Παραμονές του 2014 ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωνε ότι οι πολιτικές των χαμηλών επιτοκίων που ακολουθούνται από κεντρικές τράπεζες σε όλον τον κόσμο δεν θα μπορούσαν να συνεχιστούν για πάντα. Δύομισι μήνες μετά δεν έχει ληφθεί καμία απόφαση για αύξηση, αλλά το ερώτημα τι θα συμβεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα πλανάται στον αέρα. Το βλέμμα στρέφεται κυρίως στη Fed και την Τράπεζα της Αγγλίας καθώς εκεί, μακριά από τον πυρήνα της ευρωζώνης, υπάρχουν σκέψεις -πρώτες και δεύτερες- για αλλαγή πλεύσης. Οπως φαίνεται, όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο ισχυρές είναι οι ενδείξεις της ανάπτυξης για να μπορέσουν να αντέξουν οικονομίες, όπως η αμερικανική και η βρετανική, μια αύξηση επιτοκίων.
Για την ώρα η ΕΚΤ φαίνεται να είναι πρόθυμη να επιμείνει στην πολιτική των χαμηλών επιτοκίων. Πριν από λίγες ημέρες ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωτράπεζας Πίτερ Πράετ υπερασπιζόταν τη γραμμή που ακολουθείται λέγοντας: «Θα ενεργήσουμε όταν κριθεί απαραίτητο». Η ΕΚΤ έχει δεχθεί πίεση να μη χαλαρώσει περαιτέρω τις νομισματικές συνθήκες για αποφυγή του αποπληθωρισμού στις 18 χώρες που μοιράζονται το ευρώ. Κατά τη συνεδρίαση του Δ.Σ. τον περασμένο μήνα διατήρησε τα βασικά επιτόκιά της σταθερά στα σημερινά χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών εν μέσω των δειλών ενδείξεων για ανάκαμψη της ευρωζώνης.
Ο κ. Πράετ επέμεινε ότι ήταν πολύ νωρίς για να κατηγορηθεί η ΕΚΤ ότι είναι «πίσω από τη στροφή» και ότι υποτιμά τους κινδύνους του αποπληθωρισμού. Το εκτελεστικό μέλος του Δ.Σ. Υποστήριξε εκ νέου ότι η επικοινωνιακή πολιτική της ΕΚΤ είναι «ισορροπημένη» και ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν θα πρέπει να επιτρέψουν στους εαυτούς τους να ανησυχούν από συγκυριακά φαινόμενα και ότι θα πρέπει να περιμένουμε μια αντίδραση από κάθε νέα εξέλιξη.
Την Πέμπτη ο Μπενουά Κερέ, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ ξεκαθάριζε ότι η πολιτική επιτοκίων που έχει προαναγγελθεί σημαίνει ότι τα πραγματικά επιτόκια (μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού) για τους δανειζόμενους πρέπει να μειώνονται καθώς θα αυξάνεται ο πληθωρισμός, προσθέτοντας μάλιστα ότι η ΕΚΤ είναι έτοιμη να ενεργήσει εάν δεν συμβεί αυτό. Τα επιτόκια θα παραμείνουν στα σημερινά ή χαμηλότερα επίπεδα για μία παρατεταμένη χρονική περίοδο, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί προς το 2% έως το 2016. «Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αναμένει ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν στα σημερινά ή χαμηλότερα επίπεδα για μία παρατεταμένη χρονική περίοδο, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξάνεται προς το 2% στον χρονικό ορίζοντα των προβλέψεών μας (έως το 2016)» είπε ο κ Κερέ. Ο κεντρικός τραπεζίτης αναμένει ότι ο έλεγχος της ευρωστίας των τραπεζών της ευρωζώνης από την ΕΚΤ θα οδηγήσει σε διορθωτικά μέτρα για την αναδιάρθρωση των τραπεζών και για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών τους.
Αυτό, με τη σειρά του, θα βοηθήσει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. «Κοιτάζοντας στο μέλλον, αναμένω ότι η σμίκρυνση του τραπεζικού τομέα θα επιταχύνει την ανάπτυξη εναλλακτικής χρηματοδότησης από την κεφαλαιαγορά, ιδιαίτερα για τις μικρότερες επιχειρήσεις» δήλωσε ο Κερέ, προσθέτοντας: «Ηδη βλέπουμε αυτό να πραγματοποιείται σε κάποιους τομείς, για παράδειγμα, το σχέδιο των “μικρών ομολόγων” (mini bonds) στην Ιταλία, και μέσα από πρωτοβουλίες που στηρίζει η ΕΚΤ για να αναζωογονήσει τις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων που βασίζονται σε περιουσιακά στοιχεία (ABS markets)».
Ο κεντρικός τραπεζίτης του Ηνωμένου Βασιλείου Μαρκ Κάρνεϊ είναι μόνο οκτώ μήνες στο τιμόνι. Οκτώ μήνες, όμως, αρκετά θυελλώδεις καθώς η Τράπεζα της Αγγλίας υποχρεώθηκε να αναθεωρήσει τις προβλέψεις της και να συρθεί σε έρευνα… Παρ’ όλα αυτά, η βρετανική οικονομία κατάφερε να σημειώσει μια εντυπωσιακή ανάκαμψη. Τώρα ο κεντρικός τραπεζίτης της Αγγλίας καλείται να λάβει αποφάσεις για το μέλλον.
Η Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ιαπωνία κράτησαν τα επιτόκια σε χαμηλά επίπεδα, επίπεδα-ρεκόρ από την αρχή της κρίσης, σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν τον δανεισμό, να ενεργοποιήσουν την ανάπτυξη και να μειώσουν την ανεργία. Σήμερα, καθώς οι οικονομίες τους ανακάμπτουν, θα πρέπει να αποφασίσουν εάν θα αφήσουν τα κόστη του δανεισμού να αυξηθούν.
Στέλλα Θεοδώρου
Μ.Η.Τ. 232120