Αλυσιδωτές αντιδράσεις, εξίσου θετικές και αρνητικές, σε όλο το φάσμα της ελληνικής οικονομίας επιφέρει η πτώση διεθνώς της τιμής του πετρελαίου. Η απόφαση των χωρών-μελών του ΟΠΕΚ, του οργανισμού πετρελαιοπαραγωγών εξαγωγών χωρών, να διατηρήσουν την παραγωγή πετρελαίου και το 2015 στα σημερινά επίπεδα είχε ως αποτέλεσμα η τιμή του να υφίσταται ήδη σημαντικές πτωτικές πιέσεις. Η διεθνής τιμή του ήδη υποχώρησε μέσα στην εβδομάδα κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι. Το γεγονός αυτό προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για τη χώρα μας. Μάλιστα, οι σημαντικά χαμηλότερες τιμές, σε συνδυασμό με τη διολίσθηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, εκτιμάται ότι πρόκειται να ευνοήσουν την ελληνική οικονομία κατά τη διάρκεια του 2015.
1. Οι προβλέψεις στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2015 έχουν γίνει με βάση την τιμή του πετρελαίου στα 79,81 ευρώ το βαρέλι. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με ανεπίσημες εκτιμήσεις, η μείωση της τιμής του πετρελαίου μπορεί να αυξήσει το ελληνικό ΑΕΠ έως και 0,8%, δηλαδή αντί το ΑΕΠ να αυξηθεί κατά 2,9% το 2015, όπως προέβλεπαν οι αρχικές εκτιμήσεις, τελικά να αυξηθεί κατά 3,5% με 3,8%.
Και τούτο διότι η χώρα μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο. Ο κλάδος των μεταφορών απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται στη χώρα (37%) και ακολουθούν τα νοικοκυριά (29%) και η βιομηχανία (18%).
Σε γενικές γραμμές, η μείωση της τιμής του πετρελαίου κατά 10 δολάρια συνεπάγεται αύξηση του ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 0,1%.
2. Η μείωση της τιμής του πετρελαίου προκαλεί εξ αντανακλάσεως μείωση της τιμής του φυσικού αερίου, γεγονός που γεννά ελπίδες για αύξηση της κατανάλωσης στη χώρα μας μέσα στο 2015.
Ειδικότερα, η τιμή του φυσικού αερίου στην Ελλάδα αναμένεται να μειωθεί κατά 5% από την 1η Ιανουαρίου 2015 και κατά 20% κατά το δεύτερο τρίμηνο (Απρίλιος, Μάιος, Ιούνιος) του επόμενου χρόνου, καθώς τότε θα μεταφερθεί στο φυσικό αέριο το μεγαλύτερο ποσοστό της μείωσης της τιμής του πετρελαίου.
3. Ταυτόχρονα, σταθερή πτωτική πορεία αναμένεται να ακολουθήσουν και οι τιμές των πετρελαιοειδών, δηλαδή η τιμή της βενζίνης, του πετρελαίου κίνησης και του πετρελαίου θέρμανσης. Ηδη, η χαμηλότερη τιμή της απλής αμόλυβδης βενζίνης 95 οκτανίων διαμορφώθηκε μέσα στην εβδομάδα στα 1,355 ευρώ το λίτρο, η τιμή του diesel στα 1,065 ευρώ το λίτρο και η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης στα 0,868 λεπτά το λίτρο. Η τιμή του υγραερίου κίνησης έπεσε στο μεταξύ στα 0,729 λεπτά το λίτρο.
Η χαμηλότερη τιμή των καυσίμων εκτιμάται ότι θα τονώσει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση τόσο για το πετρέλαιο κίνησης όσο και για το πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ η μείωση της τιμής της βενζίνης αναμένεται να μειώσει σημαντικά το κόστος μεταφοράς των νοικοκυριών και η μείωση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης θα μειώσει τις δαπάνες θέρμανσης του επερχόμενου χειμώνα, γεγονός που εκτιμάται ότι θα λειτουργήσει θετικά και στην ψυχολογία των νοικοκυριών, τη στιγμή που οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι.
4. Οι εμπορικές επιχειρήσεις, από την πλευρά τους, ευελπιστούν ότι θα προκύψει μια υποχώρηση στις τιμές αρκετών προϊόντων, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να έχει το περιθώριο να πραγματοποιήσει περισσότερες αγορές.
Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι διόλου σίγουρο ότι ο καταναλωτής θα επωφεληθεί πλήρως, καθώς πολλές επιχειρήσεις, εξαιτίας της μακράς περιόδου ύφεσης, ενδεχομένως να μην μετακυλήσουν το όφελος στους καταναλωτές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο της οικοδομής.
5. Μειώσεις έρχονται όμως και στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς μειώνονται οι επιβαρύνσεις για Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας, το συντριπτικό ποσοστό των οποίων αντιστοιχεί στο κόστος πετρελαίου για την τροφοδοσία των νησιών.
Για τους οικιακούς και μικρούς επαγγελματικούς καταναλωτές, η ελάφρυνση μπορεί να φαίνεται μικρή, για τους βιομηχανικούς, όμως, το συνολικό ποσό για ΥΚΩ θα είναι σημαντικά μειωμένο.
6. Το πιο φθηνό πετρέλαιο αναμένεται επίσης, όπως επισημάνθηκε πρόσφατα και σε έκθεση της Alpha Bank, να ενισχύσει την πορεία μείωσης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και να αυξήσει το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο ήδη διαμορφώνεται στο 2,2% του ΑΕΠ στο οκτάμηνο 2014.
Οι εισαγωγές, άλλωστε, των καυσίμων αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος, ήτοι το 39%, των συνολικών εισαγωγών αγαθών στην Ελλάδα.
Αερομεταφορές, ακτοπλοϊκές και βιομηχανία οι κερδισμένοι
7. Αισθητά ευνοημένος εμφανίζεται διεθνώς από τις εξελίξεις ο τομέας των αερομεταφορών. Η σημαντική μείωση της τιμής του πετρελαίου ευνοεί βεβαίως και την Aegean Airlines. Σύμφωνα με στελέχη της επιχείρησης, αναμένεται, λόγω και του αυξημένου ανταγωνισμού, μείωση της τιμής των εισιτηρίων, ιδίως στους δημοφιλείς προορισμούς.
8. Ευνοημένη όμως θα αποβεί και η ελληνική βιομηχανία, καθώς η μείωση των τιμών του πετρελαίου και των παραγώγων του αναμένεται να έχει επίσης πτωτική επίδραση στο κόστος παραγωγής, όσον αφορά τόσο την παραγωγική διαδικασία όσο και το κόστος μεταφορών.
Σύμφωνα με την έκθεση της Alpha Bank, η πτώση της τιμής της ενέργειας θα είναι εξαιρετικά επωφελής για τον ελληνικό μεταποιητικό τομέα και ειδικότερα για τις μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες που αντιμετώπιζαν δυσκολίες τα προηγούμενα έτη της οικονομικής κρίσης, λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας.
9. Ιδιαίτερα σημαντική εκτιμάται ότι θα είναι επίσης η μείωση των τιμών του πετρελαίου για την ελληνική ακτοπλοΐα, που θα μπορεί τώρα να λειτουργεί με πολύ χαμηλότερο κόστος ενέργειας, ενώ θετικά επηρεάζονται ο ευρύτερος χώρος των συγκοινωνιακών υπηρεσιών, τα κρατικά λεωφορεία και τα ΚΤΕΛ.
Η αναπόφευκτη (;) αύξηση των επιτοκίων και οι άλλοι φόβοι
Την ίδια στιγμή, εκφράζονται και φόβοι σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την πορεία της οικονομίας εντός της ευρωζώνης λόγω της αλλαγής αυτής και τη διακύμανση της τιμής του πετρελαίου.
1. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου δυσχεραίνει το κλίμα των εξαγωγών από τις χώρες της Ε.Ε. προς τις χώρες πετρελαιοπαραγωγούς, οι οποίες λόγω των χαμηλών τιμών του πετρελαίου υποχρεώνονται να αναπροσαρμόσουν τα δικά τους ισοζύγια εισαγωγών – εξαγωγών.
Το Ιράν και η Βενεζουέλα εκφράζουν εντόνως πλέον την ανησυχία τους για την πορεία των οικονομιών τους, ενώ υπό ασφυκτική πίεση βρίσκεται και η Ρωσία, μη μέλος του ΟΠΕΚ, παγκόσμια δύναμη ωστόσο στην παραγωγή πετρελαίου, της οποίας η οικονομία υφίσταται ταυτόχρονα τις επιπτώσεις της επιβολής κυρώσεων από την πλευρά της Ε.Ε. και των ΗΠΑ.
Ομως, οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις αποκομίζουν οφέλη λόγω της υποχώρησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ σε σχέση με το αμερικανικό δολάριο, ενώ φαίνεται ότι από αυτή την παράμετρο δεν επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό, καθώς οι διμερείς συναλλαγές αφορούν πολύ περιορισμένο φάσμα προϊόντων.
2. Παράλληλα, το αμέσως επόμενο διάστημα, όπως τονίζουν ειδικοί αναλυτές, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν οι δυσκολίες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, εξαιτίας της μείωσης του πληθωρισμού. Υπάρχει βάσιμη ανησυχία ότι πρόκειται να ακολουθήσουν αυξήσεις στα τραπεζικά επιτόκια, εξαιτίας της μείωσης των διαθέσιμων αποθεματικών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, εξέλιξη που πρόκειται να περιπλέξει την κατάσταση των δανειοδοτήσεων ιδιωτών και επιχειρήσεων, εφόσον οι προβλέψεις αυτές επαληθευτούν.
3. Οικονομικοί αναλυτές στις ΗΠΑ, την ώρα που η Ουάσινγκτον κάνει τα πρώτα βήματα για την απελευθέρωση των εξαγωγών ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου από σχιστόλιθο (shale oil & shale gas), εκτιμούν ότι οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου προμηνύουν την επιβολή αποπληθωριστικών πιέσεων διεθνώς, αντί της ενίσχυσης της κατανάλωσης και της ανάπτυξης, και τη χρεοκοπία των μεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της ενέργειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε ευρύτερη κλίμακα για την παγκόσμια οικονομία.
Οπως και να έχει, από την αρχή του καλοκαιριού το πετρέλαιο έχει απολέσει το ήμισυ σχεδόν της αξίας του, γεγονός που επιτρέπει δυστυχώς σε διεθνές επίπεδο την κερδοσκοπία.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΟΠΕΚ επισημαίνει ότι η διακύμανση της τιμής του πετρελαίου είναι καθαρά ένα πολιτικό παιχνίδι, καθώς τόσο η ζήτηση όσο και η προσφορά έχουν σημειώσει σχετική άνοδο αυτό το χρονικό διάστημα, τα επίπεδα παραγωγής του ΟΠΕΚ παραμένουν τα ίδια εδώ και μία δεκαετία, στα 30.000.000 βαρέλια την ημέρα, συνεπώς δεν υπήρξε ανατροπή της υπάρχουσας ισορροπίας, ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας υποβάθμισε, έστω και ελαφρά, την περασμένη εβδομάδα τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου μέσα στο 2015.
4. Στις επιπτώσεις, τέλος, προστίθεται ο αναπροσανατολισμός των επενδύσεων των μεγάλων πετρελαϊκών εταιριών, διότι οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου αποτελούν επιβαρυντικό παράγοντα για τις έρευνες υδρογονανθράκων. Από αυτή την παράμετρο επηρεάζεται άμεσα και η χώρα μας, τη στιγμή που βρίσκονται σε εξέλιξη διαγωνισμοί για την ανάθεση των ερευνών για τον εντοπισμό κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στον ελλαδικό χώρο.
Η κυβέρνηση και η βιομηχανία έχουν εκφράσει ανησυχίες για ενδεχόμενο «φρένο» στις έρευνες υδρογονανθράκων, ιδίως σε περιοχές «υψηλού ρίσκου», όπως είναι η θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης.
Μ.Η.Τ. 232120