«Ο αιώνας της Μέρκελ. Στηρίξτε τη μητέρα του έθνους. Αυτό ήταν το μήνυμα το Γερμανών ψηφοφόρων… Το αποτέλεσμα είναι σαφές. Η Μέρκελ έλαβε ισχυρή εντολή για να κυβερνήσει τη Γερμανία. Ο τρόπος που θα το κάνει δεν αφορά μόνο τους Γερμανούς, αλλά ολόκληρη την Ευρώπη, περιλαμβανομένης και της Βρετανίας»…
Ετσι σχολίαζε η βρετανική εφημερίδα «The Guardian» την επομένη του αποτελέσματος της γερμανικής κάλπης τον εκλογικό θρίαμβο της Ανγκελα Μέρκελ. Μια νίκη που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση ούτε από τις πιο φανατικούς της εχθρούς. Οι Γερμανοί ψήφισαν και έδειξαν ότι αυτό που πρωτίστως τους ενδιαφέρει είναι να μην ταράξουν τα νερά της δικής τους ευημερίας. Λογικό…
Κι όμως, η επόμενη μέρα στην Καγκελαρία δεν θα είναι ρόδινη. Ούτε για τους Χριστιανοδημοκράτες της Μέρκελ (CDU) ούτε για τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD), αν υποθέσουμε ότι θα συμμετάσχουν στον μεγάλο κυβερνητικό συνασπισμό. Ούτε για τους Γερμανούς ούτε για τους Ευρωπαίους.
Κατώτατος…
Εντός των τειχών, το τραπέζι των διαπραγματεύσεων μεταξύ του CDU και του SPD έχει μία απ’ όλα… Και νέους φόρους και διαπραγμάτευση για τον κατώτατο μισθό και ερωτήματα για το τι θα κληθούν να πληρώσουν οι Γερμανοί για τη διάσωση των Νοτίων.
Εκτός των τειχών, έπειτα από μια μακρά περίοδο ηρεμίας και σιωπής εξαιτίας της γερμανικής κάλπης, προμηνύεται καταιγίδα που δεν μπορεί να περιμένει τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Γερμανία. Νέα πακέτα στήριξης, νέα μνημόνια, ανεργία, τραπεζική ένωση, ανάπτυξη κ.λπ. Ηδη τα πρώτα θέματα θα τεθούν στο Eurogroup του Οκτωβρίου. Ο κατάλογος με τις εκκρεμότητες είναι μακρύς και οι προσδοκίες όχι τόσο μεγάλες όσο αυτές που προσπαθούσαν να καλλιεργήσουν προεκλογικά τα αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα στο Βερολίνο.
Γάμος με το ζόρι
Το παζάρι για τον σχηματισμό κυβέρνησης μεγάλου συνασπισμού είναι σκληρό. Μετά την πανωλεθρία των Φιλελευθέρων του Φίλιπ Ρέσλερ, που έμεινε για πρώτη φορά από το 1949 εκτός Βουλής, η συγκατοίκηση της Μέρκελ με τους Σοσιαλδημοκράτες είναι ένας γάμος με το ζόρι, αλλά αναπόφευκτος. Ολα όμως κρίνονται όχι μόνο εκ του αποτελέσματος αλλά και από τις λεπτομέρειες, δηλαδή τους όρους που θέτουν οι μεν στους δε και αντίστροφα για να επιτύχουν ένα βιώσιμο κυβερνητικό σχήμα. Το πάνω χέρι σε αυτό το πάρε δώσε έχει η Μέρκελ, παρά το γεγονός ότι είναι υποχρεωμένη να βάλει νερό στο κρασί της. Δύο από τα θέματα που κρίνουν τη διαπραγμάτευση είναι η φορολογία των υψηλότερων εισοδημάτων και η θέσπιση του κατώτατου μισθού.
1) Η Μέρκελ είναι έτοιμη να διαψεύσει μία από τις βασικές προεκλογικές δεσμεύσεις της, ότι, σε περίπτωση νίκης του κόμματός της, δεν θα αυξανόταν η φορολογία. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Bild», σε αντάλλαγμα το CDU φέρεται ότι θα ζητήσει από το SPD να μην μπλοκάρει στο Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Ανω Βουλή) νόμο με ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για την υπαγωγή μισθού σε υψηλότερη φορολογική κλίμακα χωρίς τιμαριθμική προσαρμογή. Διάθεση για αναγκαστικό συμβιβασμό σε αυτό το πεδίο τουλάχιστον φαίνεται ότι διαθέτουν τόσο ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όσο και ο αντιπρόεδρος τη CDU Αρμιν Λάσετ. Σε συνεντεύξεις τους δεν αποκλείουν τώρα το ενδεχόμενο φορολογικών αυξήσεων, στέλνοντας μήνυμα προς το SPD αλλά και στους Πρασίνους ότι η ατζέντα του διαλόγου είναι ανοιχτή.
2) Το δεύτερο μείζον ζήτημα είναι η καθιέρωση ενός κατώτατου μισθού, με το SPD να ζητά την καθιέρωση κατώτατου ωρομισθίου στα 8,5 ευρώ σε ομοσπονδιακό επίπεδο και το CDU να αντιπροτείνει κατώτατο μισθό αλλά σε περιορισμένη έκταση και μόνο για συγκεκριμένους κλάδους. Για τον κατώτατο μισθό άλλωστε η ίδια η Μέρκελ έχει δεχτεί σφοδρή κριτική. «Θα ήταν ωραίο», σχολίαζε η «Frankfurter Rundschau», «εάν η Μέρκελ ήταν πραγματικά καγκελάριος όλων των Γερμανών, όπως η ίδια ισχυρίζεται, αλλά δεν είναι. Στον προεκλογικό αγώνα μάς είπε ότι είμαστε καλά και ότι θα συνεχίσουμε να είμαστε, εάν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο. Δεν είναι όμως ούτε η μισή αλήθεια. Περισσότερη ανάπτυξη, λιγότερη ανεργία, αυτό ισχύει. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα στη σκανδαλώδη και άνιση κατανομή του πλούτου και του εισοδήματος. Οι χαμηλόμισθοι, το πραγματικό εισόδημα των οποίων είναι χαμηλότερο απ’ ό,τι πριν από 20 χρόνια, βρίσκονται μακριά από το “είμαστε καλά”. Οσο σαρκαστικό κι αν ακούγεται το τελευταίο, δεν θα πρέπει να ενοχλεί την πρόεδρο της CDU. Οι χαμένοι σπανίως πηγαίνουν να ψηφίσουν».
Δώρο – άδωρο
Ο Καρλ Μπρένκε, ερευνητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Μελετών DIW, προειδοποιεί μιλώντας στην DW για τις συνέπειες της γενικευμένης καθιέρωσης κατώτατου ωρομισθίου για την οικονομία και την αγορά εργασίας. «Σίγουρα ο κατώτατος μισθός θα επηρεάσει την κατανομή μισθών και θα συμβάλει στον περιορισμό της ανισότητας στα χαμηλά εισοδήματα. Ωστόσο υπάρχουν δύο περιορισμοί, στους οποίους θα πρέπει να δοθεί προσοχή. Από τη μία μεριά στηρίζονται αυτά τα πορίσματα στην υπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν αλλαγές στο πεδίο της απασχόλησης. Εάν μειωθεί η απασχόληση, αυτό θα έχει επιπτώσεις και στα εισοδήματα, τα οποία θα μειωθούν» εξηγεί ο κ. Μπρένκε.
Το μισθολογικό κόστος θα αυξανόταν κατά 3% στην περίπτωση της καθιέρωσης κατώτατου. Πρόκειται για πολύ μικρή αύξηση, η οποία δεν θα βελτίωνε αισθητά την αγοραστική δύναμη στη χώρα. Οι συντελεστές της έρευνας καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η καθιέρωση του κατώτατου μισθού δεν θα μείωνε σημαντικά τη φτώχεια και την εισοδηματική ανισότητα.
Μετά την πρόταση για τριπλό συνασπισμό με στόχο την καθιέρωση κατώτατου μισθού, η Κάτια Κίπλινγκ, εκ των ηγετικών στελεχών του κόμματος της Αριστεράς, έκανε τη ρηξικέλευθη πρόταση τα τρία κόμματα να προσφύγουν από κοινού σε ενιαία ψηφοφορία στις βάσεις των μελών τους για το εάν θέλουν κυβέρνηση SPD – Πρασίνων – Linke.
Η εκτός συνόρων πολιτική (της ακραίας λιτότητας) και ο τσάρος της Οικονομίας
Στην εκτός Γερμανίας οικονομική πολιτική, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για συγκοινωνούντα δοχεία, η Μέρκελ έχει ξεκαθαρίσει ότι θα συνεχιστεί η ίδια συνταγή, αυτή των μεταρρυθμίσεων, όπως την ονομάζει η ίδια, της ακραίας λιτότητας, όπως την αισθάνονται στο πετσί τους οι Νοτιοευρωπαίοι.
Το SPD ζητά πολιτικές ανάπτυξης για την τόνωση της αγοράς και την καταπολέμηση της ανεργίας, ένα Σχέδιο Μάρσαλ, όπως πολλές φορές στο παρελθόν είχε ζητήσει η ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών. Πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί εάν δεν πει το «ναι» το CDU και βέβαια η ίδια η Μέρκελ.
Ποιος θα ηγηθεί του υπουργείου Οικονομικών είναι άλλο ένα -επίσης πιεστικό- ερώτημα στις διαπραγματεύσεις. Η θέση θεωρητικά θα καταλαμβανόταν από τον Πέερ Στάινμπρουκ. Οι Γερμανοί όμως θεωρούν ότι ο παλιός είναι ο πλέον κατάλληλος… Είναι εντυπωσιακό ότι το 72% των Γερμανών, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Forsa για λογαριασμό του Stern, ζητεί την παραμονή του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο υπουργείο. Ο ίδιος ο Σόιμπλε δηλώνει ότι θα προτιμούσε να αποφευχθούν τυχόν παρατεταμένες διαπραγματεύσεις για να σχηματιστεί νέα κυβέρνηση, δεδομένου ότι υπάρχουν εκκρεμή θέματα σε επίπεδο Ε.Ε., όπως η προώθηση της τραπεζικής ένωσης. «Θα προτιμούσα μια ταχεία συμφωνία, με δεδομένες ορισμένες σημαντικές αποφάσεις ευρωπαϊκής πολιτικής με τις οποίες είμαστε αντιμέτωποι, για παράδειγμα, όσον αφορά την τραπεζική ένωση» δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Die Zeit».
Οποιος κι αν αναλάβει το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, η κεντρική πολιτική της Γερμανίας απέναντι στην ευρωκρίση είναι αμφίβολο ότι θα αλλάξει. Κάποιοι αναλυτές υποστήριζαν προ γερμανικών εκλογών ότι μια καθολική επικράτηση θα έκανε τη Μέρκελ πιο γενναιόδωρη. Αλλοι πάλι προειδοποιούσαν ότι αυτά είναι σενάρια θερινής νυκτός. Το βέβαιο είναι ότι μια αλλαγή είναι αναγκαία.
ΝY.T: Χαλάρωση των όρων διάσωσης
Είναι ενδεικτικό ότι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η εφημερίδα «The New York Times» σχολίαζε σε κύριο άρθρο της ότι για να μπορέσει εκ νέου να ευημερήσει η Ευρώπη θα πρέπει η Γερμανία να τονώσει την κατανάλωση στο εσωτερικό της, να συμφωνήσει στη χαλάρωση των όρων διάσωσης για τις υπερχρεωμένες χώρες και να αποδεχθεί μια πιο ισχυρή τραπεζική ένωση. Η αναγέννηση της ευρωπαϊκής οικονομίας δεν είναι, ωστόσο, ένα εύκολο έργο, όπως τονίζεται, ενώ υπογραμμίζεται ότι, μολονότι η μεγάλη ύφεση στην Ελλάδα και τις άλλες προβληματικές χώρες μοιάζει να έπιασε πάτο και τα ελλείμματα αρχίζουν να περιορίζονται, οι υψηλοί δείκτες ανεργίας, άνω του 26%, στην Ελλάδα και την Ισπανία είναι καταστροφικοί. Δημιουργείται μια γενιά χωρίς μέλλον, γράφει η αμερικανική εφημερίδα, σημειώνοντας με νόημα ότι, παρά τις ευθύνες των προβληματικών χωρών για την πρόκληση της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης, η σημερινή κακοδαιμονία της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Κύπρου οφείλεται κυρίως στα μέτρα λιτότητας που ελήφθησαν υπό την πίεση της Ανγκελα Μέρκελ, με αντάλλαγμα την παροχή οικονομικής στήριξης.
Μαρία Παναγιώτου