Η σιωπή στη μεγάλη έρημο Ατακάμα της Χιλής έσπασε απότομα χθες, περίπου στις 19.30 (ώρα Ελλάδος), από τη θεαματική έκρηξη που αποκεφάλισε ένα ολόκληρο βουνό, σηκώνοντας στον αέρα την κορυφή του, μήκους 40 μέτρων, και σκορπίζοντας ολόγυρα τόνους βράχων! Η εντυπωσιακή ανατίναξη (που μεταδόθηκε ζωντανά μέσω διαδικτύου) άφησε πίσω της ένα οροπέδιο, το οποίο θα φιλοξενήσει το μεγαλύτερο «μάτι» της ανθρωπότητας προς το σύμπαν, δηλαδή το αποκαλούμενο Ευρωπαϊκό Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (E-ELT). Μάλιστα, στο πρότζεκτ που ανήκει στους επιστήμονες του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO) -του κορυφαίου διακρατικού οργανισμού αστρονομικής έρευνας παγκοσμίως, με υπερσύγχρονα τηλεσκόπια στη Χιλή- υπάρχει και… ελληνική υπογραφή: «Με την έκρηξη έγινε η αρχή του τέλους για την “περιπέτεια” που ξεκίνησε το 1998 ο Ρομπέρτο Γκιλμόζι, διευθυντής του παρατηρητηρίου Ρaranal του ΕSΟ» λέει ο 50χρονος «Μr Σουπερνόβα» Ιάσων Σπυρομίλιος, ο Ελληνας αστρονόμος της ομάδας που «χτίζει» το E-ELT στο όρος Αρμαζόνες της βόρειας Χιλής.
Το… υπερεργαλείο (κόστους 1,1 δισ. ευρώ, με τη συνεργασία 15 χώρων) αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργικό σε λιγότερο από μία δεκαετία, ενώ, σύμφωνα με τον κ. Σπυρομίλιο (που πρωτομπήκε στην ομάδα του ESO σε ηλικία 30 ετών), «με απλά λόγια το E- ELT θα πάει την αστρονομία ένα βήμα παραπέρα και υπόσχεται να δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με την εξέλιξη του σύμπαντος». Το βασικότερο χαρακτηριστικό του τηλεσκοπίου είναι το… άγρυπνο τεράστιο κάτοπτρο διαμέτρου 40 μέτρων, ενώ έχει άλλα τέσσερα κάτοπτρα. Το τεράστιο αυτό «μάτι» μπορεί να συλλάβει 15 φορές περισσότερο αστρικό φως από οποιοδήποτε άλλο οπτικό τηλεσκόπιο και οι εικόνες του από το σύμπαν θα είναι 16 φορές πιο καθαρές από αυτές του διαστημικού τηλεσκοπίου Χαμπλ! Οπως δήλωσε χαρακτηριστικά στον «Guardian» ο επικεφαλής-διαχειριστής του προγράμματος Ρομπέρτο Ταμάι, «σήμερα δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τι θα ανακαλύψουμε με το E-ELT». Μάλιστα, εκτιμάται ότι οι επιστήμονες πιθανότατα θα μπορούν για πρώτη φορά να κάνουν απευθείας οπτικές παρατηρήσεις εξωπλανητών!
Από την πλευρά του, ο κ. Σπυρομίλιος εργάζεται στην ανάπτυξη του υπερτηλεσκοπίου από το 2006, ενώ οι έρευνές του όλα τα προηγούμενα χρόνια έχουν εστιαστεί στους υπερκαινοφανείς αστέρες, δηλαδή στα σουπερνόβα. Μάλιστα η χώρα μας τον «γνώρισε» το 2011 ως τον «Ελληνα πίσω από το Νόμπελ Φυσικής», αφού συμμετείχε στην ομάδα των επιστημόνων Μπράιαν Σμιτ και Ανταμ Ρις, που μοιράστηκαν το Νόμπελ (μαζί με τον Σολ Περλμιούτερ από άλλη ομάδα) για τις ανακαλύψεις τους όσον αφορά την επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος.
Ελένη Ευαγγελοδήμου
Μ.Η.Τ. 232120