Σε καρναβαλικούς ρυθμούς κινείται από την προηγούμενη εβδομάδα ολόκληρη η χώρα, με τις εκδηλώσεις για την αγαπημένη γιορτή μικρών και μεγάλων να κορυφώνονται σήμερα και αύριο, Καθαρά Δευτέρα. Από την Ξάνθη έως το Ρέθυμνο οι πόλεις έχουν «μασκαρευτεί», τα «πολεμοφόδια» -κομφετί και σερπαντίνες- έχουν πλημμυρίσει τους δρόμους και η απαραίτητη μαυροδάφνη ρέει -ιδίως στην Πάτρα- άφθονη. Και μπορεί οι Ελληνες να έχουν αφήσει στα ράφια τις άλλοτε αγαπημένες μάσκες πολιτικών, ωστόσο τα αποκριάτικα άρματα είναι για ακόμα μια φορά εμπνευσμένα από την πολυτάραχη πολιτική σκηνή. Από την παρέλαση δεν θα μπορούσε να λείπει ο νέος πρωθυπουργός της χώρας Αλέξης Τσίπρας, ο «σταρ» της οικονομίας Γιάνης Βαρουφάκης, αλλά και οι «κακοί» Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και Ανγκελα Μέρκελ.
ΑΘΗΝΑ: Στην πρωτεύουσα η καρδιά του καρναβαλιού χτυπά στην Πλάκα, και συγκεκριμένα στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, με την αποκριάτικη παρέλαση και τα καθιερωμένα… ρόπαλα που κάθε χρόνο τέτοια μέρα προσγειώνονται στα κεφάλια υποψιασμένων και ανυποψίαστων καρναβαλιστών. Με αφετηρία τον σταθμό του μετρό «Ακρόπολη», το πολύχρωμο πλήθος θα ξεχυθεί στους γραφικούς δρόμους της Πλάκας από τη 1 το μεσημέρι με μια λάτιν φιέστα και στις 9 το βράδυ -ακολουθώντας τη γνωστή πια διαδρομή με κατάληξη την πλατεία Μοναστηρακίου, μέσω Σέλλεϋ, Βύρωνος, πλατείας Αγίας Αικατερίνης, πλατείας Φιλομούσου, Κυδαθηναίων, Αδριανού, Τριπόδων, Φλέσσα, Λυσίου, Μάρκου Αυρηλίου και Αδριανού- η αποκριάτικη «τρέλα» θα σηκώσει το ιστορικό κέντρο της πόλης στο πόδι.
Νωρίτερα οι εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν από το μουσειακό «Δωδεκανησιακό Σπίτι», στις 11 το πρωί, όπου οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να μυηθούν στα μυστικά της παραδοσιακής κατασκευής αποκριάτικης μάσκας, ενώ θα ακολουθήσει εκπαιδευτικό πρόγραμμα για όλη την οικογένεια με θέμα «Αποκριάτικο Γαϊτανάκι» και στη 1 το μεσημέρι το παραδοσιακό αποκριάτικο γλέντι θα ολοκληρώσει την καρναβαλική εμπειρία στο μοναδικό μουσείο. Την ίδια ώρα, την πλατεία Πλυτά του Παγκρατίου θα καταλάβουν οι νησιώτικες, σμυρναίικες και δημοτικές μελωδίες του Σπύρου Πολυκανδριώτη και της τετραμελούς ορχήστρας του.
Αντίστοιχες καρναβαλικές εκδηλώσεις διοργανώνονται σήμερα σε πολλούς δήμους του λεκανοπεδίου, ενώ αύριο η Φιλαρμονική και το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής του Δήμου Αθηναίων περιμένουν μικρούς και μεγάλους στον λόφο του Φιλοπάππου για το πέταγμα του χαρταετού. Από το αυριανό υπαίθριο γλέντι των Αθηναίων δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα παραδοσιακά σαρακοστιανά εδέσματα με την ταραμοσαλάτα, τις ελιές, τη λαγάνα, τον χαλβά, αλλά και το άφθονο κρασί να έχουν την τιμητική τους.
ΡΕΘΥΜΝΟ: Το ρεθυμνιώτικο καρναβάλι κρατά, τα τελευταία χρόνια, τα σκήπτρα της ξέφρενης διασκέδασης στην Κρήτη, με χιλιάδες επισκέπτες τόσο από τους νομούς του νησιού όσο και από την υπόλοιπη χώρα να το επιλέγουν σταθερά. Οπως λένε οι διοργανωτές του, το έντονο στοιχείο του εθελοντισμού -κυρίως από νέους ανθρώπους- είναι αυτό που έχει αναδείξει το Ρέθυμνο σε έναν πρώτης τάξης αποκριάτικο προορισμό, που δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει τις αντίστοιχες εκδηλώσεις της Πάτρας και του έτερου καρναβαλικού πόλου, της Ξάνθης.
Φέτος, μάλιστα, η ξέγνοιαστη γιορτή συνδυάζεται με ένα επίκαιρο κοινωνικό μήνυμα, αυτό κατά του bullying (σχολικός εκφοβισμός). «Η φετινή θεματική του είναι εστιασμένη στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού που δέχονται τα νέα παιδιά, με τρόπο απρόκλητο και προσβλητικό, σε κάθε έκφανση της ζωής τους. Μέσα από συγκεκριμένες δράσεις καλούμαστε όλοι μαζί, πολίτες του Ρεθύμνου και φιλοξενούμενοι, συντροφιά με τους συμβολισμούς που το καρναβάλι φέρει εδώ και πολλές δεκαετίες, να αναστοχαστούμε, να μοιραστούμε αβεβαιότητες και ανησυχίες, να καταθέσουμε παραδοχές κι ελπίδες, να ανταλλάξουμε συναισθήματα και ιδέες για να συγκροτήσουμε ένα κοινό μέτωπο αντίστασης απέναντι σε κάθε μορφή εκφοβισμού που πληγώνει και περιθωριοποιεί νέα παιδιά» αναφέρει ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργης Μαρινάκης στο μήνυμα-κάλεσμα στη μεγάλη γιορτή της πόλης.
ΓΑΛΑΞΙΔΙ: Μόνο… Καθαρά δεν είναι η πρώτη Δευτέρα μετά την Αποκριά στο γραφικό Γαλαξίδι. Το φούμο και το αλεύρι σκεπάζουν κυριολεκτικά κάθε επιφάνεια της πόλης! Το έθιμο των Αλευρομουντζουρωμάτων, που οι Γαλαξιδιώτες ναυτικοί ξεσήκωσαν από τη Σικελία, περνά από γενιά σε γενιά και «λερώνει» κάθε χρόνο και πιο πολύ τους «εν ευθυμία τελούντες» συμμετέχοντες, έχοντας καταστήσει την παραθαλάσσια πόλη της Φωκίδας τον πλέον δημοφιλή προορισμό για την κορύφωση την Καθαρά Δευτέρα.
«Για να μιμηθούν τους γλεντοκόπους της Σικελίας, χρησιμοποίησαν λευκό άλευρο μαζί με το λουλάκι και το βερνίκι. Η επιτυχία ήταν τόση, ώστε από τότε είχε καθιερωθεί ως ανεξάλειπτο έθιμο το διαβόητο Αλευρομουντζούρωμα της Καθαράς Δευτέρας, μοναδικό σε ολόκληρη την Ελλάδα, στο οποίο υπάκουαν με θρησκευτική πίστη και το τηρούσαν με ευλάβεια όλοι οι άρρενες Γαλαξιδιώτες κάθε ηλικίας και τάξεως» περιγράφει ο Ευθύμιος Γουργουρής στο βιβλίο του «Το Γαλαξίδι στον καιρό των καραβιών».
Σήμερα, τα Αλευρομουντζουρώματα έχουν πάψει να αποτελούν προνόμιο των αντρών και ντόπιοι και επισκέπτες κάθε ηλικίας επιδίδονται με μανία στο ιδιότυπο αυτό έθιμο. Μοναδικά προαπαιτούμενα, ένα ζευγάρι παλιά ρούχα και μπόλικη καλή διάθεση, μια και το αλεύρι μοιράζεται δωρεάν και σε αφθονία από τη δημοτική Αρχή της πόλης.
ΣΕΡΙΦΟΣ: Η Σέριφος, παρότι αποτελεί έναν μάλλον πιο καλοκαιρινό προορισμό, δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από την αποκριάτικη «μέθη» των άλλων πόλεων, ωστόσο οι Σεριφιώτες έχουν επιλέξει να διατηρήσουν το πατροπαράδοτο χρώμα της δικής τους κυριακάτικης καρναβαλικής γιορτής, της Καπετανίας. Οι ρίζες της χάνονται στον 16ο αιώνα, ενώ, σύμφωνα με την παράδοση, έως το 1821 η ξεχωριστή γιορτή με την κυκλαδίτικη μουσική και τον ατέλειωτο χορό ονομαζόταν Λολοπανήγυρο. Η Ελληνική Επανάσταση και η ζύμωση των ντόπιων με τους καπεταναίους της Πελοποννήσου, όμως, επηρέασαν τους Σεριφιώτες, οι οποίοι έκτοτε αποκαλούν το διονυσιακού τύπου γλέντι τους Καπετανία. Βιολιά, νταούλια και λαγούτα παίρνουν φωτιά και ολόκληρο το νησί -μαζί με τους λιγοστούς «ψαγμένους» επισκέπτες- χορεύουν μέχρι τα ξημερώματα της Καθαράς Δευτέρας. Το Λιβάδι αποτελεί τον τόπο συνάντησης των καρναβαλιστών με τις παραδοσιακές φορεσιές, ενώ πριν το χορευτικό γαϊτανάκι καταλήξει στην πλατεία της Παναγίας περνά από την Πάνω και την Κάτω Χώρα, καθώς και από άλλους οικισμούς.
ΠΕΛΛΑ: Το καρναβάλι της Κρύας Βρύσης είναι ήδη γνωστό για τη μαγεία και το κέφι που προσφέρει στους επισκέπτες του. Οι εκδηλώσεις φέτος ξεκίνησαν στις 14 Φεβρουαρίου και θα ολοκληρωθούν την Καθαρά Δευτέρα. Σήμερα αναβιώνει το έθιμο των αλόγων καρναβαλιστών, σύμφωνα με το οποίο ντύνουν καρναβάλια τα άλογα κι αυτά επιδίδονται σε διάφορες επιδείξεις. Επίσης θα πραγματοποιηθεί η μεγάλη παρέλαση με ομάδες και άρματα από την περιοχή του νομού Πέλλας, αλλά και από όλη την Ελλάδα. Την Καθαρά Δευτέρα τα καθιερωμένα Κούλουμα θα πραγματοποιηθούν μπροστά από το Μοναστήρι του Αγίου Λουκά και οι παρευρισκόμενοι μπορούν να γευτούν την παραδοσιακή ζεστή φασολάδα.
ΚΟΖΑΝΗ: Οι Κοζανίτες γιορτάζουν το καρναβάλι με τη μορφή των Ρογκατζαρίων, ένα παλιό έθιμο που διαρκεί ένα δωδεκαήμερο. Τα Ρογκατζάρια επισκέπτονται τα σπίτια γνωστών συγγενών και φίλων, τραγουδούν και μαζεύουν φιλοδωρήματα. Η κυριότερη αμφίεσή τους είναι η δυάδα των κωδωνοφόρων, οι οποίοι με τα ογκωδέστατα κουδούνια και κυπριά που είχαν ζωσμένα πάνω τους, τις φρικτές προσωπίδες με μορφή γοργόνας που φορούσαν και τα σφυριά που κρατούσαν στα χέρια σαν όπλο προκαλούσαν τον τρόμο στους περαστικούς. Το βράδυ της Κυριακής σε κάθε γωνιά ανάβουν οι «Φανοί», μεγάλες φωτιές γύρω από τις οποίες χορεύουν και τραγουδούν μικροί και μεγάλοι. Τα κρασιά, τα «κιχιά», τα κεράσματα για όλους, αλλά κυρίως το ιδιαίτερα «καυτό» περιεχόμενο των τραγουδιών που λέγονται «ξιανέντροπα» ή «νοικουκυρίσια» αποτελούν εγγύηση άμυνας στο τσουχτερό κρύο που επικρατεί αυτή την εποχή. Η αυλαία πέφτει την Καθαρά Δευτέρα στο πάρκο του Αγίου Δημητρίου, όπου συγκεντρώνονται όλοι οι «Φανοί» με τις μπάντες τους σε ένα ξέφρενο πανηγύρι.
ΞΑΝΘΗ: Η μεγάλη βασίλισσα του καρναβαλιού στη βόρεια Ελλάδα είναι η Ξάνθη. Κορυφαία στιγμή των εορτών είναι η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση που πραγματοποιείται σήμερα. Αρματα και χιλιάδες καρναβαλιστές θα ξεχυθούν στους δρόμους της πόλης, με χρώματα και μουσικές να συνοδεύουν τον Βασιλιά Καρνάβαλο. Μαζί τους φέτος θα είναι και η καλλιτεχνική ομάδα ΚΟΠΕΡΤΙ, με ζογκλέρ, ξυλοπόδαρους, γιγαντόκουκλες, κλόουν και κρουστά. Με τη λήξη της παρέλασης ξεκινά ένα μεγάλο πάρτι στο πάρκο απέναντι από το γήπεδο. Χορευτική μουσική, πυροτεχνήματα, άφθονο κρασί, χορός. Το ξανθιώτικο έθιμο, το κάψιμο του «Τζάρου», θα γίνει μέσα σε μια φαντασμαγορική ατμόσφαιρα με πυροτεχνήματα την Κυριακή το απόγευμα στη γέφυρα του ποταμού Κοσύνθου, κλείνοντας έτσι τις εορταστικές εκδηλώσεις.
Σοχός:Οι «αράπηδες» προσφέρουν ούζο!
Το καρναβάλι του Σοχού Θεσσαλονίκης θεωρείται από τα πλέον… διάσημα. Οι «αράπηδες», όπως ονομάζονται εκεί οι μασκοφόροι, τις τρεις τελευταίες ημέρες της Αποκριάς τριγυρνούν στο χωριό από σπίτι σε σπίτι, προσφέροντας ούζο σε φίλους και συγγενείς. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η προσωπίδα τους, μια μάσκα που καλύπτει όλο το πρόσωπο και καταλήγει σε ένα ψηλό λοφίο από κορδέλες. Στη μέση τους οι «αράπηδες» φορούν πέντε κουδούνια, ένα μεγάλο και τέσσερα μικρότερα, που λειτουργούν εναντίον των δαιμόνων. Σήμερα, τελευταία ημέρα του καρναβαλιού, είναι η μέρα της μετάνοιας ή «προσταβάνι», όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι. Οι νεότεροι επισκέπτονται τους ηλικιωμένους συγγενείς και τους ζητούν συγχώρεση. Τους φιλούν το χέρι και τους προσφέρουν ένα πορτοκάλι.
Το αδιαχώρητο και πάλι στην Πάτρα
Στην ελληνική πρωτεύουσα του καρναβαλιού οι ετοιμασίες για την αποψινή μεγαλειώδη παρέλαση και το καθιερωμένο κάψιμο του Βασιλιά Καρνάβαλου ολοκληρώθηκαν μόλις… προχθές, με τα καρναβαλικά εργαστήρια του Δήμου Πατρών να έχουν πάρει φωτιά προκειμένου και η φετινή διοργάνωση της πιο ξέφρενης αποκριάτικης γιορτής να κλέψει την παράσταση. Οι κεντρικοί δρόμοι της αχαϊκής πρωτεύουσας έχουν ήδη μετατραπεί από χθες σε πολύχρωμα ποτάμια και τα σπίτια Πατρινών και φοιτητών έχουν γεμίσει ασφυκτικά με επισκέπτες από κάθε γωνιά της χώρας, που εκπληρώνουν το… τάμα τους στον Βασιλιά Καρνάβαλο, το άρμα του οποίου φέτος είναι διακοσμημένο σε οριεντάλ ύφος.
Η φιγούρα του Βασιλιά Καρνάβαλου, το άρμα της βασίλισσας και τα άρματα της συνοδείας τους -που παίρνουν το όνομα «Bollywood Festival Color»- αποτελούν περίτεχνες δημιουργίες που φέρουν την υπογραφή των καλλιτεχνών του καρναβαλικού εργαστηρίου και σμιλεύονται με εφόδια την έμπνευση, τη φαντασία, την ευρηματικότητα και τη δεξιοτεχνία, ενώ από τη μεγαλειώδη παρέλαση δεν θα μπορούσε να λείπει και η οικονομική κρίση που τα τελευταία χρόνια οι Ελληνες αγαπούν… να μισούν! Οι εκλογές του Δεκεμβρίου, οι «γνωστοί άγνωστοι» πολιτικοί, έως και το… ΠΕΔΥ έχουν μπει στο «στόχαστρο» των ευφάνταστων Πατρινών.
Βασίλισσα του καρναβαλιού για φέτος είναι η 23χρονη Νάσια Στεφανίδη, η οποία επελέγη ανάμεσα σε 19 υποψηφιότητες και -όπως λέει- κουβαλάει από μικρή την αποκριάτικη λόξα, καθώς δεν έχει υπάρξει χρονιά που να μη συμμετάσχει σε αποκριάτικο πλήρωμα. Το επηρεασμένο από τα χρώματα της Ινδίας άρμα της, μάλιστα, αποτελεί το μεγαλύτερο που θα παρελάσει στους δρόμους της Πάτρας και έχει μήκος 12 μέτρα και πλάτος τεσσεράμισι. Τα καρναβαλικά άρματα έκαναν πρεμιέρα το βράδυ της Παρασκευής, όταν παρέλασαν φωταγωγημένα στο κέντρο της πόλης, πριν τελικά σταθμεύσουν στην πλατεία Γεωργίου ζεσταίνοντας τις μηχανές τους για απόψε.
Αγγελος Σκορδάς
Αριστείδης Μάτιος
Μ.Η.Τ. 232120