Με άγριες διαθέσεις καταφθάνει η τρόικα στην Αθηνά στα τέλη Σεπτεμβρίου, για να απαιτήσει μείωση του κατώτατου μισθού στα 495 ευρώ και κατάργηση 13ου και 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα, απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, το δεύτερο κύμα διαθεσιμότητας 12.500 δημοσίων υπαλλήλων, νέες περικοπές έως 25% σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, μαχαίρι στα εφάπαξ τουλάχιστον κατά 25%, καθώς και έναν νέο και πιο σκληρό φόρο για τα ακίνητα!
H τρόικα ακονίζει τα μαχαίρια της και ετοιμάζεται για σκληρές διαπραγματεύσεις προκειμένου να οριστικοποιηθεί το νέο πακέτο μέτρων της περιόδου 2014-2017, που θα φτάσει στα 4 δισ. ευρώ και θα βάζει στο στόχαστρο τα ελάχιστα εισοδήματα που έχουν απομείνει στην πραγματική οικονομία.
Στην ατζέντα των τροϊκανών περιλαμβάνονται και πολλά άλλα καυτά θέματα, όπως η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών στα ακίνητα για τραπεζικές όφειλες, η απελευθέρωση των εμπορικών μισθώσεων, τα «κόκκινα» δάνεια, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και οι καθυστερήσεις στις αποκρατικοποιήσεις.
Και ενώ ο νέος έλεγχος της τρόικας αναμένεται να είναι πιο σκληρός από ποτέ, το όφελος από μια θετική αξιολόγηση θα είναι μια δόση της τάξης του 1 δισ. ευρώ!
Στις πρώτες θέσεις της ατζέντας της τρόικας βρίσκεται το δεύτερο κύμα διαθεσιμότητας δημοσίων υπαλλήλων. Βάσει του Μνημονίου, θα πρέπει να προσδιοριστούν περίπου 12.500 δημόσιοι υπάλληλοι που θα τεθούν άμεσα σε διαθεσιμότητα. Εκτός από το θέμα αυτό, οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με την τρόικα θα διεξαχθούν και σε άλλα μέτωπα, όπως:
Νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα για την περίοδο 2014-2017: Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι θα απαιτηθούν πρόσθετα μέτρα 4,3 δισ. ευρώ την τριετία 2015-2017, ενώ η Ε.Ε. προσδιορίζει ένα πακέτο νέων παρεμβάσεων 4 δισ. ευρώ για τη διετία 2015-2016. Είναι πολύ πιθανό όμως το ύψος των πρόσθετων μέτρων να ξεπεράσει τελικά τα 4 δισ. ευρώ, καθώς σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τρόικας οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας εξακολουθούν να είναι αβέβαιες, ενώ υπάρχουν ακόμα πολλά ρίσκα στην εφαρμογή του Μνημονίου.
Ενιαίος Φόρος Ακινήτων: Η τρόικα αμφισβητεί προκαταβολικά την αποδοτικότητα του νέου φόρου στα ακίνητα και τάσσεται υπέρ της παράτασης του χαρατσιού μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ και το 2014. Υποστηρίζει ότι στην καλύτερη περίπτωση από τον νέο ενιαίο φόρο ακινήτων (όπως σχεδιάζεται για το 2014) μπορούν να εισπραχτούν μόνο 2,2 δισ. ευρώ (έναντι αρχικού στόχου 2,9 δισ. ευρώ), καθώς ο φόρος αυτός δεν συνδέεται με τον λογαριασμό της ΔΕΗ αλλά με την εφορία. Αρα πολλοί μπορεί να μην τον πληρώσουν και να τον βάλουν στα ληξιπρόθεσμα χρέη προς την εφορία.
Η τρόικα δίνει δύο επιλογές στην κυβέρνηση:
Είτε να επιβληθεί το χαράτσι της ΔΕΗ και το 2014 ώστε να εισπραχτούν έσοδα 2,9 δισ. ευρώ (μαζί με την επιβολή Φόρου Ακίνητης Περιουσίας για το 2014),
είτε να επιβληθεί ένας πιο άγριος ενιαίος φόρος ακινήτων, ύψους 4,15 δισ. ευρώ, ώστε να καταφέρουν τελικά να εισπράξουν οι εφορίες τουλάχιστον το 70%, δηλαδή τα αναγκαία 2,9 δισ. ευρώ!
Το νέο χαράτσι των 4,15 δισ. ευρώ θα επιβαρύνει το σύνολο των ιδιοκτητών ακινήτων, οι περισσότεροι εκ των οποίων θα πληρώσουν στην εφορία υψηλότερους φόρους για τα ακίνητα που κατέχουν σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χρονιά.
Κατώτατος μισθός: Στην ατζέντα περιλαμβάνονται και τα εργασιακά, με προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι από τους δανειστές και αφορούν την κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα και τη μείωση του κατώτατου μισθού στα 495 ευρώ τον μήνα.
Ομαδικές απολύσεις: Η τρόικα επιθυμεί διακαώς να αυξήσει το ποσοστό των ομαδικών απολύσεων, διευκολύνοντας έτσι τις μεγάλες επιχειρήσεις να προχωρήσουν μαζικά σε απολύσεις προσωπικού. Εως τώρα το ισχύον καθεστώς δεν επιτρέπει σε μια επιχείρηση που έχει πάνω από 150 εργαζομένους να απολύσει περισσότερους από το 5% του συνόλου ή το πολύ 30 άτομα τον μήνα. Μάλιστα, για να γίνουν δεκτές οι απολύσεις, πρέπει να περάσουν από το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας (ΑΣΕ), να εγκριθούν και στη συνέχεια να τις κάνει δεκτές και ο εκάστοτε υπουργός Εργασίας. Η τρόικα θέλει να απλοποιήσει τη διαδικασία και να μη χρειάζεται στο εξής η υπογραφή του υπουργού Εργασίας, ούτε η θετική γνωμοδότηση του ΑΣΕ για να γίνουν μαζικές απολύσεις. Επίσης, θέλει να μπορούν οι επιχειρήσεις, επικαλούμενες προγράμματα αναδιάρθρωσης λόγω ζημιών που κατέγραψαν ελέω κρίσης, να έχουν το δικαίωμα να πραγματοποιούν ομαδικές απολύσεις με τον ελάχιστο δυνατό έλεγχο. Ολο αυτό το καθεστώς εργατικής ανασφάλειας το ονομάζουν «ευελιξία εισόδου και εξόδου» στην αγορά εργασίας και εμπνευστής της συγκεκριμένης στόχευσης είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).
Εφάπαξ: Με στόχο να μηδενιστούν τα ελλείμματα από το 2014 και μετά στα Ταμεία Πρόνοιας που χορηγούν εφάπαξ, η τρόικα έχει δώσει εντολή στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή να ετοιμάσει έναν νέο μαθηματικό τύπο υπολογισμού τους. Αυτό σημαίνει ότι από το νέο έτος τα εφάπαξ θα δίνονται ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες του κάθε Ταμείου. Αρα το ύψος τους θα εξαρτάται από μια σειρά από επιμέρους παράγοντες, όπως είναι τα τρέχοντα έσοδα, τα αποθεματικά του κάθε Ταμείου και φυσικά οι δαπάνες του, δηλαδή ο αριθμός των δικαιούχων εφάπαξ σε κάθε περίοδο. Με τον τρόπο αυτόν εκτιμάται ότι θα προκληθεί νέα μείωση εφάπαξ, που μπορεί να φτάσει έως και το 25%, ανάλογα με το Ταμείο. Ουσιαστικά, το ύψος του εφάπαξ θα εξαρτάται απόλυτα από τον αριθμό των αιτούντων σε μια χρονική περίοδο. Ετσι, όσο περισσότεροι υποβάλλουν αίτηση για εφάπαξ μέσα σε ένα έτος τόσο μικρότερο θα είναι το ποσό που θα παίρνουν όλοι. Η βάση για τον νέο τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ θα είναι τα οικονομικά αποτελέσματα των Ταμείων τη χρονική περίοδο από το 2009 έως και το 2012. Εκτός από αναλυτικά οικονομικά στοιχεία (έσοδα, δαπάνες, αποθεματικά), τα Ταμεία Πρόνοιας θα πρέπει να προβούν και σε εκτίμηση του αριθμού των ασφαλισμένων που θα έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις έως το 2020 και θα υποβάλουν αίτημα χορήγησης εφάπαξ.
Επικουρικές συντάξεις: Αντίστοιχη διαδικασία με τη δημιουργία ενός νέου μαθηματικού τύπου προβλέπεται και για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων από το 2014 και μετά. Με τον τρόπο αυτόν, βέβαια, αναμένεται να επέλθει νέα μείωση συντάξεων στα επίπεδα του 25%, καθώς για το ύψος τους θα παίζει καθοριστικό ρόλο η αποφυγή δημιουργίας ελλειμμάτων για τα Ταμεία. Ο στόχος, πάντως, να δημιουργηθούν ατομικά μερίδια για κάθε δικαιούχο επικουρικής σύνταξης φαντάζει εξαιρετικά δύσκολος να πραγματοποιηθεί έως το τέλος του έτους. Η απαίτηση της τρόικας να υπάρξουν ατομικά μερίδια για όλους τους ασφαλισμένους και να καταβάλλονται οι επικουρικές συντάξεις ανάλογα με τις εισφορές που έχουν καταβληθεί από τους δικαιούχους σκοντάφτει στην ανεπάρκεια των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ). Παρατηρείται τεράστια καθυστέρηση στην εύρεση των στοιχείων εκείνων για να δημιουργηθούν οι ατομικές μερίδες ασφάλισης και είναι πολύ πιθανό κάτι τέτοιο να μην καταστεί δυνατό να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους. Σε κάθε περίπτωση, ο εκάστοτε υπουργός Εργασίας διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίζει μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, αν δημιουργούνται ελλείμματα στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ).
«Κόκκινα» δάνεια: Μέσα στο φθινόπωρο θα γίνει, επίσης, επαναξιολόγηση των έως τώρα παρεμβάσεων για τα «κόκκινα» δάνεια. Θα επιχειρηθεί το οριστικό ξεκαθάρισμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων με την εφαρμογή του ιρλανδικού μοντέλου. Το μοντέλο αυτό βασίζεται στη θεσμοθέτηση λίστας με τις αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης ανά τύπο νοικοκυριού, αλλά και στην παροχή πλήρους εικόνας εσόδων και περιουσιακής κατάστασης από τον δανειολήπτη. Με βάση αυτά τα δεδομένα, θα γίνεται ο διακανονισμός των δόσεων ή και η διαγραφή των οφειλών στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει εισόδημα ούτε προοπτική δημιουργίας του. Το ΔΝΤ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την αύξηση των «κόκκινων» δανείων το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς (πάνω από 27% η αύξηση στα νοικοκυριά και 31% στις επιχειρήσεις).
Πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων: Στο επίκεντρο του ελέγχου θα βρεθούν οι αστοχίες και καθυστερήσεις στα επιμέρους σχέδια. Η τρόικα έχει ήδη προαναγγείλει ότι θα εξεταστούν «αλλαγές που ενδεχομένως να χρειαστούν στις διαδικασίες αποκρατικοποιήσεων και τις σημερινές δομές», δηλαδή αλλαγές προσώπων στο Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων ή ακόμα και πέρασμα του ελέγχου του σε ιδιώτες ή σε έναν φορέα που θα βρίσκεται εκτός Ελλάδας. Ο φετινός εισπρακτικός στόχος προσγειώνεται στο 1,5 δισ. ευρώ, αλλά το 2014 θα φθάσει τα 3,5 δισ. ευρώ.
Μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας η κυβέρνηση καλείται να παρουσιάσει σχέδιο για την εξυγίανση των ΛΑΡΚΟ, ΕΛΒΟ και ΕΑΣ, οι οποίες απασχολούν χιλιάδες υπαλλήλους. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι προσπαθεί να βρεθεί αναίμακτη λύση, αλλά θεωρείται δύσκολο να διασωθούν και οι τρεις επιχειρήσεις χωρίς να πραγματοποιηθούν εκατοντάδες απολύσεις.
Η «καυτή πατάτα» με τις κατασχέσεις
Λάδι στη φωτιά έχουν ρίξει τα σενάρια της κυβέρνησης για την άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών στα ακίνητα (για τραπεζικές οφειλές). Οι τροϊκανοί καταφθάνουν στην Αθήνα για να επιβάλουν τον ξεκάθαρο όρο του Μνημονίου που προβλέπει άρση τους καθεστώτος προστασίας των ακινήτων από κατασχέσεις λόγω τραπεζικών οφειλών.
Η κυβέρνηση σκοπίμως δημιουργεί σύγχυση γύρω από το θέμα των πλειστηριασμών, καθώς έχει δεσμευτεί με το αναθεωρημένο Μνημόνιο να μην επεκτείνει την αναστολή των πλειστηριασμών ακινήτων πέρα από τις 31 Δεκεμβρίου 2013
Τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης προετοιμάζονται να προτείνουν στην τρόικα ένα μοντέλο με το οποίο θα προστατεύεται η πρώτη κατοικία, εφόσον είναι το μοναδικό ακίνητο που διαθέτει ο πολίτης. Ολα, πάντως, θα κριθούν από τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές. Μετά την απόπειρα να κλείσει το θέμα και από τις τελευταίες διαρροές κυβερνητικών στελεχών προκύπτει ότι επαγγελματικοί χώροι, σπίτια και εξοχικά που ανήκουν σε όσους δεν εμπίπτουν στον ομιχλώδη ορισμό «κοινωνικά αδύναμοι» θα είναι τα ακίνητα που θα βγουν πρώτα στο σφυρί με την άρση του καθεστώτος προστασίας από πλειστηριασμούς.
Χαρακτηριστικό της προχειρότητας με την οποία άνοιξε το ζήτημα των πλειστηριασμών είναι το γεγονός ότι ούτε στην κυβέρνηση δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στο νούμερο με τα πρώτα θύματα της ρύθμισης, με τους αριθμούς να ξεκινούν από το 1.000 και να φτάνουν στα 10.000! Σύμφωνα με στοιχεία ανθρώπων της κτηματαγοράς, στο πρώτο πακέτο προς πλειστηριασμό ακινήτων μπορεί να ενταχθούν μέχρι και 40.000 ακίνητα που ανήκουν σε εμπόρους και άλλους επιχειρηματίες, οι οποίοι πήραν στεγαστικά δάνεια για αγορά διαμερισμάτων. Πρόκειται για διαμερίσματα που δεν είναι η πρώτη κατοικία των ιδιοκτητών, αλλά αγοράστηκαν προς εκμετάλλευση (δηλαδή για ενοικίαση).
Παζάρι για τα εμπορικά μισθώματα
Την πλήρη απελευθέρωση των επαγγελματικών μισθώσεων αναμένεται να προωθήσει η κυβέρνηση από Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο της προσαρμογής της νομοθεσίας στις ανάγκες της αγοράς, αλλά… και στις απαιτήσεις της τρόικας! Η απελευθέρωση των επαγγελματικών μισθώσεων αποτελεί ακόμη ένα θέμα το οποίο έχει θέσει η τρόικα και αναμένει την απάντηση του υπουργείου Ανάπτυξης τις επόμενες ημέρες.
Η νομοθεσία που διέπει τις εμπορικές και επαγγελματικές μισθώσεις προβλέπει ότι τα συμβόλαια ενοικίασης των καταστημάτων και των γραφείων έχουν 12ετή ισχύ και, στην περίπτωση που ο ιδιοκτήτης θέλει να διώξει τον επιχειρηματία, θα πρέπει να του καταβάλει αποζημίωση 24 μηνών. Επιπλέον, αν δεν καταγγελθεί το μισθωτήριο μέσα σε εννέα μήνες μετά το πέρας της 12ετίας, τότε αυτόματα παρατείνεται για άλλα τέσσερα χρόνια, δηλαδή στα 16.
Το επιχείρημα όσων προωθούν την απελευθέρωση των μισθωμάτων είναι η επανεκκίνηση της αγοράς ακινήτων, καθώς, όπως υποστηρίζεται, με τον τρόπο αυτόν θα διευκολυνθεί η είσοδος ξένων επενδυτών στην αγορά των εμπορικών και επαγγελματικών ακινήτων. Με πιο απλά λόγια, θα αγοράσουν καταστήματα και γραφεία και στη συνέχεια θα τα ενοικιάζουν χωρίς το προστατευτικό καθεστώς, με σύμβαση απεριόριστη ως προς τη χρονική διάρκεια.
Οι ανησυχίες ότι η απελευθέρωση των επαγγελματικών μισθώσεων, σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο της άρσης της απαγόρευσης των πλειστηριασμών της κύριας κατοικίας, θα προκαλέσουν μεγάλη πτώση των τιμών των ακινήτων παραμερίστηκαν. Το ίδιο έγινε και με τις επιφυλάξεις που εκφράζουν έμποροι και επαγγελματίες, οι οποίοι λένε ότι οι ιδιοκτήτες θα επιδοθούν σε ένα μπαράζ εξώσεων αλλά και αυξήσεων των ενοικίων, έχοντας το πάνω χέρι.
Τι θα φέρει η υστέρηση των εσόδων
Πρόσθετα μέτρα εισπρακτικού χαρακτήρα προμηνύει η κακή πορεία του Προϋπολογισμού, που θα βρεθεί στο επίκεντρο του νέου ελέγχου της οικονομίας από την τρόικα. Τα κρατικά ταμεία «αιμορραγούν» λόγω της αδυναμίας των φορολογουμένων να αντεπεξέλθουν στους απανωτούς φόρους και τα χαράτσια του Μνημονίου. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2013:
Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων παρουσίασαν υστέρηση κατά 593.00.000 ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου.
Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων παρουσίασαν υστέρηση κατά 585.00.000 ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου.
Τα έσοδα από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΦΑΠ 2011) παρουσίασαν υστέρηση κατά 253.000.000 ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου.
Οι εισπράξεις από τον ΦΠΑ πετρελαιοειδών καταγράφουν υστέρηση 265.000.000 ευρώ.
Από τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα τσιγάρα και τα ποτά, εισπράχθηκαν 352.000.000 ευρώ λιγότερα.
Στέλιος Κράλογλου
Μ.Η.Τ. 232120