρμάκων, αλλά και του ωραρίου των καταστημάτων τις Κυριακές, που προκαλούν τριγμούς όχι μόνο στο εσωτερικό του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά και εντός της Ν.Δ.
Δημοσιονομικά: Η τρόικα θέλει να τεθεί σε ισχύ ένα νέο, πολύ πιο αυστηρό πλαίσιο δημοσιονομικής εποπτείας και αυτόματων περικοπών δαπανών, αν υπάρχουν αποκλίσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, η τρόικα ζητά την άμεση ενσωμάτωση των αποφάσεων για τη νέα δημοσιονομική εποπτεία στην Ε.Ε., που περιλαμβάνουν και μηχανισμό αυτόματων περικοπών δαπανών.
Στο τραπέζι των συζητήσεων έχουν πέσει εφιαλτικές προτάσεις για εισπρακτικά μέτρα, όπως:
-Νέο μαχαίρι στις παροχές του ΕΟΠΥΥ, με παρεμβάσεις όπως περιορισμός διαγνωστικών εξετάσεων, μείωση τιμής των ακριβότερων σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο φαρμάκων και εφαρμογή του πρωτοκόλλου εργαστηριακών εξετάσεων, που θα ορίζουν για κάθε πάθηση ποιες θα είναι οι εξετάσεις, με πλαφόν δαπάνης.
-Κατάργηση των φοροαπαλλαγών για αναπήρους και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.
-Κατάργηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για νησιωτικές περιοχές έως 3.000 κατοίκους.
-Επέκταση ή και «μονιμοποίηση» της Ειδικής Εισφοράς Αλληλεγγύης, όπως προτείνουν οι ελεγκτές του ΔΝΤ, αν και τυπικά αυτή λήγει το 2015.
-Επέκταση ή αύξηση του τέλους επιτηδεύματος σε επαγγελματίες, για αναπλήρωση των χαμένων εισπράξεων λόγω μείωσης του αριθμού τους.
-Νέες αυξήσεις στις τιμές των εισιτηρίων και των τιμολογίων των ΔΕΚΟ.
Τα αυστηρά μηνύματα που έστειλαν τα τελευταία 24ωρα οι Ευρωπαίοι εταίροι μας για ταχεία ολοκλήρωση των συζητήσεων με τους απεσταλμένους τους στην Αθήνα και οι προειδοποιήσεις γύρω από τους πιθανούς κινδύνους σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία έχουν δημιουργήσει μια εξαιρετικά τεταμένη ατμόσφαιρα.
Σε κάθε περίπτωση, όπως εξηγούν από το υπουργείο Οικονομικών, το νομοσχέδιο για τη φορολογία στα ακίνητα θα κατατεθεί στη Βουλή στο τέλος Σεπτεμβρίου, ενώ όλα τα προαπαιτούμενα που ζητεί η τρόικα θα περιληφθούν στο πολυνομοσχέδιο, που θα πάει προσεχώς στη Βουλή. Σύμφωνα με πηγή του υπουργείου Οικονομικών, είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση από το 23% στο 13%, με δεδομένο το μεγάλο δημοσιονομικό κενό.
Ομαδικές απολύσεις: Η τρόικα θέλει να αλλάξει εντελώς το θεσμικό πλαίσιο και να παρακαμφθεί το όριο του 5% απολύσεις τον μήνα ή το πολύ έως 30 εργαζομένους για μεγάλες επιχειρήσεις, που έχουν προσωπικό πάνω από 150 άτομα. Στο πλαίσιο αυτό, οι δανειστές της χώρας επιθυμούν να αξιοποιήσουν τον όρο «αναδιάρθρωση». Κάνοντας χρήση αυτού του όρου, θα δίνεται η δυνατότητα σε μια επιχείρηση να απολύσει μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων, μαζικά. Θα πρέπει, βέβαια, να καταθέσει όλα τα απαραίτητα έγγραφα και τους ισολογισμούς προηγούμενων ετών, με τα οποία θα αποδεικνύει ότι καταγράφει ζημίες για μεγάλο χρονικό διάστημα και, έτσι, προχωράει σε ένα πρόγραμμα συρρίκνωσης του προσωπικού, για να μπορεί να συνεχίσει να είναι βιώσιμη και να μην βάλει λουκέτο. Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα πρέπει να προκύψει το αργότερο έως το τέλος του έτους και αφού πρώτα το υπουργείο Εργασίας πραγματοποιήσει συγκριτική μελέτη, από την οποία θα φαίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς εφαρμόζεται για το ίδιο ζήτημα στην υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ταυτόχρονα, στο νέο θεσμικό πλαίσιο θα πρέπει να αρθεί και η υποχρέωση που έχει ο εκάστοτε υπουργός Εργασίας να αποδέχεται με την υπογραφή του τις όποιες ομαδικές απολύσεις πραγματοποιεί μια επιχείρηση. Σε δεύτερο επίπεδο, δεν θα έχει καμία ουσιαστική ισχύ ούτε η γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας για το ίδιο θέμα.
Από την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου των ομαδικών απολύσεων, θεωρητικά ευνοούνται οι τράπεζες, και ειδικά οι τέσσερις συστημικές (Εθνική, Alpha, Πειραιώς, Eurobank), καθώς από τη διαδικασία των συγχωνεύσεων έχουν βρεθεί με πλεονάζον προσωπικό. Επίσης, μπορούν να κάνουν χρήση των νέων διατάξεων οι ΔΕΚΟ, αλλά και οι μεγάλες επιχειρήσεις στα ΜΜΕ, που επίσης ψάχνουν τρόπους συρρίκνωσης του εργατικού δυναμικού τους.
Μείωση συντάξεων από 10% έως 15%
Οι μειώσεις στις συντάξεις ήρθαν στο προσκήνιο ως αποτέλεσμα της τεράστιας «τρύπας» στα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων. Η τρόικα φαίνεται ότι πρότεινε στο υπουργείο Εργασίας να αρχίσει να σκέφτεται το θέμα των μειώσεων, κάτι που αναμένεται να ζητηθεί μετ’ επιτάσεως στον επόμενο έλεγχο, τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με πηγές από το ΙΚΑ, τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας πρότειναν σε υπηρεσιακούς παράγοντες του ιδρύματος η μείωση στις συντάξεις να κυμανθεί από 10% έως 15%. Η επιχειρηματολογία των επικεφαλής των δανειστών της χώρας, όπως αναπτύχθηκε από τον ίδιο τον Πολ Τόμσεν προς τον Γιάννη Βρούτση στη συνάντηση που είχαν την περασμένη Τρίτη, εστιάζεται στο ύψος της μέσης σύνταξης. Ο κ. Τόμσεν φέρεται ότι είπε στον κ. Βρούτση πως «δεν μπορεί στην Ελλάδα να είναι η μέση σύνταξη στα 918 ευρώ όταν στη Γερμανία βρίσκεται λίγο πάνω από τα 800 ευρώ». Εξάλλου, ο στόχος είναι ξεκάθαρος, δηλαδή να μειωθούν οι δαπάνες τόσο πολύ, ώστε να περιορίσουν το έλλειμμα που έχει δημιουργηθεί στα ασφαλιστικά ταμεία.
Ενα έλλειμμα που, λόγω ύφεσης, υψηλής ανεργίας, μείωσης μισθών και αύξησης της «μαύρης» εργασίας, διογκώνεται συνεχώς. Το δυσοίωνο σενάριο που επεξεργάζονται τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας θέλει η «τρύπα» στην Κοινωνική Ασφάλιση να υπερβαίνει μέχρι το τέλος του έτους το 1,5 δισ. ευρώ. Μόνο για το ΙΚΑ υπάρχει η εκτίμηση ότι θα καταγραφεί έλλειμμα 1 δισ. ευρώ, ενώ σε δύσκολη θέση βρίσκεται ο ΟΑΕΕ, ο ΟΓΑ, αλλά και το νεοσύστατο υπερ-ταμείο επικουρικής ασφάλισης, το ΕΤΕΑ. Μάλιστα, φαίνεται ότι η νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών που τέθηκε σε εφαρμογή πριν από δύο εβδομάδες δεν φέρνει τα αναμενόμενα εισπρακτικά αποτελέσματα. Οι όροι που επιβάλλει στους μεγαλοοφειλέτες (π.χ. προσημείωση ακινήτου, καταγραφή όλης της κινητής και ακίνητης περιουσίας, τραπεζική εγγύηση) τους αποτρέπουν από το να υποβάλουν αίτηση υπαγωγής σε αυτή. Το αποτέλεσμα είναι ότι η εκτίμηση για έσοδα 500.000.000 ευρώ φέτος και 1 δισ. ευρώ του χρόνου από τη νέα ρύθμιση μάλλον δεν θα γίνει πράξη.
«Τσεκούρι» και στους επαγγελματίες
Η τρόικα έχει διαπιστώσει ότι το ταμείο των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολούμενων δημιουργεί συνεχώς ελλείμματα, που διογκώνονται μήνα με το μήνα. Ηδη στο πρώτο πεντάμηνο του έτους το έλλειμμα στον ΟΑΕΕ έφτασε τα 230.000.000 ευρώ, ενώ υπάρχει η εκτίμηση ότι, αν συνεχιστεί η κατρακύλα στα έσοδα, στο τέλος του έτους υπάρχει κίνδυνος να καταγραφεί «τρύπα» 830.000.000 ευρώ. Για τον λόγο αυτό, οι επικεφαλής των δανειστών της χώρας απαιτούν να τεθεί σε εφαρμογή το μέτρο του ειδικού φόρου έως 0,2% επί του τζίρου των επιχειρήσεων, έτσι ώστε να καλυφθεί το έλλειμμα του ταμείου. Πρόκειται για ένα μέτρο που έχει ψηφιστεί από την προηγούμενη Βουλή, καθώς είχε συμπεριληφθεί στον εφαρμοστικό νόμο του δεύτερου Μνημονίου. Η αρχική σχεδίαση ήταν να τεθεί σε ισχύ από την 1/1/13, με στόχο να εισπραχθούν 150.000.000 ευρώ φέτος. Τελικά, σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, αποφασίστηκε από την τρικομματική κυβέρνηση να μην τεθεί σε εφαρμογή το συγκεκριμένο μέτρο, καθώς θα επιβάρυνε ακόμα περισσότερο τη λειτουργία χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Μετά την τραγική πορεία των εσόδων όμως, το συγκεκριμένο μέτρο επανήλθε στο προσκήνιο, με την πρόταση να τεθεί σε εφαρμογή από 1/1/14 και την πρόβλεψη ότι μπορεί να προσθέσει στα ταμεία του ΟΑΕΕ έως και 450.000.000 ευρώ.
Αλλωστε πρόκειται για μέτρο που έχει ήδη ψηφιστεί, συνεπώς δεν χρειάζεται να περάσει από τις… συμπληγάδες του Κοινοβουλίου. Το μόνο που απαιτείται είναι να ληφθεί η απαραίτητη πολιτική απόφαση και να ανακοινώσουν τα αρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας την έναρξη της εφαρμογής του. Η τρόικα, βέβαια, άφησε ένα «παράθυρο» για να βρουν τα συναρμόδια υπουργεία τυχόν ισοδύναμα μέτρα, που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν την επιβολή αυτής της ειδικής εισφοράς. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχει το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο μέτρο να τροποποιηθεί και να λάβει κάποια εναλλακτική μορφή, δηλαδή να μην υπολογιστεί ως ποσοστό επί του τζίρου των επιχειρήσεων, αλλά να προκύψει ως διάθεση μέρους από τα αδιανέμητα κέρδη των επιχειρήσεων.
Στέλιος Κράλογλου, Βασίλης Αγγελόπουλος
