Ξεκαθαρίζει το τοπίο γύρω από τις προθέσεις στα κέντρα λήψης αποφάσεων για τις τράπεζες, καθώς οι Ευρωπαίοι φαίνεται ότι έχουν καταλήξει στο περίγραμμα του τελικού σχεδίου. Η επόμενη μέρα τα έχει όλα. Τραπεζική ενοποίηση, διασώσεις τραπεζών υπό όρους και, όπως όλα δείχνουν, και «κούρεμα» καταθέσεων.
Την περασμένη Τετάρτη, λίγες ώρες μετά τη δήλωση-βόμβα του αντιπροέδρου της Ε.Ε. Χοακίν Αλμούνια, ο οποίος άφησε ανοιχτό παράθυρο για «κούρεμα» καταθέσεων ακόμη και σε αυτές κάτω των 100.000 ευρώ, η προοπτική να υιοθετηθεί ένα σχέδιο στα κυπριακά πρότυπα ενισχύθηκε από τις δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ. Μιλώντας στο CNBC μετά τον μαραθώνιο διαπραγματεύσεων των υπουργών Οικονομικών στις Βρυξέλλες, ο κ. Ντάισελμπλουμ είπε ότι οι υπουργοί έχουν καταλήξει στη βάση για μια συμφωνία για την εκκαθάριση τραπεζών και για το πώς θα μοιραστεί το κόστος. Η συμφωνία εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει με μια διαδικασία bail-in τύπου Κύπρου, στο πλαίσιο της οποίας οι μεγαλοκαταθέτες προβληματικών τραπεζών θα είναι αυτοί που θα καλούνται πρώτοι να στηρίξουν την τράπεζα.
Οι άλλοι πόροι
Στη συνέχεια, εάν χρειαστεί περισσότερο ρευστό, θα χρησιμοποιηθούν πόροι από τα εθνικά ταμεία εκκαθάρισης και, εάν απαιτηθούν και περαιτέρω πόροι, τότε αυτοί θα δοθούν από όλες τις χώρες της ευρωζώνης μέσα στα επόμενα πέντε – δέκα χρόνια, θέτοντας τη βάση για ένα κοινό ταμείο. «Θα έχουμε ένα ευρωπαϊκό ταμείο, απ’ όσο γνωρίζω, όμως ειδικά τα πρώτα χρόνια θα υπάρξει κάποια ευθύνη σε εθνικό επίπεδο» δήλωσε ο Γ. Ντάισελμπλουμ. «Και αν αυτό προκαλέσει πρόβλημα, τότε θα έχουμε τον ESM με βάση τους συμφωνημένους κανόνες. Ετσι νομίζω ότι το περίγραμμα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο» πρόσθεσε.
Οι λεπτομέρειες του σχεδίου έχουν αποδειχθεί αμφιλεγόμενες, καθώς υπάρχουν χώρες όπως η Γερμανία που αντιτίθενται στη δημιουργία ενός συστήματος, το οποίο θα προβλέπει ότι οι προβληματικές τράπεζες θα μπορούν να ζητούν κεφάλαια από ένα ταμείο διάσωσης της ευρωζώνης. Αλλες χώρες, όπως η Γαλλία και η Ισπανία, θέλουν να υπάρξει πρώτα ένα ξεκάθαρο περίγραμμα για τη σύσταση του κοινού ταμείου, προτού γίνει συμφωνία για τις προβληματικές τράπεζες.
Το θέμα των τραπεζικών διασώσεων παρουσίασαν αυτή την εβδομάδα και οι «Financial Times», με δεδομένο ότι εκφράζεται η πεποίθηση ότι η συμφωνία θα επιτευχθεί έως τα τέλη της επόμενης εβδομάδας. Κορμός αυτής της συμφωνίας θα είναι ένα νέο σύστημα που θα δημιουργηθεί και που θα μεταφέρει το βάρος από τις εθνικές κυβερνήσεις σε έναν νέο «ενιαίο μηχανισμό εκκαθαρίσεων» στις Βρυξέλλες, ο οποίος θα λειτουργεί όχι μόνο ως ταμείο διάσωσης αλλά και ως κριτής για τη διάσωση των τραπεζών. Ουσιαστικά, αυτός ο μηχανισμός θα σπάει την αλυσίδα που συνδέει το κρατικό χρέος και τη βιωσιμότητα των τραπεζών.
Οι αποφάσεις για το κλείσιμο η μη μιας τράπεζας θα λαμβάνονται από την Κομισιόν παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του Βερολίνου. Οπως υποστήριζαν οι «FT» σε άλλο ρεπορτάζ τους, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έφερε στο Eurogroup τη νέα αναθεωρημένη πρόταση του Βερολίνου. Το Βερολίνο επέμενε στη λήψη των τελικών αποφάσεων από τις εθνικές κυβερνήσεις, μια θέση όμως που συναντούσε αντίσταση όχι μόνο από τις Βρυξέλλες αλλά επίσης από το Παρίσι και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ο συμβιβασμός του Βερολίνου προβλέπει τη δημιουργία ενός «συμβουλίου εκκαθάρισης» από τις εθνικές Αρχές, οι οποίες θα μεταφέρουν τις συστάσεις τους στην Κομισιόν που θα μπορεί να τις εγκρίνει ή όχι. Αν η Κομισιόν διαφωνήσει με το συμβούλιο εκκαθάρισης, τότε θα υπάρχει η δυνατότητα έφεσης στο συμβούλιο των υπουργών.
Το μπλόκο
Η αρχική πρόταση ήταν να δημιουργηθεί ένα ταμείο που θα χρηματοδοτηθεί από ετήσια τέλη στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Η Γερμανία μπλόκαρε την πρόταση, επειδή ήδη είχε το μεγαλύτερο και καλύτερα χρηματοδοτούμενο ταμείο στην Ευρώπη.
Βάσει του συμβιβασμού, θα δημιουργηθεί ένα «υβριδικό» ταμείο που θα είναι μεν ευρωπαϊκό, αλλά θα απαρτίζεται από εθνικά κεφάλαια τα οποία θα παραμένουν διαχωρισμένα υπό μία ευρωπαϊκή ομπρέλα. Εάν μια τράπεζα καταρρεύσει σε μία χώρα, θα πρέπει πρώτα να εξαντληθούν τα εθνικά κεφάλαια της χώρας, για να υπάρξει πρόσβαση και στα υπόλοιπα κεφάλαια των άλλων χωρών. Ακόμη και τότε όμως θα υπάρχουν όρια στην πρόσβαση που θα έχει κάθε χώρα σε αυτό το κοινό ταμείο.
Kερδίζουν οι «γίγαντες»
Το κλίμα προς τις τράπεζες έχει αλλάξει. Χαρακτηριστικές ήταν οι πρόσφατες δηλώσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια ακόμη και στα μεγάλα «αφεντικά» των γερμανικών τραπεζών. Ενδεικτικές του κλίματος που επικρατεί είναι και η αντίδραση του επικεφαλής της Deutsche Bank Γιούργκεν Φίτσεν σχετικά με τις δηλώσεις του Σόιμπλε για τις τράπεζες. Ο Φίτσεν χαρακτήρισε «λαϊκιστικές» και «ανεύθυνες» τις δηλώσεις Σόιμπλε ότι «η δημιουργικότητα των τραπεζών για να παρακάμπτουν τις κανονιστικές ρυθμίσεις είναι ολοένα και μεγαλύτερη» και κατά συνέπεια δεν προβλέπεται να λάβει σύντομα τέλος η αυξημένη κανονιστική ρύθμιση του τομέα.
Ομως οι μεγάλες τράπεζες όπως η Deutsche Bank γίνονται ακόμη μεγαλύτερες παρά και τα πρόστιμα που τους έχουν επιβληθεί με τα σκάνδαλα.
Τα δύο έγγραφα, το σκληρό παζάρι και η (μερική) υπαναχώρηση της Μέρκελ
Υπάρχει ακόμη νομική διαφωνία ως προς το πώς θα δημιουργηθεί αυτό το ταμείο, με το Βερολίνο να επιμένει ότι πρέπει να υπάρξει ξεχωριστή συμφωνία, ώστε να είναι νομικά καλυμμένο το ταμείο. Στο Eurogroup, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης πήραν στα χέρια τους δύο έγγραφα. Το ένα περιέγραφε την ενίσχυση του ταμείου διάσωσης των τραπεζών. Το άλλο, τη νέα συνθήκη που πρέπει να υιοθετηθεί για τη λειτουργία του ταμείου. Ο επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ παραδέχτηκε ότι δεν τους αρέσει η ιδέα της νέας συνθήκης και θεωρεί ότι την ίδια αρνητική αντίδραση θα έχει και το Ευρωκοινοβούλιο. Το Βερολίνο όμως επιμένει.
Το άλλο έγγραφο αναφέρεται στο δίχτυ ασφαλείας που θα πρέπει να έχει το «υβριδικό» ταμείο. Αυτό ακόμη και αν συμβεί, δεν θα διαθέτει πάνω από 55 δισ. ευρώ, ποσό που επαρκεί μόνο για τη διάσωση δύο ή τριών μεσαίων ευρωπαϊκών τραπεζών. Επιπρόσθετα, θα χρειαστεί περίπου μία δεκαετία για να ολοκληρωθεί. Μέχρι στιγμής το μόνο χειροπιαστό είναι τα 500 δισ. ευρώ του ESM, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας που το Βερολίνο δεν δέχεται να χρησιμοποιήσει. Υπό αυτές τις συνθήκες φαίνεται ότι θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για μια χρεοκοπημένη τράπεζα να αποκτήσει ποτέ πρόσβαση σε κεφάλαια πέραν της χώρας της και δεν είναι καθόλου σίγουρο εάν το Βερολίνο επιτρέψει τη χρήση άλλων κοινών κεφαλαίων, όπως τον μηχανισμό διάσωσης της ευρωζώνης των 500 δισ. ευρώ.
Από το 2018
Οι νέοι κανόνες bail-in, θα έπρεπε να τεθούν σε εφαρμογή το 2018, αλλά μπορεί να εφαρμοστούν νωρίτερα, το 2016. Πρώτα θα διαγραφούν κεφάλαια που οφείλει η τράπεζα σε ιδιώτες επενδυτές, προτού υπάρξει πρόσβαση σε κεφάλαια στήριξης.
Στο σχέδιο εξυγίανσης των τραπεζών θα μετέχουν όλες οι χώρες της ευρωζώνης. Ομως η Γερμανία έχει επανειλημμένως διαφωνήσει στο να συμμετάσχουν όλες οι τράπεζές της, υποστηρίζοντας ότι μόνο οι συστημικά σημαντικές τράπεζες χρειάζονται τέτοια συστήματα στήριξης. Βάσει του συμβιβασμού, οι μικρότερες τράπεζες πιθανότατα θα πληρώσουν λιγότερα στο ευρωπαϊκό ταμείο. Οι πληρωμές αυτές θα βασιστούν στο πόσο ριψοκίνδυνες είναι οι δραστηριότητες κάθε τράπεζας.
Θεωρητικά οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν την επόμενη εβδομάδα. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Πιερ Μοσχοβισί είπε ότι έχει διανυθεί το 95% του δρόμου και ότι ο ενιαίος μηχανισμός εκκαθάρισης «θα δει το φως της ημέρας».
Στέλλα Θεοδώρου
Μ.Η.Τ. 232120