Ο εργασιακός περίπλους των σύγχρονων Ευρωπαίων Οδυσσέων (νέοι προικισμένοι, τεχνικά καταρτισμένοι και επαρκώς εκπαιδευμένοι) δεν είναι σίγουρα στρωμένος με τριαντάφυλλα εν μέσω της κρίσης λιτότητας που μαστίζει τη γηραιά ήπειρο. Είναι ωστόσο σπαρμένος με μπόλικα ευρώ και ευκαιρίες, αρκεί να έχουν μαζί τους επαγγελματική «πυξίδα».
«Το να εργαστεί κάποιος στο Μπέλφαστ δεν είναι δύσκολο, αξίζει να δοκιμάσει» υποστηρίζει ο 23χρονος Τζιανμάρκο Ναρντόνε, νοσηλευτής στο επάγγελμα, με μηνιαίο πλέον εισόδημα 1.900 ευρώ. «Αν δεν είχα εγκαταλείψει την πατρίδα μου, δεν θα είχα μόνιμη εργασία, παρά προσωρινή απασχόληση, και θα κέρδιζα στην καλύτερη περίπτωση 1.500 ευρώ μεικτά» δηλώνει περήφανα, εμφανώς ικανοποιημένος από την επιλογή του να εγκατασταθεί στην Ιρλανδία και να εγκαταλείψει την ιδιαίτερη πατρίδα του, το Ρουμπάνο της Ιταλίας, ένα χωριουδάκι κοντά στην Πάντοβα.
Ο Τζιανμάρκο είναι ένας από τους απειράριθμους Ευρωπαίους πολίτες από την Ιταλία, τη Λετονία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, τη Λιθουανία που επιλέγουν πια την «αυτοεξορία» για μια καλύτερη επαγγελματική ζωή. Υπάρχουν και οι αιώνιοι μέτοικοι, χρόνια εκπαιδευμένοι στη μεταναστευτική πράξη, από την Πολωνία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία.
Οι νέοι Ευρωπαίοι expatriots μετακινούνται μέσα στη γηραιά ήπειρο και εν γένει στον κόσμο υπακούοντας στις οικονομικές προσταγές και αξιολογώντας κατά πόσο δελεαστικό είναι το κάλεσμα της εκάστοτε χώρας.
Οπως προκύπτει από τα νέα δεδομένα του ευρωπαϊκού portal Eures και τα αντίστοιχα ρεπορτάζ στον διεθνή Τύπο, δεν είναι μόνο οι σύγχρονοι Οδυσσείς που βρίσκονται σε αναζήτηση μίας καλά αμειβόμενης εργασίας σε ξένη γη, αλλά και ένα σωρό ευρωπαϊκά πρακτορεία που αναζητούν επίμονα και συστηματικά νέους επαγγελματίες διατεθειμένους να μετοικήσουν σε χώρες εργασιακά πιο… φιλόξενες.
Οσο για τα κράτη-κυνηγούς ταλέντων; Η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Δανία, η Γαλλία και η Ολλανδία. Εχουν καταγραφεί 31.792 εργοδότες, που προσφέρουν πάνω από 1.000.000 θέσεις απασχόλησης. Για την ακρίβεια, αυτή τη στιγμή υπάρχουν 1.678.147 κενές θέσεις και 1.181.871 βιογραφικά σημειώματα που αναζητούν παραλήπτη.
Η Γερμανία ήταν και το μοναδικό ευρωπαϊκό κράτος που ξεκίνησε το κυνήγι καταρτισμένων εργαζομένων αρκετά πριν λανσαριστεί η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Ηδη η πλειονότητα των γερμανικών εταιριών υπόσχεται τριετή συμβόλαια ακόμα και σε αρχαρίους. «Στη Γερμανία βρήκα ένα μέλλον» δηλώνει η 24χρονη Σίλβια Βενούτι ντι Πασκουάλε από τη Μεσίνα της Σικελίας. Η Σίλβια, η οποία μιλά τρεις γλώσσες, εκτός από τη μητρική της, προσελήφθη ως δόκιμη στο πλαίσιο του γερμανικού προγράμματος dual training στη Δρέσδη και κερδίζει 900 ευρώ τον μήνα, μόνο και μόνο για να μαθητεύσει στην εστίαση!
Ποια επαγγέλματα έχουν όμως τη μεγαλύτερη ζήτηση; Εξαρτάται από το σημείο του χάρτη όπου θα ακουμπήσει ο δείκτης στο γύρισμα της σφαίρας. Τα φαβορί είναι ωστόσο μηχανολόγοι, προγραμματιστές, πληροφορικοί, γιατροί, νοσοκόμοι, πωλητές και μάγειρες!
«Ο ευρωπαϊκός Βορράς εξελίσσεται σε μία μοναδική αγορά για τους εργαζομένους» σημειώνει το σχετικό δημοσίευμα του ιταλικού περιοδικού «Panorama», το οποίο κυκλοφόρησε με ένα δημοσίευμα-μαγνήτη για φερέλπιδες μετοίκους. «Σε λίγες ώρες απόσταση από την Ιταλία υπάρχουν χιλιάδες προσφορές για όσους θέλουν να αλλάξουν ζωή και να έχουν μια σταθερή δουλειά. Μπορούν να το κάνουν όλοι: πτυχιούχοι και εργαζόμενοι» αναγράφεται στο εξώφυλλο με φόντο έναν χάρτη.
«Μπορεί ωστόσο η κινητικότητα των νέων μέσα στην Ευρώπη να είναι η λύση στην κρίση;» Το ερώτημα έχει τεθεί επανειλημμένως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που μοιάζει να θέλει να ευνοήσει τη μετακίνηση των Ευρωπαίων μέσα στα κράτη-μέλη. Μόνο που οι απαντήσεις ποικίλλουν και οι γνώμες διίστανται, ανάλογα με την περίπτωση και κυρίως ανάλογα με τα ποσοστά. Στην Ισπανία συνηθίζουν να λένε ότι «τα μυαλά που δραπέτευσαν πλέον δεν τους ανήκουν». Στην Ιβηρική Χερσόνησο έχει άλλωστε ήδη διαγραφεί στροφή 180 μοιρών, κάτι που σημαίνει ότι ο αριθμός των Ισπανών που αποδημεί ξεπερνά τον αριθμό των μεταναστών που δέχεται το ισπανικό κράτος ως χώρα υποδοχής.
Στη Λετονία, η οποία την τελευταία δεκαετία έχει «αποχαιρετήσει» το 13% του πληθυσμού της, επικρατεί κλίμα ανησυχίας σχετικά με τη φυγή των 250.000 «χαρισματικών» Λετονών. Ανάλογο είναι το κλίμα στην Ιταλία, που έχει αποχαιρετήσει 300.000 νέους από το 2010. Ο μέσος όρος ηλικίας των «εμιγκρέδων» κυμαίνεται ανάμεσα στα 20 και τα 29 έτη ζωής και η συντριπτική πλειονότητά τους είναι κάτοχοι πτυχίων πανεπιστημίου, ενώ οι βασικοί λόγοι μετανάστευσης είναι η ανεργία και ο φόβος του προσωρινού.
«Οταν το ποσοστό εκπατρισμένων νέων με προσόντα ξεπερνά το 15% με 25%, τότε ο αντίκτυπος είναι αρνητικός για τη χώρα αναχώρησης» υπογραμμίζει ο E. M. Μουχούντ, καθηγητής Οικονομίας του γαλλικού πανεπιστημίου Paris Dauphine.
Μόνο που, παρά την πληγή που ανοίγει στην «έρημη χώρα» που μένει πίσω, οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι expatriots απολαμβάνουν στη νέα γη της εργασιακής Επαγγελίας το δικαίωμά τους στην επαγγελματική σταθερότητα, με έναν μισθό ανάλογο με το κόστος ζωής και τις ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης.
Δεν απουσιάζουν ωστόσο και τα ευρωπαϊκά παράδοξα, όπως για παράδειγμα το φαινόμενο των Δανών και των Σουηδών γιατρών που καταφεύγουν για εργασία στη Νορβηγία, με αποτέλεσμα στη Δανία και τη Σουηδία να υπάρχει έλλειψη προσωπικού στη δημόσια υγεία. Οσο για το κίνητρο; Μάλλον τα 4.500 ευρώ τον μήνα… τόσο για τα ιατρικά επαγγέλματα όσο και για τους ειδήμονες τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής για τις εταιρίες-κολοσσούς Nokia και Ericsson.
Η ιστορία κάνει ολοένα και πιο παράξενους κύκλους και οι χώρες της γηραιάς ηπείρου αλλάζουν συνέχεια ρόλους. Μαζί με τα κράτη τους αλλάζουν στάτους και οι αναζητητές της εργασίας. Από οικοδεσπότες γίνονται επισκέπτες, από κατακτητές κοσμοπολίτες και μέτοικοι, ενώ ενίοτε υποβαθμίζονται από «εκπατρισμένους α΄διαλογής σε β΄ ακόμα και σε γ΄…».
Η ιστορία της ευρωπαϊκής μετανάστευσης ξαναγράφεται με νέους όρους. Ιδίως αν λάβουμε υπόψη μας ότι κάποτε οι ευρωπαϊκές χώρες έστελναν μαζικά μετανάστες εκτός των συνόρων της γηραιάς ηπείρου. Αργότερα άρχισαν εκείνες με τη σειρά τους να φιλοξενούν μετανάστες από ασιατικές και αφρικανικές χώρες. Σήμερα εκ νέου αρκετά κράτη της Ευρώπης, ιδίως του ευρωπαϊκού Νότου, αποστέλλουν εξειδικευμένους πλέον εργαζομένους σε διάφορα σημεία του πλανήτη και παραδόξως κατά κύριο λόγο στη Γερμανία: την τιμωρό της κρίσης.
Βοήθεια και για την ανεύρεση σπιτιού
Η ευρωπαϊκή πύλη για την επαγγελματική κινητικότητα γεννήθηκε το 1993. Μετρά 850 εξειδικευμένους υπαλλήλους σε 32 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελβετίας. Η χρήση του δικτύου είναι απολύτως δωρεάν και, εκτός από την προώθηση ευκαιριών εργασίας και μάθησης, προσφέρει συμβουλές για παντός τύπου δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουν οι Ευρωπαίοι εκπατρισμένοι στο κράτος υποδοχής. Από νομικές έως φορολογικές, διοικητικές κ.λπ.
Η βάση δεδομένων για τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας περιέχει λεπτομέρειες για πρακτικά ζητήματα, όπως είναι η εύρεση κατοικίας ή σχολείου, η φορολογία, το κόστος διαβίωσης, η υγεία, η κοινωνική νομοθεσία, η συγκρισιμότητα των προσόντων.
Το ευρωπαϊκό δίκτυο ανεύρεσης εργασίας με τα ανταγωνιστικά ενημερωτικά εργαλεία παρέχει τη δυνατότητα στους επισκέπτες του portal να συνάψουν μια προσωπική χρήση με το Eures μέσω του ενημερωτικού δελτίου «Εσύ και το δίκτυο Eures», το οποίο εκδίδεται τέσσερις φορές ετησίως και περιλαμβάνει πληροφορίες για την επαγγελματική κινητικότητα, τις τρέχουσες τάσεις, τις προσεχείς εκδηλώσεις. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να το συμβουλευτεούν στο διαδίκτυο ή να το λάβουν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Βερολίνο: «Μαθητεία» με μισθό 818 € τον μήνα
Το πρόγραμμα Mobipro-EU απευθύνεται σε νέους από χώρες της Ε.Ε. που θέλουν να μαθητεύσουν με αμοιβή σε κάποια γερμανική επιχείρηση με την προοπτική πρόσληψής τους. Ισχύει ως τα τέλη του 2016 και χρηματοδοτείται από το ομοσπονδιακό υπουργείο Εργασίας της Γερμανίας με 139.000.000 ευρώ.
Οσο για το ύψος της αμοιβής του νέου Ευρωπαίου μαθητευόμενου; Υπολογίζεται στα 818 ευρώ τον μήνα, εκτός από την κάλυψη διάφορων άλλων εξόδων, όπως εκείνα της μετάφρασης εγγράφων, της μετακίνησης και της μετακόμισης.
Αν θέλετε να μετοικήσετε λοιπόν στη Γερμανία όπου 33.000 θέσεις επαγγελματικής εκπαίδευσης παραμένουν κενές αυτή τη χρονιά, κυρίως λόγω της υπογεννητικότητας, δεν έχετε παρά να κάνετε μια πρώτη επαφή μέσω του διαδικτύου και της ιστοσελίδας http://www.thejobofmylife.de.
Βασική προϋπόθεση; Να είστε 18-35 ετών, δηλωμένος άνεργος -δεδομένου ότι η Γερμανία δεν στοχεύει να «αποσπάσει» ειδικευμένο δυναμικό από άλλες χώρες της Ε.Ε.- και η ειδικότητα που θα επιλέξετε για να εκπαιδευτείτε να είναι ανάμεσα στα 350 αναγνωρισμένα επαγγέλματα με επιδότηση από το γερμανικό κράτος, στο πλαίσιο πάντα του προγράμματος Mobipro-EU. Και φυσικά να μάθετε γερμανικά. Για την πρώτη σας επαφή με μια γερμανική επιχείρηση ως μαθητευόμενος με την προοπτική απορρόφησής σας στον γερμανικό κόσμο εργασίας, αρκεί να έχετε συμπληρώσετε τουλάχιστον 170 ώρες εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας.
Τα εμπόδια και οι φόροι
«Στην Ευρώπη είναι μεν κουραστικό να μετακινείσαι από τη μια χώρα στην άλλη, αλλά η ζούγκλα των νόμων στα κράτη-μέλη γίνεται ολοένα και λιγότερο περίπλοκη» διαβεβαιώνει η Ούλα Μπορτινόν, νομικός σύμβουλος της συμβουλευτικής υπηρεσίας La tua Europa – Η δική σου Ευρώπη.
Ανάμεσα στα εμπόδια ξεχωρίζει εκείνο της φορολογίας. Υπάρχουν ωστόσο «παραθυράκια» αποφυγής διπλής φορολόγησης. Μόνο που, όπως σημειώνει η Μπορτινόν, «δεν έχει επιλυθεί ακόμα». Οπως δεν έχει επιλυθεί σε κάποιες χώρες ούτε καν το ζήτημα της εύρεσης κατοικίας δίχως να ζητείται έγγραφο κοινωνικής ασφάλισης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα; Η Ελβετία. Στη Βρετανία και τη Γαλλία δεν είναι καθόλου εύκολη η ενοικίαση σπιτιού δίχως εγγυητή.
Αλλο ένα από τα εμπόδια που καλούνται να ξεπεράσουν οι νέοι πτυχιούχοι είναι η αναγνώριση των τίτλων σπουδών. Τα πανεπιστήμια ζητούν συχνά επαναξιολόγηση μέσω εξετάσεων ή εργασιών.
Το ζήτημα του αυτοκινήτου, τόσο όσον αφορά την ισχύ του διπλώματος οδήγησης όσο και την επανέκδοση άδειας κυκλοφορίας, είναι μία από τις γραφειοκρατικές… προκλήσεις.
Νέα γη της Επαγγελίας η Μελβούρνη μετά την πτώση της ανάπτυξης στο Ντουμπάι
Οι Μεσόγειοι δεν μεταναστεύουν όμως μαζικά μονάχα προς τον ευρωπαϊκό Βορρά αλλά αλλάζουν ήπειρο με περίσσια ευκολία. Η Μελβούρνη είχε ανακηρυχθεί πρόσφατα πόλη των μεταναστών, ενώ τα εμιράτα συνεχίζουν να προσελκύουν Ευρωπαίους, παρόλο που το Ντουμπάι δεν θυμίζει πια την πόλη του 2006 μετά το πλήγμα που υπέστη.
Παραδόξως η γηραιά ήπειρος, η οποία διώχνει τα δικά της «σε απόγνωση» παιδιά, υποδέχεται την ίδια στιγμή μαζικά τα απελπισμένα παιδιά της Αραβικής Ανοιξης…
Η ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων στην Ευρώπη -που ακούει στο όνομα «νέα έξοδος με αιτία και αίτημα»- ευνοεί τόσο τη φυγή όσο και την επιστροφή. Αλλωστε τα πάντα ρει… καθώς οι χώρες-μαζικοί αποστολείς μεταναστών αλλάζουν ρόλο ανάλογα με τις συνθήκες εργασίας. Οπως αλλάζουν και τα κράτη-γη της Επαγγελίας. Κάποτε ήταν η Αμερική, έπειτα το Σίδνεϊ και η Μελβούρνη. Εν συνεχεία τα ΗΑΕ. Ο μεταναστευτικός χάρτης εργασίας ανασχεδιάζεται, η υδρόγειος σφαίρα γυρίζει με νέες ταχύτητες και οι ευκαιρίες εργασίας αυτή τη φορά εμφανίζονται κυρίως στη Σκανδιναβία, στη Γερμανία, στην Ολλανδία και στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Γιατί το εξωτερικό;» είναι το ερώτημα που έθεσε το ιταλικό περιοδικού «Panorama». «Μα για ένα σταθερό συμβόλαιο» απαντά ο 30χρονος Ενρίκο Παλιάρα, μηχανολόγος- μηχανικός στο επάγγελμα, που άφησε πίσω του το ιταλικό Λέτσε της ανεργίας για να εργαστεί στο Λονδίνο με μηνιαίο μισθό 1.900 ευρώ καθαρά. Είναι ένας από τους χιλιάδες νέους που εξασφάλισαν μια θέση εργασίας χάρη στο δίκτυο Eures, ένας από τους χιλιάδες εκπατρισμένους που δηλώνουν και με το παραπάνω ικανοποιημένοι με την επιλογή τους, αφού έτσι εξασφάλισαν την αυτονομία τους και έφυγαν από το «παιδικό δωμάτιο». Είναι παράλληλα ένας από τους χιλιάδες νέους που ονειρεύονται «να επιστρέψουν στη χώρα τους μαζί με το κορίτσι τους σε ένα δικό τους σπίτι». Τάδε έφη Ενρίκο -ο οποίος ανήκει στο 2% των Ευρωπαίων πολιτών που εργάζεται σε ξένη χώρα-μέλος- με ολοφάνερη νοσταλγία.
Πόσες επιχειρήσεις και σε ποιες χώρες αναζητούν εργαζομένους
Νορβηγία: 2.707
Ηνωμένο Βασίλειο: 3.349
Σουηδία: 1.263
Ολλανδία: 2.110
Γερμανία: 4.296
Γαλλία: 2.022
Ελβετία: 1.263
Γερμανία: 4.296
Τα δέκα πιο περιζήτητα επαγγέλματα στην Ευρώπη:
1.102 εταιρίες ζητούν προγραμματιστές
849 εταιρίες ζητούν μάγειρες
780 εταιρίες ζητούν ξενοδοχειακούς υπαλλήλους
701 εταιρίες ζητούν μηχανολόγους μηχανικούς
649 εταιρίες ζητούν πωλητές
638 εταιρίες ζητούν ειδήμονες στην πληροφορική
620 εταιρίες ζητούν μηχανικούς πληροφορικής
584 εταιρίες ζητούν εξειδικευμένους υπαλλήλους στο μάρκετινγκ
523 εταιρίες ζητούν εξπέρ στη μηχανική
518 εταιρίες ζητούν τεχνικούς ηλεκτρολόγους
Δήμητρα Αθανασοπούλου
