Φιάσκο του υπουργείου Εργασίας αποδεικνύεται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, καθώς ακόμα δεν έχει ξεκινήσει η εφαρμογή του, αν και η εξαγγελία του αρμόδιου υπουργού Γιάννη Βρούτση ήταν ότι επρόκειτο να εφαρμοστεί από 1ης Ιανουαρίου 2014.
Η συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα για την κατάρτιση προτάσεων, από τις οποίες θα γίνει και η τελική επιλογή, καθυστερεί επίσης, καθώς οι δύο πλευρές διαφωνούν τόσο ως προς το ύψος του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος όσο και ως προς τον τρόπο επιλογής των δικαιούχων. Αποτέλεσμα είναι να μην προχωρά η πιλοτική εφαρμογή του μέτρου σε δύο περιφέρειες της Ελλάδας, οι οποίες επίσης δεν έχουν επιλεχθεί ακόμα. Μπορεί να έχει συσταθεί αρμόδια επιτροπή για το θέμα, που συνεδριάζει δυο τρεις φορές την εβδομάδα σε μια προσπάθεια να είναι έτοιμη για να επεξεργαστεί τις προτάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, αλλά κάτι τέτοιο δεν αναμένεται να γίνει πριν από τις 9 Μαρτίου. Αυτή είναι η καταληκτική ημερομηνία που έχει τεθεί ως όριο στα στελέχη της Παγκόσμιας Τράπεζας για να ολοκληρώσουν τις προτάσεις τους και να τις θέσουν υπόψη της ελληνικής πλευράς.
Η διαφωνία
Η βασική διαφωνία είναι ότι η πλευρά των τεχνοκρατών της Παγκόσμιας Τράπεζας επιθυμεί να ετοιμάσει διαφορετικές προτάσεις πάνω στον ίδιο άξονα, δηλαδή στη θεσμοθέτηση ενός ποσού που, υπό μορφή επιδόματος, θα χορηγείται ως ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Το ποσό αυτό σε καμία περίπτωση δεν θα υπερβαίνει τα 200 ευρώ τον μήνα. Για να δοθούν τα χρήματα αυτά όμως θα πρέπει να υπάρξουν και τα ανάλογα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Εργασίας θεωρούν ότι αυτή η πρόταση για αντικατάσταση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος με ένα άλλο επίδομα δεν πρόκειται να βοηθήσει κατηγορίες πολιτών που βιώνουν συνθήκες ακραίας φτώχειας. Αντίθετα, ζητούν να οριστεί με ακρίβεια το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (για παράδειγμα 400 ευρώ) και να υπάρξει χρηματοδοτική κάλυψη αυτού, στο σύνολό του. Αυτό σημαίνει ότι για κάποιον πολίτη που αποδεδειγμένα έχει εισόδημα 100 ευρώ τον μήνα η Πολιτεία θα καλύπτει το ποσό έως τα 400 ευρώ, δηλαδή θα του χορηγεί ως βοήθημα άλλα 300 ευρώ τον μήνα. Εννοείται ότι στους πολίτες εκείνους που θα μπορούν να αποδείξουν ότι το εισόδημά τους είναι μηδενικό η Πολιτεία θα τους παρέχει το σύνολο του ποσού που θα έχει οριστεί ως ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για χρονικό διάστημα που θα φτάνει έως και το ένα έτος.
Η συγκεκριμένη πρόταση έχει προκαλέσει αντιδράσεις τόσο στο σκέλος της Παγκόσμιας Τράπεζας όσο και στα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας, που θεωρούν ότι δεν υπάρχουν τα κονδύλια για να χρηματοδοτηθεί μια τέτοια προσπάθεια. Τα κεφάλαια που προορίζονται για την κάλυψη του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος για το 2014 ανέρχονται στα 20.000.000 ευρώ. Η ελληνική πλευρά όμως θεωρεί ότι είναι τόσο μεγάλης έκτασης το πρόβλημα της ακραίας φτώχειας, ελέω κρίσης, λιτότητας και Μνημονίων, που οι πολιτικές των επιδομάτων δεν μπορούν να αποδώσουν καρπούς. Με δεδομένο ότι το μέτρο του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος πρόκειται να εφαρμοστεί το 2015 στο σύνολο της χώρας, στόχος είναι να προσδιοριστεί με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί να καλύψει κάποιες βασικές ανάγκες των πολιτών και όχι να λειτουργήσει ως απλό επίδομα, που θα απευθύνεται σε λίγους και δεν θα προσφέρει ουσιαστική βοήθεια.
Αναδρομικότητα
Από το υπουργείο Εργασίας σημειώνεται ότι η εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα έχει αναδρομική ισχύ, κάτι που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι που θα προκύψουν θα λάβουν τα κονδύλια που τους αναλογούν από την αρχή του τρέχοντος έτους. Μάλιστα, τονίζεται ότι θα προκύψει και σχετική υπουργική απόφαση που θα διευκρινίζει την αναδρομική ισχύ του μέτρου. Ομως στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με πολίτες που βρίσκονται στο έσχατο σημείο φτώχειας, χωρίς το παραμικρό εισόδημα. Αρα, όταν κάποιος δεν έχει χρήματα για να καλύψει βασικές ανάγκες του εδώ και τώρα (π.χ. τροφή, ρεύμα, ενοίκιο), τι αξία έχει αν λάβει έπειτα από μερικούς μήνες ένα ποσό.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.) που αφορούν το 2012, στο κατώφλι της φτώχειας βρέθηκε το 23,1% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας, σύμφωνα με την έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών. Το όριο φτώχειας ανέρχεται στα 5.708 ευρώ ετησίως ανά άτομα και στα 11.986 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών. Με βάση τα παραπάνω, ο πληθυσμός που βρίσκεται κοντά στον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ανέρχεται στο 34,6% του συνόλου ή σε 3.795.100 άτομα.
Η ανακοίνωση μετά «βαΐων και κλάδων»!
Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον πρώην υφυπουργό Εργασίας Νίκο Παναγιωτόπουλο στις 23 Μαΐου 2013, σε ομιλία του στο Εθνικό Αναπτυξιακό Συνέδριο, στο Ζάππειο. Πέντε μήνες αργότερα, στις 23 Οκτωβρίου, οι υπουργοί Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας και Εργασίας Γιάννης Βρούτσης, σε κοινή συνέντευξη Τύπου που πραγματοποίησαν στην αίθουσα της Γερουσίας στη Βουλή, ανακοίνωσαν την εφαρμογή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος από 1ης Ιανουαρίου 14 και μετά, πιλοτικά, σε δύο περιφέρειες της χώρας. Αποτελεί μνημονιακή δέσμευση και αφορά τη στήριξη ειδικών ομάδων πολιτών, όπως είναι οι άποροι ηλικιωμένοι ή οι οικογένειες χωρίς κανένα εργαζόμενο. Εκτός από αυστηρό έλεγχο εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων όσων εμφανιστούν ως δικαιούχοι, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θα χορηγείται και με βάση γεωγραφικά κριτήρια. Ενδεικτικά αναφέρεται το ύψος της ανεργίας ανά περιφέρεια και αν αυτό υπερβαίνει τον μέσο όρο ανεργίας της χώρας. Ταυτόχρονα θα συνδυάζεται και με μια σειρά άλλες κοινωνικές παροχές. Για παράδειγμα, όσοι ηλικιωμένοι βρεθούν να πληρούν τις προϋποθέσεις για να λάβουν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θα αποκτούν άμεση πρόσβαση στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι». Επίσης θα δίνεται η δυνατότητα σε οικογένειες χωρίς κανέναν εργαζόμενο ή σε μονογονεϊκές οικογένειες να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες που παρέχουν οι βρεφονηπιακοί σταθμοί του ΟΑΕΔ.
Βασίλης Αγγελόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120