Οι Βρυξέλλες για πρώτη φορά κινήθηκαν άμεσα (σε σχέση με τις προηγούμενες κρίσεις) για την αντιμετώπιση του οικονομικού Αρμαγεδδώνα που «γέννησε» η πανδημία
Από τον Γιώργο Τραπεζιώτη
Επιτέλους! Ένα γενναίο βήμα!» σχολίαζαν χθες -κι όχι άδικα- πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές στην Ευρώπη, μένοντας όμως μόνο στον… αφρό της είδησης ότι η Κομισιόν αποφάσισε να δει πρώτη φορά κατάματα την πραγματικότητα και τελικά να λάβει σοβαρές αποφάσεις για τη στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας, η οποία συνεχίζει να πλήττεται από τις επιπτώσεις της πανδημίας του νέου κορονοϊού. «Too little, too late» («Τόσο λίγα, τόσο αργά»), επέμεναν την ίδια στιγμή και οι πιο σκεπτικιστές, και όχι απαραίτητα μόνο οι ευρωσκεπτικιστές, διαβλέποντας πως καμία απόφαση δεν είναι ικανή -αν δεν είναι ιδιαιτέρως ριζοσπαστική- να δώσει τον απαραίτητο τόνο αλλαγής πλεύσης σε μια Ευρώπη που απλώς αποφάσισε τώρα να κινηθεί λίγο πιο γρήγορα σε σχέση με τις άλλες φορές για να αντιμετωπίσει τον οικονομικό Αρμαγεδδώνα που «γέννησε» ο Covid-19.
Την ώρα που η Γερμανία της Ανγκελα Μέρκελ πείστηκε να συμπορευτεί με τη Γαλλία, και ουσιαστικά να υιοθετήσει έως έναν μεγάλο βαθμό την πρόταση Μακρόν, όχι όμως γιατί ξαφνικά αποφάσισε να δείξει αλληλεγγύη στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αλλά για να διασφαλίσει τα οικονομικά της νώτα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έσπευδε χθες να αποκαλύψει αυτό που και η ίδια αποκάλεσε «πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας εξαιρετικού χαρακτήρα προς τις ευρωπαϊκές χώρες που επλήγησαν από την κρίση». Ένα ταμείο ανάκαμψης, δηλαδή ύψους 750 δισ. ευρώ (από τα οποία σχεδόν τα 33 δισ. ευρώ προορίζονται για τη χώρα μας), το οποίο πρόκειται να στηρίξει όχι απλώς την οικονομία της Ε.Ε., αλλά -πολιτικά- και τα ίδια της τα θεμέλια, που τρίζουν χάρη στην αδράνεια που προκλητικά επιδείκνυε τα προηγούμενα χρόνια για τα… μάτια του Βερολίνου και των δορυφόρων του.
Τεχνικά, το σχέδιο ανάκαμψης βασίζεται στο αναθεωρημένο πρόγραμμα του ευρωπαϊκού πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, το οποίο εμπλουτίζεται με ένα ταμείο ανάκαμψης που θα χρηματοδοτηθεί από μεγάλης κλίμακας δανεισμό εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Από τα 750 δισ. ευρώ που προτείνει η Κομισιόν, τα 500 δισ. ευρώ θα χορηγηθούν υπό μορφή επιχορηγήσεων -όπως προέβλεπε η κοινή γαλλογερμανική πρόταση που παρουσιάστηκε την περασμένη εβδομάδα- και το υπόλοιπο υπό μορφή δανείων προς τα κράτη-μέλη. Εντούτοις, το τελευταίο στοιχείο, αυτό που αφορά τη «μορφή» του δανεισμού, ευλόγως γεννά ερωτήματα για τους όρους, με το πιο δημοφιλές βέβαια να είναι το «αν θα πρόκειται για μίνι μνημόνια».
Παρ’ όλα αυτά μένει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί μέχρι τα χρήματα αυτά να φτάσουν εκεί που πρέπει, στην πραγματική οικονομία. Ήδη λέγεται πως πριν από τις αρχές του 2021 οι χώρες που επλήγησαν από την υγειονομική κρίση δεν πρόκειται να λάβουν ούτε ευρώ. Συν τοις άλλοις, κανείς δεν πρέπει να υποτιμά το γεγονός πως η πρόταση της Κομισιόν δεν αποτελεί «σφραγίδα» οποιασδήποτε συμφωνίας, μια και αυτή θα πρέπει να λάβει την κατά τόπους έγκριση των ευρωπαϊκών Κοινοβουλίων, όπως όμως και την έγκριση των ηγετών της Ε.Ε., όταν αυτοί βρεθούν για να συζητήσουν το θέμα στο πλαίσιο μιας Συνόδου Κορυφής.
«Ακόμη κι αν οι Γάλλοι με τους Γερμανούς τα έχουν βρει, κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τη στάση των δορυφόρων του Βερολίνου, που δεν αποκλείεται να πατήσουν πόδι και τελικά να μπλοκάρουν την ύστατη στιγμή τη διαδικασία» σχολίαζαν χθες αναλυτές, «φωτογραφίζοντας» βέβαια χώρες όπως η Ολλανδία, η Αυστρία, η Δανία και η Σουηδία. Εάν, πάντως, γίνει αποδεκτή η πρόταση, ομολογουμένως θα αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και πριν από την πανδημία οι «27» είχαν αποτύχει να συμφωνήσουν για τον πολυετή (2021-2027) ευρωπαϊκό προϋπολογισμό ύψους 1,1 τρισ. ευρώ. Ένας προϋπολογισμός που θα πρέπει να ανταποκριθεί στις πολιτικές δεσμεύσεις της Κομισιόν, η οποία έχει θέσει την ψηφιακή οικονομία και την ενεργειακή μετάβαση στο κέντρο της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης.
Παράλληλα, παραμένει, βέβαια, ο στόχος της ανάπτυξης της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε., ώστε να γίνει πιο ανθεκτική στις κρίσεις και λιγότερο εξαρτημένη από το εξωτερικό, και κυρίως από την Κίνα.
Αισιοδοξία Σταϊκούρα για εκταμίευση εντός του 2020
Φιλόδοξη χαρακτήρισε ο Χρήστος Σταϊκούρας την πρόταση της Κομισιόν και εκτίμησε ότι τα πρώτα κονδύλια για την Ελλάδα, σε ένα πολύ αισιόδοξο σενάριο, μπορεί να εκταμιευτούν ίσως και μέσα στο 2020! Όπως εξηγούν αρμόδιες πηγές στο υπουργείο Οικονομικών, το συνολικό πρόγραμμα περιλαμβάνει:
• Το νέο πολυετές ΕΣΠΑ (2021-2027, ύψους 1,1 τρισ. ευρώ), από το οποίο η Ελλάδα διεκδικεί 19 δισ. ευρώ.
• Το νέο ταμείο ανάκαμψης, όπου η Ελλάδα, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, μπορεί να διεκδικήσει 32 δισ. ευρω ή 43,5 δισ. ευρώ μεικτά, αν προστεθεί και η εθνική συνδρομή 10,1 δισ. ευρώ. Από τα 32 δισ. ευρώ, τα 22,5 δισ. αφορούν επιχορηγήσεις και τα 9,5 δισ. δάνεια.
Σύμφωνα πάντως με τον κ. Σταϊκούρα, η εκταμίευση των πόρων, ειδικά από το νέο ταμείο, αναμένεται να γίνει μέσα στο 2021, αν και υπάρχει και ένα αισιόδοξο σενάριο οι χρηματοδοτήσεις να ξεκινήσουν προς το τέλος του 2020. Προφανώς ο υπουργός αναφέρεται και στα κοινοτικά προγράμματα-γέφυρες (ανάμεσα στο ΕΣΠΑ, που λήγει εφέτος, και το επόμενο πλαίσιο της νέας επταετίας) 11,5 δισ., από τα οποία μπορούν να γίνουν συντομότερα οι εκταμιεύσεις.
Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα πρέπει να οριστικοποιηθεί και μετά να εγκριθεί από το Συμβούλιο Κορυφής στις 19 Ιουνίου. Τα χρήματα που θα λάβει η Ελλάδα (οι αποφάσεις της κυβέρνησης θα εξαρτηθούν και από τους όρους που θα συνοδεύουν τη χορήγησή τους) θα αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της υγείας, τη στήριξη των επιχειρήσεων και την ενίσχυση της απασχόλησης. Πάντως, οι επιχορηγήσεις του πακέτου θα εγκρίνονται μετά την υποβολή συγκεκριμένων, συγχρηματοδοτούμενων σχεδίων, με διαδικασία ανάλογη με αυτή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Επίσης, τα δάνεια του πακέτου δεν θα χορηγούνται προς τις κυβερνήσεις, αλλά προς τις επιχειρήσεις, μέσω τραπεζών, συνεπώς δεν θα έχουν δημοσιονομική επιβάρυνση.
Στ. Κράλογλου
