Ο κήπος του Μπες Τσινάρ στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκονται τα δικαστήρια της Θεσσαλονίκης, τα μεσαιωνικά τείχη της πόλης, που την περιέκλειαν για περισσότερους από 15 αιώνες, η Ληταία Πύλη και η Πύλη του Βαρδαρίου… Η Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα δεν θύμιζε σε τίποτα την πόλη που είναι σήμερα. Αυτό το νοερό ταξίδι στον χρόνο μπορούν να κάνουν από χθες οι επισκέπτες του Νέου Δημαρχιακού Μεγάρου του Δήμου Θεσσαλονίκης, καθώς στον 1ο όροφο του κτιρίου τοποθετήθηκαν τρεις μοναδικές, οι παλιότερες, σύμφωνα με εκτιμήσεις, φωτογραφίες της πόλης.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για τρεις μεγάλες εκτυπώσεις των παλαιότερων μέχρι στιγμής φωτογραφιών της πόλης χρονολογίας του 1863, του 1870 και του 1873, τις οποίες το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ) δώρισε στον δήμο.
Η πιο παλιά εκ των τριών (1863) είναι μια φωτογραφία του Ούγγρου φωτογράφου Γιόζεφ Ζέκελι, η οποία απεικονίζει τη Θεσσαλονίκη «κλεισμένη» στα μεσαιωνικά τείχη. Είχε τραβηχτεί κατά τη διάρκεια μιας εξερευνητικής αποστολής, που χρηματοδοτήθηκε από την Αυστροουγγαρία στα οθωμανικά, τότε, Βαλκάνια. Η φωτογραφία ανακαλύφθηκε το 2000, αφού είχε περάσει έναν ολόκληρο αιώνα στην αφάνεια και το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας απέκτησε τα δικαιώματα από την εθνική βιβλιοθήκη της Αυστρίας.
Στη συγκεκριμένη φωτογραφία, που είναι «τραβηγμένη» από τον κήπο του Μπες Τσινάρ, η Θεσσαλονίκη αποτυπώνεται όπως ήταν λίγο πριν από την έλευση του εκσυγχρονισμού, που σηματοδοτήθηκε από την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχους και την εγκατάσταση του σιδηροδρόμου στα 1870-71.
Η δεύτερη φωτογραφία χρονολογείται το 1873, αποδίδεται στον ανθυποπλοίαρχο του βρετανικού πολεμικού πλοίου Χέρμπερτ Σέις και δείχνει τη Θεσσαλονίκη αμέσως μετά την κατεδάφιση του θαλάσσιου τείχους και ενώ είχε αρχίσει η εξάπλωσή της έξω από τα τείχη.
Η τρίτη πρωτότυπη φωτογραφία χρονολογείται επίσης γύρω στα 1870 και αποδίδεται στον φωτογράφο Αλφόνς Ρουμπελέν και είναι τραβηγμένη από την Ανω Πόλη, με κατεύθυνση προς τα δυτικά. Φαίνονται τα μεγάλα πλατάνια του Μπες Τσινάρ, τα δυτικά τείχη, η Ληταία Πύλη και η Πύλη Βαρδαρίου πριν από την κατεδάφισή τους, ενώ εμφανίζονται ο μιναρές του ναού των Δώδεκα Αποστόλων, το τζαμί του Ρολογιού καθώς και η έδρα του πασά -το παλιό Κονάκι- στη θέση του σημερινού Διοικητηρίου.
Αριστείδης Μάτιος
Μ.Η.Τ. 232120