Η Τατιάνα Αβέρωφ ήταν το «μικρό μπουμπουκάκι» του Ευάγγελου Αβέρωφ Τοσίτσα, η μικρή του κόρη. Τώρα, 24 χρόνια μετά τον θάνατό του, αποφάσισε με τη γοητευτική και δυναμική πένα της να γράψει για τον «δικό της Αβέρωφ». Να δει και να μας δείξει με τα δικά της μάτια τον πατέρα της. Λες και απαντά η ίδια στο ερώτημα που του έθετε από μικρή: «Σε ζάλιζα να γράψεις τ’ απομνημονεύματά σου… σε παρακαλούσα. Ιδια πάντα η απάντησή σου: “Οταν γεράσω” έλεγες… Μόνο τις τελευταίες εβδομάδες λίγο αλλιώτικα απαντούσες: “Θα τα γράψουν άλλοι για μένα άμα πεθάνω”».
Και στο βιβλίο της με τίτλο «Δέκα ζωές σε μία» (εκδόσεις Μεταίχμιο), που θα έχει και δεύτερο μέρος, η Τατιάνα Αβέρωφ γράφει για τις πρώτες «πέντε ζωές» του πατέρα της. Η ζωή του Ευάγγελου Αβέρωφ ήταν σαν παραμύθι. Η οικογένεια πήρε το επώνυμό της από τον προ-προ-προ παππού της Τατιάνας Αυγερινό ή Αυγέρο, που διέπρεψε στη Ρωσία την εποχή των Ναπολεόντειων Πολέμων και όλοι ονόμαζαν Αυγέρωφ. Η ζωή του ξεκινά μια Παρασκευή 17 του Απρίλη του 1908 στα Τρίκαλα, όταν η μαμά του Ευθυμία τον γέννησε μόνη της με τη βοήθεια μιας μαμής.
Ηταν ο Λόλης, όπως τον φώναζαν στην οικογένεια, ώσπου γύρισε από την αιχμαλωσία στην Ιταλία και απαίτησε να τον φωνάζουν πια Ευάγγελο. Από μικρός βίωσε εκρηκτικές καταστάσεις και γνώρισε την αίσθηση του ξεριζωμού, που τον απέκοψε από την αγαπημένη γη του.
Από τα Τρίκαλα στη Λάρισα και από τη Λάρισα στην Αθήνα το 1920, όπου η σύγκρουση βενιζελικών – βασιλικών ήταν στο αποκορύφωμα, βιώνει την παράνοια του εθνικού διχασμού. Ο ίδιος παρατηρεί τους ανθρώπους και απορεί, αλλά διδάσκεται: «Ποτέ κατά μέτωπο επίθεση. Η επίθεση προκαλεί άμυνα και τότε, για να πετύχεις τον στόχο σου, πρέπει να κυριαρχήσεις και να συντρίψεις τον άλλον». Γι’ αυτό και ο Ευάγγελος Αβέρωφ από μικρός θα μάθει να «κτίζει γέφυρες… να γεφυρώνει τις όχθες». Γράφεται στο Βαρβάκειον Λύκειον και κάνει την πρώτη του επανάσταση όταν αδικείται από έναν καθηγητή του. Στα 17 του παθαίνει φυματίωση. Για δύο χρόνια φεύγει για την Ελβετία και ζει σε σανατόριο. Οταν φεύγει από εκεί, η «μητρική απόφαση» τού υπαγορεύει να γίνει γιατρός. Και πράγματι, ο Αβέρωφ μπαίνει στην Ιατρική, σπουδάζει για δύο χρόνια και ένα πρωί τα παρατάει όλα. Πηγαίνει στη Ζιρίχη και σπουδάζει Πολιτικές Επιστήμες. Εμπλέκεται στην πολιτική και «δάσκαλός» του γίνεται ο Παπαναστασίου. Το 1941 τον βρίσκει νομάρχη στην Κέρκυρα. Οταν ο Ιταλός στρατιωτικός τού ζητά να παραδώσει το νησί, εκείνος αρνείται. Στην Κατοχή βρίσκεται στη Λάρισα, όπου τον καρφώνουν γιατί αντιστέκεται στις προσπάθειες δημιουργίας κουτσοβλαχικού ζητήματος και τον στέλνουν στην Ιταλία σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Μαζί με τον Θ. Μελετίου οργανώνει το αντιστασιακό κίνημα «Ελευθερία ή θάνατος».
Με την επιστροφή στην Ελλάδα θα εκλεγεί βουλευτής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων. Η Τατιάνα Αβέρωφ γράφει χαρακτηριστικά: «Προσπαθώ με πείσμα να σε γνωρίσω, εσένα, τον άνθρωπο. Οχι τις πολλές εικόνες σου. Ψάχνω, διαβάζω, ερευνώ… Ποιος είσαι; Πώς ζεις με αντιφάσεις; Πώς δεν ζαλίζεσαι από τις πολλές ζωές σου;» Οποιος δει τον Ευάγγελο Αβέρωφ στο βιβλίο της κόρης του θα μάθει πολλά από αυτά που οι νεότεροι δεν μάθαμε.
Νίκος Ελευθερόγλου
Μ.Η.Τ. 232120