«Η ύφεση έχει παρέλθει. Το ζήτημα τώρα είναι πόσο ισχυρή πρόκειται να αποδειχθεί η ανάκαμψη» είπε προ ημερών στην ισπανική εφημερίδα «El Pais» ο Ισπανός υπουργός Οικονομικών Λουίς ντε Γκίντος. Λίγοι τον πιστεύουν και οι περισσότεροι θεωρούν ότι ούτε ο ίδιος πιστεύει αυτά που δημόσια υποστηρίζει. Η ανάκαμψη όμως είναι το μόνο χαρτί το οποίο θα μπορούσε να παίξει η κυβέρνηση Ραχόι για να δαμάσει τα κύματα που προκαλεί το σκάνδαλο διαφθοράς που κλυδωνίζει την κυβέρνησή του. Ενα σκάνδαλο που, αν και δεν σημαίνει πρακτικά πολλά για τους εκατομμύρια άνεργους της χώρας, αναδίνει δυσοσμία στο πολιτικό σκηνικό και προκαλεί την κοινωνική οργή. Ο Μαριάνο Ραχόι άλλωστε έχει χάσει προ καιρού το στοίχημα, αφού δεν κατάφερε να τηρήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, αυτές που τον οδήγησαν στην εξουσία σε μια χώρα που προσπαθεί να γλιτώσει από το μνημόνιο. Τυπικά. Γιατί άτυπα από το 2011 και μετά η Ισπανία χορεύει στους ρυθμούς που υπαγορεύουν το Βερολίνο και η Κομισιόν.
Το σκάνδαλο αφορά τα διπλά βιβλία του κυβερνώντος PP και τον ταμία του Λαϊκού Κόμματος Λουίς Μπάρθενας, ο οποίος από τις 27 Ιουνίου βρίσκεται προφυλακισμένος. Παρά τις διαρκείς διαβεβαιώσεις του Ραχόι ότι ουδεμία ανάμειξη είχε στην υπόθεση, δημοσίευμα της εφημερίδας «El Mundo» έφερε τον Ισπανό πρωθυπουργό σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Την περασμένη Κυριακή η εφημερίδα δημοσιοποίησε μια σειρά μηνυμάτων SMS που δείχνουν τις στενές σχέσεις του Ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι με τον ταμία του Λαϊκού Κόμματος. Στις φωτογραφίες οθόνης κινητού τηλεφώνου φαίνονται μηνύματα που φέρεται ότι έχουν ανταλλαγεί μεταξύ του Ραχόι και του υπόδικου ταμία του ΡΡ. Τα μηνύματα ξεκινούν από τον Μάιο του 2011, τέσσερις μήνες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ραχόι, και καταλήγουν στον Μάρτιο του 2013. Σύμφωνα με την εφημερίδα, τα μηνύματα αποδεικνύουν ότι «ο Μαριάνο Ραχόι διατηρούσε άμεση και αδιάλειπτη επαφή» με τον Μπάρθενας και του «ζητούσε να αρνηθεί την ύπαρξη μυστικών λογιστικών βιβλίων και συμπληρωματικές πληρωμές» μελών του ΡΡ, μεταξύ των οποίων και του ίδιου.
Σε μήνυμα τον Απρίλιο του 2012 γράφει ο Ραχόι: «Λουίς, τίποτε δεν είναι εύκολο, αλλά θα κάνουμε ό,τι μπορούμε. Κουράγιο». «Λουίς, το κατανοώ, δείξε δύναμη. Θα σου τηλεφωνήσω αύριο. Σε φιλώ» αναφέρεται σε άλλο μήνυμα που αποδίδεται στον Ραχόι με ημερομηνία 18 Ιανουαρίου 2013, δηλαδή την ημέρα που η «El Mundo» είχε αποκαλύψει ότι στελέχη του ΡΡ έπαιρναν μίζες από «δωρεές» ιδιωτικών εταιριών. Στις 14 Μαρτίου ο Μπάρθενας, εξοργισμένος, δηλώνει στον Ραχόι ότι αισθάνεται «απελευθερωμένος από κάθε δέσμευση προς εσένα και το κόμμα», αναφέρει η «El Mundo», η οποία υπογραμμίζει ότι είναι τότε που ο πρώην ταμίας αποφάσισε να μιλήσει στον Τύπο για «να αποκαλύψει τα πραγματικά λογιστικά» του κόμματος.
Η εφημερίδα λέει ότι τα μηνύματα που δημοσιεύει είναι μέρος μόνο όσων ανταλλάχτηκαν. Ο ίδιος ο Ραχόι απάντησε κάνοντας λόγο για ενορχηστρωμένη προσπάθεια «εκβιασμού» και δηλώνει αποφασισμένος να ολοκληρώσει τη θητεία για την οποία τον εξέλεξαν οι Ισπανοί. Ο Μπάρθενας είχε πει στον ανακριτή ότι είχε παραδώσει προσωπικά στον νυν πρωθυπουργό και στη γ.γ. του Λαϊκού Κόμματος Ντολόρες ντε Κοσπέδαλ φακέλους με 45.000 ευρώ σε μετρητά το 2009 και το 2010. Οι Ραχόι και Ντε Κοσπέδαλ αρνήθηκαν τις αιτιάσεις του Μπάρθενας, με τη γενική γραμματέα να τις καταγγέλλει ως «ψεύδη», ενώ από την πλευρά του ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε ότι δεν σκοπεύει να παραιτηθεί. Ο ίδιος ο Μπάρθενας, όπως προέκυψε από τα στοιχεία των εισαγγελικών ερευνών, είχε σε μυστικούς λογαριασμούς στην Ελβετία 20.000.000 ευρώ!
Το σκάνδαλο έδωσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στους Σοσιαλιστές να περάσουν στην αντεπίθεση, ζητώντας -τι άλλο;- την παραίτηση του Μαριάνο Ραχόι. Οι ίδιοι μάλιστα απειλούν ότι θα καταθέσουν πρόταση μομφής, εάν ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος δεν δώσει εξηγήσεις ενώπιον του Κοινοβουλίου για τους «κρυφούς φακέλους με μετρητά». Το Λαϊκό Κόμμα, το οποίο διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, απορρίπτει επί μήνες την απαίτηση των Σοσιαλιστών να παρουσιαστεί και να μιλήσει ενώπιον των βουλευτών. Ο επικεφαλής των Σοσιαλιστών Αλφρέδο Πέρεθ Ρουμπαλκάμπα παραδέχτηκε ότι η αντιπολίτευση, αν και έχει τη δυνατότητα να κερδίσει μία ψηφοφορία για πρόταση μομφής, πιέζει τον Ραχόι να δώσει απαντήσεις για το σκάνδαλο. Παρασκηνιακά οι Σοσιαλιστές διαπραγματεύονται με άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης την κατάρτιση μιας κοινής στρατηγικής που θα οδηγήσει στην απομάκρυνση του Ραχόι. Για την ώρα αυτό φαντάζει δύσκολο.
Κανείς δεν παραιτείται
Παράγοντες της πολιτικής ζωής της Ισπανίας αλλά και αναλυτές επισημαίνουν ότι «σε αυτή τη χώρα ουδείς παραιτείται». «Στην Ισπανία παραιτούμαστε πιο δύσκολα από άλλες χώρες» λέει ο Χεσούς Λιθκάνο, πρόεδρος του ισπανικού κλιμακίου της Διεθνούς Διαφάνειας. «Η παραίτηση ερμηνεύεται στη χώρα ως δείγμα πολιτικής αδυναμίας. Στην ουσία δεν υπάρχουν ανάλογα παραδείγματα» από το 1978 και την παλινόρθωση της δημοκρατίας, υπογραμμίζει και ο Φεράν Ρεκέχο, καθηγητής του πανεπιστημίου Πομπέου Φάμπρα της Βαρκελόνης. «Αυτό εξηγείται από την έλλειψη δημοκρατικής παράδοσης στην Ισπανία». Ομως όπως λέει ο Λιθκάνο, «η νοοτροπία έχει αλλάξει. Σήμερα είμαστε λιγότερο ανεκτικοί και πιστεύω ότι αυτό θα φανεί στην κάλπη». Σε δημοσκόπηση που διενεργήθηκε, το 96% των ερωτηθέντων απαντά ότι η διαφθορά είναι βαθιά ριζωμένη στη χώρα.
Οι πολίτες και οι αγορές αγωνιούν περισσότερο για την ανεργία και την ύφεση
Οι Ισπανοί διαβάζουν τα τεκταινόμενα στις εφημερίδες και παρακολουθούν τις εξελίξεις στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων. Το αντιμετωπίζουν όμως στωικά. Αντιθέτως, αγωνιούν για την ανεργία, την κατακρήμνιση της μεσαίας τάξης, τα κόκκινα δάνεια και τα λουκέτα που βάζουν οι επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, έως το τέλος του 2014 η ανεργία στην Ισπανία θα ίπταται στο 24%, με διπλάσια ποσοστά στους νέους.
Κι όμως η κυβέρνηση προσδοκά ότι η ισπανική οικονομία θα σημειώσει ανάπτυξη το δεύτερο εξάμηνο του έτους, εφαρμόζοντας βέβαια τις μεταρρυθμίσεις με βάση τη συνταγή της λιτότητας. Ο υπουργός Οικονομικών της χώρας Λουίς ντε Γκίντος, με ποιητική διάθεση, χαρακτήρισε την ανάκαμψη ένα μικρό άνθος μέσα στο θερμοκήπιο «που πρέπει να το φροντίζουμε […] Φτάνεις σε αυτό με οικονομικές μεταρρυθμίσεις, με τη βελτίωση των πιστώσεων εντός της ισπανικής οικονομίας και με τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, ακολουθώντας τους σωστούς ρυθμούς». Η ισπανική οικονομία εισήλθε σε ύφεση στα τέλη του 2011. Το πρώτο τρίμηνο του 2013 η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,5% και η κυβέρνηση εκτιμά ότι το ΑΕΠ θα παραμείνει αμετάβλητο στο β’ τρίμηνο.
Το ΔΝΤ επισήμανε τον περασμένο μήνα ότι αναμένει την επιστροφή της Ισπανίας σε αναπτυξιακή τροχιά, προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι η χώρα χρειάζεται ακόμη να προστατεύσει τον ευάλωτο τραπεζικό τομέα και να κάνει περισσότερα για τα εκατομμύρια των ανέργων της. «Εάν η Ισπανία δεν είχε ζητήσει οικονομική βοήθεια για τις τράπεζές της, θα είχε καταλήξει σε χρειάζεται διάσωση» επισήμανε ο Λουίς ντε Γκίντος.
«Το μεγάλο όφελος που έχει η χώρα μας αυτή τη στιγμή είναι η πολιτική σταθερότητα την οποία και θα υπερασπίσω» λέει ο Μαριάνο Ραχόι. Οι επενδυτές αντέδρασαν με ηρεμία στις αποκαλύψεις των SMS της «El Mundo». Το κόστος δανεισμού της Ισπανίας αυξήθηκε ελάχιστα και το χρηματιστήριο ούτε καν αντέδρασε. Ισως γιατί η πολιτική σταθερότητα είναι πράγματι αυτό που ζητούν οι αγορές από την Ισπανία, απειλώντας την, σε αντίθετη περίπτωση, με νέα, μεγαλύτερη καθίζηση.
Στέλλα Θεοδώρου
