Ασφυξία στα νοικοκυριά: Καφές, ψωμί, όσπρια έγιναν είδη πολυτελείας – Τι συμβαίνει με την ενέργεια και τη στέγη
Η ακρίβεια έχει παγιωθεί ως το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά. Το κύμα ανατιμήσεων σαρώνει βασικά προϊόντα διατροφής, υπηρεσίες, ενοίκια και ενέργεια, διαμορφώνοντας έναν ασφυκτικό οικονομικό κλοιό γύρω από πολίτες και επιχειρήσεις.
Τα στοιχεία που έρχονται στο φως αποτυπώνουν μια ζοφερή πραγματικότητα: η καθημερινότητα γίνεται ολοένα και πιο ακριβή, το διαθέσιμο εισόδημα συρρικνώνεται και η επιβίωση απαιτεί συνεχείς υποχωρήσεις και αυστηρή διαχείριση.
Ψωμί: Ο «βασιλιάς» του τραπεζιού μετατρέπεται σε είδος πολυτελείας
Το ψωμί, το απόλυτο καθημερινό staple της ελληνικής διατροφής, έχει σημειώσει θεαματική αύξηση τιμής μέσα στην πενταετία 2020–2025. Σύμφωνα με τα στοιχεία:
- 2020: 0,80€ η φρατζόλα
- 2025: 1,50€
Ουσιαστικά, το ψωμί έχει διπλασιαστεί μέσα σε πέντε χρόνια, και αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς -αλλά και στους φούρνους. Η ακρίβεια στις πρώτες ύλες και η μεγάλη αύξηση στο κόστος ενέργειας έχουν οδηγήσει πολλούς αρτοποιούς σε αδιέξοδο.
«Τα τελευταία περίπου τρία χρόνια έχουν κλείσει γύρω στα 1.500 σημεία. Το κόστος της ενέργειας είναι η αχίλλειος πτέρνα. Αν υπολογίσουμε και τις ακριβές πρώτες ύλες, η κατάσταση είναι ασφυκτική», επισημαίνει ο πρόεδρος των αρτοποιών Αττικής.
Καφές: Η πιο καθημερινή συνήθεια σε ιστορικό υψηλό 50 ετών
Η τιμή του καφέ έχει αγγίξει επίπεδα που δεν έχουν καταγραφεί εδώ και μισό αιώνα. Ο καφές «στο χέρι», που αποτελεί σχεδόν τελετουργία για τους περισσότερους Έλληνες, κοστίζει πια 2,50 ευρώ.
Για κάποιον που αγοράζει έναν καφέ την ημέρα, το κόστος διαμορφώνεται στα 80 ευρώ τον μήνα, ποσό που έως πριν λίγα χρόνια φάνταζε αδιανόητο και σήμερα θεωρείται σχεδόν «νομοτέλεια».
Οι επιχειρηματίες του κλάδου αποδίδουν τις αυξήσεις κυρίως στις διεθνείς πιέσεις της αγοράς, τις κλιματικές αλλαγές που επηρεάζουν τις σοδειές και στην άνοδο του μεταφορικού κόστους.
Μοσχάρι: Αύξηση 55% μέσα σε δύο χρόνια
Το μοσχαρίσιο κρέας, ήδη ακριβό προϊόν, έχει καταγράψει εντυπωσιακή άνοδο τιμών. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που επικαλείται ο πρόεδρος των κρεοπωλών Σάββας Κεσίδης, μόνο την τελευταία διετία η τιμή του έχει αυξηθεί κατά +55% συνολικά (2023–2025). Οι ετήσιες αυξήσεις δείχνουν μια συνεχώς ανοδική πορεία:
- 2025: +10,6%
- 2024: +2,1%
- 2023: +8,3%
- 2022: +17,3%
Η άνοδος αυτή καθιστά το μοσχάρι απλησίαστο για πολλά νοικοκυριά και μετατρέπει τη κατανάλωση κόκκινου κρέατος σε περιστασιακή πολυτέλεια.
Όσπρια σε τιμές… κρέατος – Οι εξωφρενικές αποκλίσεις από το χωράφι στο ράφι
Το μεγαλύτερο σοκ καταγράφεται στα όσπρια -το φαγητό που παραδοσιακά θεωρούνταν «των φτωχών». Κι όμως, σήμερα κοστίζουν όσο και το κρέας. Οι διαφορές είναι εντυπωσιακές:
- Φασόλια γίγαντες:
Τιμή παραγωγού: 5 €/κιλό
Τιμή ραφιού: 15,04 €/κιλό
- Ρεβίθια:
Τιμή παραγωγού: 0,50–0,60 €/κιλό
Τιμή λιανικής: 7,40 €/κιλό
- Φακές:
Τιμή παραγωγού: 0,65–0,80 €/κιλό
Λιανική: 5,50 €/κιλό
Οι τιμές αυτές αφορούν ελληνικά προϊόντα, όχι εισαγόμενα.
Ο πρόεδρος της Ένωσης Εργαζομένων Καταναλωτών Ελλάδας, Απόστολος Ραυτόπουλος, δεν μασά τα λόγια του: «Η μόνη εξήγηση είναι η αισχροκέρδεια και η κλεψιά απέναντι στον καταναλωτή».
Από την πλευρά του, ο Θωμάς Μάνος, γενικός γραμματέας της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Οσπρίων, τονίζει ότι:
- Οι παραγωγοί έχουν ήδη απορροφήσει αυξήσεις σε εργατικά και αγροτικά εφόδια.
- Η αλυσίδα από τον παραγωγό στο ράφι έχει «σπάσει»
- Οι ελληνοποιήσεις και οι στρεβλώσεις επιβαρύνουν την αγορά
- Απαιτείται ουσιαστικός κρατικός έλεγχος
Το κόστος στέγασης «καταπίνει» τον μισθό
Ένα ακόμη μεγάλο πλήγμα στα νοικοκυριά προέρχεται από τα ενοίκια. Τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας και της Eurostat δείχνουν ότι:
- 1 στους 3 Έλληνες δίνει πάνω από το 40% του μισθού στο ενοίκιο
Το 35,5% του εισοδήματος των πολιτών κατευθύνεται στη στέγη, με σχεδόν έναν στους τρεις να ξεπερνά το καθιερωμένο «όριο στεγαστικής πίεσης». Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 1η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ποσοστό 29%, επτά μονάδες πάνω από τη δεύτερη Δανία.
Μια κάτοικος της Νέας Σμύρνης περιγράφει χαρακτηριστικά: «Τέταρτος όροφος του ’90, 900 ευρώ. Πριν 5 χρόνια ήταν 500. Μιλάμε για διπλάσια αύξηση».
Το κόστος στέγασης αποτελεί πλέον τη μεγαλύτερη δαπάνη για τα νοικοκυριά, με πολλούς να αναγκάζονται να αλλάξουν περιοχή, να συγκατοικήσουν ή να μειώσουν άλλες βασικές ανάγκες.
Ενέργεια: Νέος γύρος αυξήσεων μετά από 21% άνοδο στη χονδρική
Παρότι οι τιμές ενέργειας στην Ελλάδα βρίσκονται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (118,5 €/MWh), οι αυξήσεις του τελευταίου μήνα έχουν επιβαρύνει σημαντικά τους λογαριασμούς ρεύματος.
Τον Οκτώβριο:
- Η χονδρική τιμή αυξήθηκε +21% σε σχέση με τον Σεπτέμβριο
- Και +53% σε σχέση με τον Αύγουστο
Η μέση τιμή διαμορφώθηκε στα 91,79 €/MWh, από 87,38 €/MWh τον προηγούμενο μήνα. Ως αποτέλεσμα:
- Τα περισσότερα «πράσινα» τιμολόγια ανέβηκαν
- Ορισμένοι πάροχοι απορρόφησαν μέρος της αύξησης, αλλά όχι όλοι
- Οι επαγγελματικοί χώροι επιβαρύνονται εξίσου
Οι πολίτες δηλώνουν ότι αναγκάζονται να προσαρμόσουν τη ζωή τους. «Δεν αφήνουμε λάμπες ανοιχτές, κάνουμε οικονομία παντού», λέει μια καταναλώτρια, ενώ ιδιοκτήτης πάρκινγκ επισημαίνει: «Περιορίζω θέρμανση και ρεύμα, όπως όλοι. Δεν έχει σημασία αν βγάζεις λίγο παραπάνω».
Η καθημερινότητα υπό οικονομική πολιορκία
Οι ανατιμήσεις δεν πλήττουν μεμονωμένα προϊόντα. Πλήττουν το σύνολο της ζωής. Από τον καφέ της ημέρας μέχρι το ψωμί, το κρέας, τα όσπρια, το σπίτι και την ενέργεια, το οικονομικό φορτίο έχει γίνει δυσβάσταχτο. Το εισόδημα των πολιτών μειώνεται ως αγοραστική δύναμη με καθηλωτικό ρυθμό, ενώ η αβεβαιότητα για το μέλλον είναι διάχυτη.
Τα νοικοκυριά βρίσκονται εγκλωβισμένα σε έναν φαύλο κύκλο ακρίβειας από τον οποίο δυσκολεύονται να βγουν, με την καθημερινή οικονομική πίεση να φτάνει για πολλούς σε οριακό σημείο.
