Πώς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος οδηγεί στην αποστρατεία αρκετούς πολιτικούς και σημαίνοντες παράγοντες, που κυριαρχούσαν για σειρά ετών σε πολλούς δημόσιους τομείς και έπαιξαν τα ρέστα τους στην εκλογική αναμέτρηση της περασμένης Κυριακής
Οι σκληρότεροι εκφραστές των μνημονιακών αντιλήψεων σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο ήταν αυτοί που έπαιξαν τα ρέστα τους υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής. Ομως, έχασαν και σε αυτήν την αναμέτρηση. Μάλιστα, όπως όλα δείχνουν, αυτή η ήττα έχει στρατηγικό χαρακτήρα, καθώς το δημοψήφισμα έθεσε μια γενικότερη διαχωριστική γραμμή και το αποτέλεσμά του οδηγεί στην αποστρατεία πολλούς παράγοντες, που κυριαρχούσαν έως τώρα σε πολλούς τομείς της δημόσιας ζωής της χώρας.
Στους ηττημένους συγκαταλέγονται πρόσωπα όπως ο πρόεδρος του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Ανδρέας Ανδρεάδης, η ηγεσία του ΣΕΒ υπό τον Θεόδωρο Φέσσα, ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ Κώστας Μίχαλος, ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Βασίλης Κορκίδης, αλλά και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Από το πολιτικό προσωπικό, πέραν του Αντώνη Σαμαρά που ήδη αποτελεί παρελθόν από την ηγεσία της Ν.Δ., με μια μεγάλη ήττα ξεκίνησε τη θητεία της στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ η Φώφη Γεννηματά, ενώ και ο Σταύρος Θεοδωράκης ματαίως ήλπιζε ότι το Ποτάμι του θα μπορούσε να βγει αυτήν τη φορά στην «επιφάνεια».
Αλλοι ευθέως και άλλοι με πλάγιο τρόπο, οι συγκεκριμένοι εκπρόσωποι θεσμών της οικονομικής ζωής επεδίωξαν -στο όνομα των φορέων που εκπροσωπούν- να χειραγωγήσουν την ψήφο του ελληνικού λαού υπέρ του «ναι», λειτουργώντας κατ’ ουσίαν σαν «αντίλαλοι» των δανειστών. Με τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα των ξένων συμμετείχαν στην προσπάθεια κατατρομοκράτησης του εκλογικού σώματος για τους κινδύνους που εγκυμονούσε η ψήφος στο «όχι». Η επωδός σε όλη τη διάρκεια τη σύντομης προεκλογικής περιόδου ήταν ότι, αν δεν κέρδιζε το «ναι», αυτομάτως η Ελλάδα θα οδηγείτο στην έξοδο από την ευρωζώνη, στην επιστροφή στη δραχμή και την απόλυτη καταστροφή.
Η κινδυνολογία αυτή όχι μόνο δεν απέδωσε, αλλά και δεν επαληθεύτηκε.
Η σύγκλιση
Η θεαματική επικράτηση του «όχι» με 61,3% δεν εμπόδισε την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Αντίθετα, κατά την εβδομάδα που κύλησε μετά το δημοψήφισμα, επήλθαν η σύγκλιση η οποία επί μήνες δεν επιτυγχανόταν και η κατάληξη σε μια πρόταση συμφωνίας της ελληνικής πλευράς με τους δανειστές που (ασχέτως της κριτικής που κάνει κάθε πλευρά για το περιεχόμενό της) ήρθε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος για ψήφιση από τη Βουλή.
Στο παρασκήνιο λέγεται, μάλιστα, ότι ορισμένοι από τους «επώνυμους» προπαγανδιστές τού «ναι» δεν ήταν και τόσο ανιδιοτελείς. Φέρεται ότι συμμετείχαν σε μυστικές συνεννοήσεις με τους δανειστές για την οργάνωση της καμπάνιας της φιλομνημονιακής άποψης για το δημοψήφισμα, η οποία είχε -υπό την ομπρέλα τού «Μένουμε Ευρώπη» της Επιτροπής για το «ναι»- και σημαντικό (και απροσδιόριστο μέχρι στιγμής) οικονομικό κόστος. Δεν είναι, όμως, η πρώτη φορά που υπάρχει τέτοιο παρασκήνιο. Αρκετοί από τους πρωταγωνιστές είχαν διακριθεί (και όχι συμπτωματικά, ασφαλώς) τα προηγούμενα χρόνια ως συνομιλητές της τρόικας, με την οποία διατηρούσαν ανοικτή γραμμή.
Καταστροφικά μέτρα
Ορισμένα από τα καταστροφικά μέτρα της πρώτης μνημονιακής περιόδου είχαν ετοιμαστεί από τους ίδιους και είχαν δοθεί στους δανειστές, οι οποίοι στη συνέχεια έρχονταν στην Ελλάδα και επέβαλλαν τις συνταγές της καταστροφής, που εξυπηρετούσαν και τα συμφέροντα των εδώ συνεργατών τους.
Ενας από τους πιο φανατικούς υποστηρικτές του «ναι» ήταν ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Ανδρέας Ανδρεάδης. Κινδυνολογώντας στο έπακρο, υποστήριζε στις δημόσιες παρεμβάσεις του ότι «η πατρίδα μας κινδυνεύει να εκτροχιαστεί από την ιστορική επιτυχία να μπει στην Ευρώπη και στο ευρώ» και ότι «τη Δευτέρα θα οδηγηθεί στην πλήρη καταστροφή» αν επικρατούσε το «όχι». Ο γνωστός για τις προνομιακές σχέσεις του με τον οικονομικό δολοφόνο της χώρας, τον κ. Τόμσεν του ΔΝΤ, κ. Ανδρεάδης, ξεχνώντας ηθελημένα την καταστροφή που συντελέστηκε σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, αλλά και στον δικό του κατά την προηγούμενη πενταετία, διαπίστωσε όψιμα ότι «κάθε λουκέτο το οποίο μπαίνει σε μια επιχείρηση είναι ένα λουκέτο που μπαίνει στις οικογένειες των εργαζομένων στην επιχείρηση αυτήν», προκειμένου να κάνει την προπαγάνδα του υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα ως δήθεν μόνη εγγύηση παραμονής της χώρας στην Ευρώπη. Είναι ενδεικτικό ότι, ακόμη και τώρα, μετά το δημοψήφισμα, ο κ. Ανδρεάδης καταστροφολογεί για τον τουρισμό, την ώρα που όλα τα επίσημα στοιχεία για τις αφίξεις δεν επιτρέπουν τέτοιου είδους διαπιστώσεις.
Ο πρόεδρος του ΣΕΒ Θ. Φέσσας, ύστερα από συνάντησή του με τον Αντώνη Σαμαρά, δεν είχε κρατήσει κανένα πρόσχημα. «Από τη στιγμή που η Ευρώπη ταυτίζει το ”όχι” με την έξοδο από την ευρωζώνη, θεωρώ ότι η μόνη απάντηση που πρέπει να δώσουμε είναι το ”ναι”» είχε δηλώσει, αλλά διαψεύστηκε οικτρά μέσα σε λίγα 24ωρα από τους ίδιους τους Ευρωπαίους, που κάθισαν πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την ελληνική κυβέρνηση. «Το ”όχι” σημαίνει σίγουρα χρεοκοπία, είτε εντός είτε εκτός ευρώ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται» ακολούθησε τις ίδιες ημέρες το σιγόντο του φόβου από τον Κ. Μίχαλο.
Ξεπερνούσε και τους δανειστές
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος των εμπόρων Β. Κορκίδης, που διέπρεψε και αυτός ως φιλομνημονιακός παράγων τα προηγούμενα χρόνια, ξεπερνώντας συχνά και την ίδια την τρόικα, συντάχθηκε με το «ναι» υπό το κινδυνολογικό επιχείρημα ότι «η θέση της χώρας είναι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι στην ευρωζώνη. Ολα αυτά είναι κεκτημένα της ελληνικής κοινωνίας τα οποία πρέπει να διαφυλαχθούν». Ενδεικτικός των αντιλήψεών του είναι και ο ισχυρισμός ότι «το δημοψήφισμα ακύρωσε όλες τις προσπάθειες και αφαίρεσε τη δυνατότητα από την κυβέρνηση να επιτύχει κάτι καλύτερο».
«Σκόρπισε» φόβο και ανασφάλεια
Τον δικό του «πλάγιο» ρόλο υπέρ του «ναι» προσπάθησε να παίξει και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Με την έκθεση που είχε δώσει, άλλωστε, στη δημοσιότητα για την κατάσταση της οικονομίας, πριν ακόμη προκύψει το δημοψήφισμα, ήταν φανερό ότι προσπαθούσε να ενισχύσει τους φόβους και την ανασφάλεια. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο κ. Στουρνάρας πόνταρε στο «ναι», προκειμένου να αποτελέσει ο ίδιος, το πρωί της Δευτέρας, τον νέο Παπαδήμο, ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης τεχνοκρατών – όπως άλλωστε την αξίωναν ανοικτά, παρεμβαίνοντας στα εσωτερικά πράγματα της χώρας, από την εβδομάδα του δημοψηφίσματος οι δανειστές. Ο κ. Στουρνάρας υπήρξε ο αγαπημένος παράγων της τρόικας από το 2010, όταν, ως πρόεδρος του ΙΟΒΕ, προπαγάνδιζε στο προσκήνιο την ανάγκη της μνημονιακής προσαρμογής και στο παρασκήνιο συνέτασσε τα «ραβασάκια» που μετατρέπονταν στη συνέχεια, με την ψήφο της Βουλής, σε εφαρμοστικούς νόμους.
Οι πρόεδροι και οι δήμαρχοι που διαγκωνίστηκαν στην εξώπορτα των Βρυξελλών
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος σάρωσε και τους πολιτικούς εκπροσώπους τού «ναι». Δεν θεωρείται, μάλιστα, συμπτωματικό το ότι την εβδομάδα του δημοψηφίσματος βρέθηκαν στις Βρυξέλλες οι κ. Σαμαράς, Θεοδωράκης και η κυρία Γεννηματά. Αν και το πρόσχημα ήταν η πραγματοποίηση επαφών με τα ευρωπαϊκά κόμματά τους, λέγεται ότι στην πραγματικότητα εκλήθησαν από το ιερατείο των Βρυξελλών για να συντονίσουν τις κινήσεις τους υπέρ του «ναι». Ο απώτερος πολιτικός στόχος ήταν, μέσω της επικράτησης αυτής της απάντησης στο δημοψήφισμα, να δρομολογηθούν, από τη Δευτέρα που θα ξημέρωνε, εξελίξεις σε κυβερνητικό επίπεδο στην Ελλάδα.
Με αυτήν την επιδίωξη, την οποία συντηρούσε επί μήνες, ο κ. Σαμαράς παρέμενε στην ηγεσία της Ν.Δ. παρά το βαρύ εσωκομματικό κλίμα και την ήττα στις εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου. Η προσδοκία κατάρρευσης της κυβέρνησης ενισχύθηκε με την αναγγελία του δημοψηφίσματος, αλλά διαψεύσθηκε παταγωδώς το βράδυ της Κυριακής. Ο κ. Σαμαράς, ενώ περίμενε την πολιτική παλινόρθωσή του, πιθανότατα μέσω μιας νέας κυβέρνησης ειδικού σκοπού, υποχρεώθηκε, υπό το βάρος της παταγώδους ήττας τού «ναι», να πάρει την άγουσα για τα… αποδυτήρια. Αντίστοιχα, διαψεύσθηκε η προσδοκία της επανόδου στο προσκήνιο για τον προ πολλού πολιτικό συνταξιούχο, πρώην πρωθυπουργό Κ. Σημίτη, αλλά και για τον Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος ατύχησε, ξεχνώντας τη δική του προσπάθεια για δημοψήφισμα το 2011.
Από την άποψη αυτήν, θα μπορούσε να θεωρηθεί σχετικά τυχερός ο Ευ. Βενιζέλος, ο οποίος πρόλαβε να αποχωρήσει από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ παραδίδοντας την «καυτή πατάτα» στην κυρία Γεννηματά. Η νέα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, εγκλωβισμένη και στις πολυποίκιλες ισορροπίες, ταυτίστηκε με το «ναι» πιστεύοντας ότι η πιθανή κυβερνητική αλλαγή θα την έφερνε στον πολιτικό αφρό. Ως έναν βαθμό λειτούργησε και το άγχος του ανταγωνισμού με τον Σταύρο Θεοδωράκη, ο οποίος, ως αυθεντικός εκφραστής των θέσεων των δανειστών, θέλησε με τη στάση του να αποσπάσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις ανακατατάξεις που αναμένονται στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Με ανάλογη λογική κινήθηκαν και οι δήμαρχοι Αθήνας Γ. Καμίνης και Θεσσαλονίκης Γ. Μπουτάρης. Ομως, αυτό που τελικά αποδείχθηκε ήταν ότι οι μνήμες παραμένουν νωπές και ισχυρά αποκρουστικές για την ελληνική κοινωνία. Βλέποντας οι πολίτες την απόπειρα πολιτικής νεκρανάστασης των εκπροσώπων του χρεοκοπημένου «χθες» σε συνδυασμό με τους νέους φορείς της υποτέλειας, τρόμαξαν περισσότερο στη σκέψη της πιθανής επιστροφής στο παρελθόν απ’ ό,τι με την πορεία προς το άγνωστο λόγω της νίκης του «όχι».
Ανδρέας Καψαμπέλης
Μ.Η.Τ. 232120